Transparentność, refleksyjność, dialog. Lampedusa wobec migracji w „Wielkim przypływie" Jarosława Mikołajewskiego
Abstrakt
Artykuł proponuje analizę reportażu Jarosława Mikołajewskiego, Wielki przypływ (2015). Autorka sytuuje tę prozę reportażową w perspektywie badań nad literackim dziennikarstwem. Stąd ważnymi kategoriami badawczymi stają się tu kwestie narzędzi reporterskiego poznania, ze szczególnym uwzględnieniem transparentności dyskursu. Rozważania dotyczą także etycznej perspektywy opisu problemu uchodźctwa na Lampedusie oraz portretów pomagających Włochów, które proponuje Mikołajewski. Istotną częścią jego perspektywy narracyjnej i epistemologicznej staje się rozmowa z bezpośrednimi świadkami zdarzeń i refleksyjność, którą silnie wzbudza pejzaż wyspy.
Słowa kluczowe
Jarosław Mikołajewski; migracja; Lampedusa; uchodźcy; transparentość; literackie dziennikarstwo
Bibliografia
Appiah Kwame Anthony (2008): Kosmopolityzm. Etyka w świecie obcych. Przeł. J. Klimczyk. Prószyński i S-ka, Warszawa.
Bauman Zygmunt (2016): Obcy u naszych drzwi. Przekł. W. Mincer. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Appiah Kwame Anthony (2008): Kosmopolityzm. Etyka w świecie obcych. Przeł. J. Klimczyk. Prószyński i S-ka, Warszawa.
Bauman Zygmunt (2016): Obcy u naszych drzwi. Przekł. W. Mincer. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bolten Jürgen (2006): Interkulturowa kompetencja. Przekł. i wprowadzenie B. Andrzejewski. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Burszta Wojciech (1998): Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Zysk i S-ka, Poznań.
Cohen Cynthia E. (1997): The Poetics of Reconciliation. The Aesthetic Mediation of Conflict. University of New Hampshire. New Hampshire.
Collier Paul (2014): Exodus: Immigration and Multiculturalism in the 21st Century. Penguin Books, London.
Czermińska Małgorzata (2007): Głosy rodziny człowieczej, czyli o sztuce pisarskiej Ryszarda Kapuścińskiego „Akcent”, nr 4, http://akcentpismo.pl/spis-tresci-numeru-42007/malgorzata-czerminska-glosy-rodziny-czlowieczej-czyli-o-sztuce-pisarskiej-ryszarda-kapuscinskiego/ [dostęp: 20.08.2022].
Gadamer Hans-Georg (2003): Język i rozumienie. Wybór, przekł., i posłowie P. Dehnel, B. Sierocka. Fundacja Aletheia, Warszawa.
Horodecka Magdalena (2010): Zbieranie głosów. Sztuka opowiadania Ryszarda Kapuścińskiego. Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Horodecka Magdalena (2020): Pośrednicy. Współczesny reportaż literacki wobec Innego. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Horodecka Magdalena [w druku]: Empatia we współczesnych reportażach o uchodźcach. W: Empatia, gościnność, solidarność – w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Red. D. Wojda. Kraków.
Kapuściński Ryszard (1993): Imperium. Czytelnik, Warszawa.
Liberti Stefano (2013): Na południe od Lampedusy. Podróże rozpaczy. Przeł. M. Wyrembelski. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Mader Johann (1989): Filozofia dialogu. W: Filozofia współczesna. Red. J. Tischner. Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy, Kraków.
McBride Kelly, Rosenstiel Tom (2014): Learning the Transparency Habit. In: The New Ethics of Journalism. The Principles for the 21 st Century. Eds. K. McBride, T. Rosenstiel. Sage, CQ Press, Los Angeles–London, s. 89–92.
Mikołajewski Jarosław (2015): Wielki przypływ. Dowody na Istnienie Wydawnictwo – Fundacja Instytut Reportażu, Warszawa.
Mikołajewski Jarosław (2017): Terremoto. Dowody na Istnienie Wydawnictwo – Fundacja Instytut Reportażu, Warszawa.
Nowacka Beata (2021): Glosy do „Szachinszacha” Ryszarda Kapuścińskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Ostałowska Lidia (2012): Cygan to Cygan. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Przybylski Ryszard (1966): Et in Arcadia ego. Esej o tęsknotach poetów. Czytelnik, Warszawa.
Rosenberg Marshall (2019): Porozumienie bez przemocy. Ojęzyku życia. Przeł.M.Markocka--Pepol, M. Kłobukowski. Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Sadowski Witold (2005): Wersyfikacja reportażu. „Teksty Drugie”, nr 5, s. 82–99.
Said Edward (2005): Orientalizm. Przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska. Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań.
Sławiński Janusz (1978): Przestrzeń w literaturze. Elementarne rozróżnienia i wstępne oczywistości. W: Przestrzeń i literatura. Z dziejów form artystycznych w literaturze
polskiej. Red. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 9–22.
Szpunar Magdalena (2021): Od „slow journalism” do dziennikarstwa wrażliwości. W: Zapisując świat w dziennikarsko-literackim pejzażu form, tematów, gatunków. Prace ofiarowane dr. hab. Andrzejowi Kaliszewskiemu, profesorowi UJ. Red. E. Żyrek--Horodyska. Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 287–302.
Uniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0001-5557-9492
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
