Szlachty słonimskiej projekty reform prawa litewskiego z połowy XVIII wieku (wstęp do zagadnienia)
Abstrakt
W 1760 r. szlachta powiatu słonimskiego wystąpiła z inicjatywą reformy prawa. Jerzy Michalski podejrzewał niegdyś, że zmierzała ona do opracowania IV Statutu litewskiego. Szlachecki projekt załączony do instrukcji dla posłów na sejm nie jest jednak znany. W Wilnie zachował się o dwa lata wcześniejszy projekt zmian w zakresie ustroju sądów i prawa procesowego sporządzony przez szlachtę tego samego powiatu. Artykuł prezentuje w zarysie treść tego ostatniego.
Słowa kluczowe
prawo litewskie XVIII w.
Bibliografia
Źródła rękopiśmienne
Instrukcja powiatu słonimskiego. Rkps, Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Radziwiłłów II, 2828, s. 1—14.
Projekta do korektury sprawiedliwości ac subselliorum przy instrukcji od nas sena- torów, dygnitarzów, urzędników ziemskich, grodzkich, rycerstwa, szlachty, obywatelów powiatu słonimskiego JW. Ichm. Panom Michałowi Sapiezie, staroście puńskiemu, Hieronimowi Zienkowiczowi, staroście duckiemu, obranym posłom naszym na sejm walny ordynaryjny w roku teraźniejszym 1758 według alternaty w Warszawie przypadającej dane. Rkps, Lietuvos mokslų akademijos Vrublevskių biblioteka, Rankraščiu skyrius, Vilnius, f. 17—62.
Źródła drukowane
Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės seimelių instrukcjios (1788—1790). Parengė R. Jurgaitis, A. Stankevič, A. Verbickienė. Vilnius 2015.
Bardach J.: Statuty litewskie a prawo rzymskie. Warszawa 1999.
Bardach J.: Statuty litewskie w ich kręgu prawno-kulturowym. W: J. Bardach: O dawnej i niedawnej Litwie. Poznań 1988, s. 9—71.
Filipczak W.: Sejm 1778 roku. Warszawa 2000.
Godek S.: III Statut litewski w dobie porozbiorowej. Warszawa 2012.
Korowicki A.: Proces cywilny litewski. Wilno 1826.
Michalski J.: Studia nad reformą sądownictwa i prawa sądowego w XVIII w. Cz. 1. Wrocław—Warszawa 1958.
M i c h a l s k i J.: Zagadnienie reformy sądownictwa i prawa sądowego w początkach panowania Stanisława Augusta. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2000, T. 52, z. 1—2, s. 67—107.
Powstański A.: Uwagi odnoszące się do Statutu litewskiego. Wilno 1829.
Sobociński W.: O historii sądownictwa w Polsce magnackiej XVIII w. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1961, T. 13, z. 1, s. 139—168.
Stankevič A.: Lietuvos Vyriausiojo Tribunolo veikla XVIII amžiaus antroje pusėje. Vilnius 2018.
Szafrański W.: Józef Weyssenhoff — polityk, prawnik, legislator czasów Oświecenia. Poznań 2017.
Z a k r z e w s k i A.B.: Sapiehowie — prawodawcy. In: Сапегі: асобы, кар’еры, маёнткі. Уклад. А.А. Скеп’ян. Мінск 2018, s. 16—24.
Zakrzewski A.B.: Wielkie Księstwo Litewskie (XVI—XVIII w.). Prawo — ustrój — społeczeństwo. Warszawa 2013.
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Polska
https://orcid.org/0000-0002-4927-1894
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
