Językowo-stylistyczne rozważania o typologii współczesnego polskiego reportażu książkowego (na podstawie wybranych tekstów)
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie typologii współczesnego polskiego reportażu książkowego w oparciu o językowo-stylistyczne kryterium na przykładzie trzech tekstów wyróżnionych Nagrodą im. Beaty Pawlak, tj. Zabójca z miasta moreli. Reportaże z Turcji Witolda Szabłowskiego (2010), Krasnojarsk zero Bartosza Jastrzębskiego i Jędrzeja Morawieckiego (2012), Ziarno i krew. Podróż śladami bliskowschodnich chrześcijan Dariusza Rosiaka (2015). Autorka odnosi się do dotychczasowych klasyfikacji reportażu przedstawionych przez Jacka Maziarskiego (1966), Jadwigę Litwin (1989) oraz Kazimierza Wolnego-Zmorzyńskiego (1991), a następnie dokonuje własnej próby podziału reportaży ze względu na występowanie określonych cech stylów funkcjonalnych. W konsekwencji przedstawia reportaże artystyczne, publicystyczne oraz naukowe.
Słowa kluczowe
klasyfikacja reportażu; reportaż książkowy; styl funkcjonalny
Bibliografia
Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława (2011): Tekstologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Frukacz Katarzyna (2019): Polski reportaż książkowy. Przemiany i adaptacje. Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice.
Gajda Stanisław (2003): Współczesna stylistyka polska. „Stylistyka”, T. 12, s. 371–385.
Glensk Urszula (2012): Po Kapuścińskim. Szkice o reportażu. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Jastrzębski Bartosz, Morawiecki Jędrzej (2012): Krasnojarsk zero. Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Kniagininowa Maria, Pisarek Walery (1966): Język wiadomości prasowych. Ośrodek Badań Prasoznawczych RSW „Prasa” w Krakowie, Kraków.
Kurkowska Halina, Skorupka Stanisław (2001): Stylistyka polska. Zarys. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Litwin Jadwiga (1989): Język i styl polskiego reportażu (na materiale z lat 1945–1975). Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie, Rzeszów.
Maślanka Julian (1976): Reportaż. W: Encyklopedia wiedzy o prasie. Red. J. Maślanka. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 213–215.
Maziarski Jacek (1965): Reportaż. „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, T. 7, z. 2(13), s. 140–142.
Maziarski Jacek (1966): Anatomia reportażu. Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Mikołajczak Stanisław (1990): Składnia tekstów naukowych. Dyscypliny humanistyczne. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Niedzielski Czesław (1985): Reportaż. W: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Red. J. Krzyżanowski. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 280–282.
Ostrowska Katarzyna (2022): Wprowadzenie do analizy składniowej na przykładzie wypowiedzeń reportażowych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce.
Ostrowska Katarzyna (2023): Reportaż książkowy w świetle językoznawstwa statystycznego. Składnia, styl, gatunek. Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce.
Piechota Magdalena (2017): Kiedy poeta pisze reportaż – wywoływanie obrazu w „Wielkim przypływie” Jarosława Mikołajewskiego. W: Współczesne media. Gatunki w mediach. T. 1: Zagadnienia teoretyczne. Gatunki w mediach drukowanych. Red. I. Hofman, D. Kępa-Figura. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 345–361.
Rosiak Dariusz (2015): Ziarno i krew. Podróż śladami bliskowschodnich chrześcijan. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Sławiński Janusz (1988): Reportaż. W: M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień--Sławińska, J. Sławiński: Słownik terminów literackich. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 431–432.
Szabłowski Witold (2010): Zabójca z miasta moreli. Reportaże z Turcji. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Wojtak Maria (2010): Analiza gatunków prasowych. Podręcznik dla studentów dziennikarstwa i kierunków pokrewnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Wolny Kazimierz (1991): O poetyce współczesnego reportażu polskiego 1945–1985. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, Rzeszów.
Wolny-Zmorzyński Kazimierz, Furman Wojciech, Snopek Jerzy, red. (2011): Dziennikarstwo a literatura w XX i XXI wieku. Wydawnictwo Poltext, Warszawa.
Wolny-Zmorzyński Kazimierz, Kaliszewski Andrzej, Furman Wojciech (2006): Gatunki dziennikarskie. Teoria. Praktyka. Język. WAiP, Warszawa.
Żyrek-Horodyska Edyta (2019): Kartografowie codzienności. O przestrzeni (w) reportażu. Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Polska
https://orcid.org/0000-0001-9638-0308
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
