Tożsamość zawieszona, czyli językowe formy poszukiwania i wyrażania tożsamości narodowej na przykładzie języka włoskiego
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest refleksji nad tożsamością włoską w obliczu zjednoczonych Włoch i standardyzacji języka włoskiego. Analiza językowych wykładników wyrażania podmiotu wypowiedzi w kontekście badań nad podmiotowością, subiektywnością i nad językowym obrazem świata ma doprowadzić do odpowiedzi na pytanie o współczesną włoską tożsamość narodową. Materiał badawczy pochodzi z jednej strony z portali internetowych, których użytkownicy, spontanicznie mówiąc o sobie, balansują między przynależnością włoską a przynależnością lokalną, tj. między ja Włoch a ja Piemontczyk; z drugiej strony teksty prasowe online, skierowane do wszystkich Włochów, mają zweryfikować tożsamość włoską. Podążając tropem językowych wykładników wyrażających tożsamość w obu typach tekstów okazuje się, że tożsamość włoska pozostaje zawieszona na rzecz tożsamości lokalnych zanurzonych w odrębnych historiach i kulturach regionów oraz w różnych wariantach językowych.
Słowa kluczowe
tożsamość narodowa; tożsamość lokalna; językowe wykładniki tożsamości; język włoski
Bibliografia
Bachtin Michał (1970): Problemy poetyki Dostojewskiego. Przeł. N. Modzelewska. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Barthes Roland (1999, tekst oryginalny 1968): Śmierć Autora. Przeł. M.P. Markowski. „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 1/2(54/55), s. 247–251.
Bartmiński Jerzy (2006): Językowe podstawy obrazu świata. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Bartmiński Jerzy (2008): Etnolingwistyka, lingwistyka kulturowa, lingwistyka antropologiczna? „Język a Kultura”, nr 20, s. 15–33.
Bartmiński Jerzy, Pajdzińska Anna, red. (2008): Podmiot w języku i kulturze. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Bartmiński Jerzy, Tokarski Ryszard (1986): Językowy obraz świata a spójność tekstu. W: Teoria tekstu. Zbiór studiów. Red. T. Dobrzyńska. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 65–81.
Benveniste Emile (2008, tekst oryginalny 1966): O subiektywności w języku. W: Podmiot w języku i kulturze. Red. J. Bartmiński, A. Pajdzińska. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 21–31.
Bokszański Zbigniew (2002): Tożsamość. W: Encyklopedia socjologii. Red. Z. Bokszański, K.W. Frieske. T. 4. Oficyna Naukowa, Warszawa.
Bruni Francesco (1984): Elementi di storia della lingua italiana. Testi e documenti. Unione Tipografico-Editrice Torinese, Torino.
Brzezińska Anna (2006): Dzieciństwo i dorastanie: korzenie tożsamości osobistej i społecznej. W: Edukacja regionalna. Red. A. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 47–77.
Calcagno Giorgio, red. (1993): L’identità degli Italiani. Laterza, Milano.
Ducrot Oswald, ed. (1980): Le dire et le dit. Minuit, Paris.
Ducrot Oswald, Anscombre Jean-Claude (1983): L’argumentation dans la langue. Pierre Madraga, Bruxelles.
Galli Della Loggia Ernesto (1998): L’identità italiana. Il Mulino, Bologna.
Gałkowski Artur (2015): Raz jeszcze o postrzeganiu Włochów i Włoch. „Italica Wratislaviensia”, T. 6, s. 327–335, https://doi.org//10.15804/IW.2015.06.21.
Grzegorczykowa Renata (1991): Pojęcie językowego obrazu świata. W: Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński, R. Tokarski. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 115–147.
Kapusta Andrzej (2006): Podmiotowość, jaźń, tożsamość. „Diametros”, nr 7, s. 193–198.
Kerbrat-Orecchioni Catherine (1980): L’énonciation de la subjectivité dans le langage. Armand Colin, Paris.
