Rozwój i nauczanie nauk historycznoprawnych w Polsce — zarys problemu
Abstrakt
Historia prawa to jedna z dyscyplin nauk prawnych. Studiowanie historii prawa (zwłaszcza polskiego) było ważne w okresie zaborów, ponieważ podkreślało tożsamość narodową. W tym czasie, w XIX wieku, wiodącym ośrodkiem naukowym był Uniwersytet Krakowski. To tam wykładano pierwsze przedmioty prawno-historyczne, dlatego też na tych uczelniach powstały pierwsze modele dydaktyczne. W XX wieku podejmowano wiele prób zmiany systemu szkolnictwa na potrzeby ówczesnej sytuacji. Szczególnie pamiętna wydaje się reforma z 1975 roku, która nie została pozytywnie przyjęta przez środowisko akademickie. Po ponad 40 latach niektóre uczelnie w Polsce nadal wzorują się na założeniach tego modelu.
Słowa kluczowe
Historia prawa, studiowanie, uniwersytet, nauczanie.
Bibliografia
Ankieta. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1970, R. 22, z. 2.
Adamus J.: Metodologia prawnicza w historii. W: „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego”. Nauki humanistyczno-społeczne. Z. 2. Łódź 1955.
Bardach J.: Miejsce historii państwa i prawa w systemie nauk prawnych i jej rola w kształceniu prawniczym. „Państwo i Prawo” 1965, z. 5—6.
Bardach J.: Polskie nauki historycznoprawne w latach 1945—1977. W: Themis a Clio, czyli prawo a historia. Warszawa 2003.
Baszkiewicz J.: O modernizacji studiów prawniczych i administracyjnych. „Państwo i Prawo” 1975, nr 4.
Chojnicka K., Olszewski H.: Historia doktryn politycznych i prawnych. Poznań 2004.
C z a c h ó r s k i W., w: Ankieta na temat miejsca dyscyplin historycznoprawnych wśród nauk historycznych i prawnych. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1969, R. 21, z. 2. Ehrlich S.: Kilka uwag w sprawie metodologii nauk prawnych. „Państwo i Prawo” 1964, z. 11.
E h r l i c h S.: Teoria a historia w nauce prawa. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1964, R. 16, z. 1.
G r o d z i s k i S.: Uwagi o historii prawa, jej miejscu wśród nauk historycznych i nazwie. ,,Historyka” 1972, III.
Grzybowski K.: O miejscu niemieckiej szkoły historycznej w nauce prawa. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1956, R. 8, z. 2.
Herodot: Dzieje. Przeł. A. Bronkowski. Poznań 1862.
Jaskólski M.: Michał Hieronim Bobrzyński (1849—1935). W: Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Red. J. Stelmach, W. Uruszczak. Kraków 2000.
Kantor-Kozdrowicki P., Materniak-Pawłowska M., Przygodzki J.: Legal and historical subjects at Polish faculties of law. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2019, R. 71, z. 2.
Kozub-Ciembroniewicz W.: Antoni Zygmunt Helcel. W: Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Red. J. Stelmach, W. Uruszczak. Kraków 2000.
L e ś n o d o r s k i B.: Historia prawa wśród innych nauk historycznych. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1964, R. 16, z. 1.
Leśnodorski B., Sawicki J., Sobociński W.: Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa 1963.
M a z i a r z J.: Czy historia prawa jest nauką historyczną czy prawną? „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2015, R. 68, z. 2.
Morawski L.: Wstęp do prawoznawstwa. Wyd. 8. Toruń 2015.
Orzechowski K.: Z profesorem Stanisławem Grodziskim rozmawia Kazimierz Orzechowski. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2005, R. 57, z. 1.
Patkaniowski M.: Od prawa niemieckiego do powszechnej historii prawa. W: Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Red. M. Patkaniowski. Kraków 1964.
Patkaniowski M.: Rozkwit nauk historycznoprawnych na Uniwersytecie Jagiellońskim. W: Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków 1964. Salmonowicz S.: „Oratio pro domo sua”, czyli kilka uwag o nauce historii prawa w Polsce. ,,Miscellanea Historico-Iuridica” 2011, T. 10.
Sobociński W.: Historia prawa a historia na tle zagadnienia klasyfikacji nauk. ,,Życie Nauki” 1946, nr 7—8.
S o b o c i ń s k i W.: Pierwsza Katedra Historii Prawa Polskiego i początki tej nauki w Krakowie. W: Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Red. M. Patkaniowski. Kraków 1964.
Sondel J.: O współczesnych wartościach prawa rzymskiego. ,,Przegląd Humanistyczny” 1976, nr 8.
Sondel J.: Z dziejów Katedry Prawa Rzymskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W: „Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności”. 12. Kraków 2013.
Sójka-Zielińska K.: Nauczanie historii prawa w czasach przemian ustrojowych. W: Humanizacja zawodów prawniczych a nauczanie akademickie. Red. A. Tur- ska. Warszawa 2002.
Stinia M.: Uniwersytet Jagielloński w latach 1871—1914: Modernizacja procesu nauczania. Kraków 2014.
Szczepaniak D.: Między historią a prawoznawstwem. Refleksje teoretycznoprawne. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2019, R. 71, z. 2.
Tobor Z., Nowacki J.: Wstęp do prawoznawstwa. Wyd. 5. Warszawa 2015.
Tyrchan M.: Nauki historycznoprawne w latach 60. XX wieku — organizacja badań. ,,Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2012, T. 5 (4).
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. Red. A. Redzik. Kraków 2015.
Uruszczak W.: Adam Joachim Vetulani (1901—1970). W: Uniwersytet Jagielloński.
Złota Księga Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Red. J. Stelmach, W. Uruszczak. Kraków 2000.
Uruszczak W.: Adam Vetulani (1901—1976) — historyk prawa kanonicznego. W: W. Uruszczak: Opera Historico-Iuridica Selecta. Kraków 2017.
Uruszczak W.: Historia państwa i prawa polskiego 966—1795. Kraków 2015.
Uruszczak W.: Laudacja Profesora Stanisława Grodziskiego na uroczystości odnowienia jego doktoratu po pięćdziesięciu latach (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Aula Collegium Maius, 11 kwietnia 2011). „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2012, 5 (1).
Uruszczak W.: Stanisław Kutrzeba (1876—1946). W: Uniwersytet Jagielloński. Zło- ta Księga Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Red. J. Stelmach, W. Uruszczak. Kraków 2000.
Vetulani A.: Na przełomie dwóch wieków Bolesław Ulanowski (1860—1919) — Stanisław Kutrzeba (1876—1946). W: Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Red. M. Patkaniowski. Kraków 1964.
Vetulani A.: Początki wszechnicy krakowskiej. W: Z badań nad kulturą prawniczą w Polsce piastowskiej. Wrocław 1976.
Wąsowicz M.: O profesji historyka prawa. ,,Przegląd Humanistyczny” 1989, nr 3. Wołodkiewicz W.: Czy prawo rzymskie przestało istnieć? Kraków 2003. Wołodkiewicz W.: Nauczenie prawa czy przepisów prawnych? „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2015, R. 67, z. 1.
Zajadło J.: Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa. Warszawa 2007. Zakrzewski A.: Czemu obecnie ma służyć historia prawa, co jej grozi? ,,Miscellanea Historico-Iuridica” 2011, T. 10.
Zakrzewski W.: Nauki historycznoprawne a pozytywnoprawne. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1964, R. 16, z. 1.
Zmierczak M.: Nauki historycznoprawne pośród dyscyplin prawniczych i w programach studiów. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1996, R. 47, z. 1—2.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