Marazzini Claudio (2004): La lingua italiana. Storia, testi, strumenti. Il Mulino, Bologna.
Paleczny Tadeusz (2008): Socjologia tożsamości. Wydawnictwo Platon, Kraków.
Reber Arthur (2000): Słownik psychologii. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Serianni Luca, Trifone Pietro (1993–1994): Storia della lingua italiana. G. Einaudi, Torino.
Witkowski Lech (1990): Tożsamość i zmiana. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Poznań.
Wojtyła Karol (1978): Subjectivity and the Irreducible in Man. „Analecta Husserliana”, T. 7, s. 107–114.
http://milanesi.corriere.it/2013/01/31/basta-luoghi-comuni-io-sono-milanese/ [dostęp: 13.04.2023]
http://spazioinwind.libero.it/skazzz/seghe%20mentali/problemi%20sociali/siccome%20sono%20milanese.htm [dostęp: 13.04.2023]
http://www.fondazioneromano.it/joomla/index.php?option=com_content&view=article&id=684:oggetto-affinche-non-dimentichiate-mai-le-vostre-origini&catid=25:news&Itemid=148 [dostęp: strona wygasła]
http://www.storiainrete.com/2520/interviste/c’e-un-problema-siamo-italiani-ma-non-siamo-una-nazione/ [dostęp: strona wygasła]
https://corrieredellumbria.corr.it/video/spettacoli/649822/sanremo-2019-mahmood-polemiche-su-migranti-io-sono-italiano-al-100.html [dostęp: strona wygasła]
https://internapoli.it/parole-damore-di-ancelotti-verso-la-citta-e-i-tifosi-sono-napoletano-dentro/ [dostęp: 13.04.2023]
https://napolipiu.com/bud-spencer [dostęp: 13.04.2023]
https://video.repubblica.it/edizione/napoli/sono-napoletano-omaggio-a-napoli-e-ai-suo-cittadini/296362/296980?refresh_ce [dostęp: 13.04.2023]
https://www.belvederenews.net/siamo-italiani-nellunione-europea-il-progetto-politico-di-cicu-comi-e-patriciello-presentato-a-caserta/ [dostęp: 13.04.2023]
https://www.corrieredellosport.it/news/volley/nazionali-volley/2022/10/1598520235/paola_enogu_clamoroso_addio_alla_nazionale_in_lacrime_mi_chiedono_se_sono_italiana_ora_basta_ [dostęp: 13.04.2023]
https://www.edizionieo.it/review/8028 [dostęp: 13.04.2023]
https://www.flickr.com/photos/legambiente/24547416979 [dostęp: 13.04.2023]
https://www.fmtech.it/diario/io-sono-italiano/Marco A. Frasson [dostęp: strona wygasła]
https://www.ilfoglio.it/pensieri-non-convenzionali/2018/12/03/news/prima-gli-italiani-solo-quelli-che-votano-per-salvini-227537/ [dostęp: 13.04.2023]
https://www.ilgiornale.it/news/sport/mi-hanno-chiesto-se-fossi-italiana-paola-egonu-lascia-2076048.html [dostęp: 13.04.2023]
https://www.lastampa.it/sport/volley/2022/10/16/news/le_lacrime_di_paola_egonu_mi_chiedono_ancora_perche_sono_italiana_e_intollerabile-12149948/ [dostęp: 13.04.2023]
https://www.open.online/primo-piano/2019/03/17/video/salvini_razzista_e_fascista_io_orgagliosamente_italiano-172430/ [dostęp: strona wygasła]
https://www.osteriafrancescana.it/it/massimo-bottura/ [dostęp: 13.04.2023]
https://www.superprof.it/ciao-ragazzi-sono-gennaro-sono-nativo-italiano-nato-roma-nove-anni-vivo-brasile.html [dostęp: 13.04.2023]
https://www.tio.ch/people/gossip/808818/sul-lavoro-sono-milanese-ma-nel-cuore-sono-terrona [dostęp: 13.04.2023]
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-7618-6345
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
