Dlaczego niepodległa? Polska i Polacy 1914-1922. Szkic prawno-ustrojowy
Abstrakt
Praca jest szkicem prawno-ustrojowym wiążącym się z problematyką odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. W zasadzie jednak koncentruje się ona wokół pytań dotyczących przyczyn i powodów, które doprowadziły, względnie umożliwiły odzyskanie niepodległości, rozciągając te problemy na lata 1914-1922 , kiedy miał miejsce skomplikowany proces odrodzenia narodowego w okresie I wojny światowej po moment ukształtowania się w pełni państwa polskiego w 1922 r.
Słowa kluczowe
Polska, Polacy, odzyskanie niepodległości, I wojna światowa,
Bibliografia
Źródła
Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej z 22 listopada 1918 r. „Dziennik Praw Państwa Polskiego”, nr 17, poz. 41 z 1918 r.
Dziennik rozporządzeń dla Jenerał Gubernatorstwa Warszawskiego” z dnia 19 sierpnia 1917 roku, nr 84, poz. 351-353.
Kumaniecki K. W., Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty. 1912-styczeń 1924, Warszawa 1924
Odezwa Rady Regencyjnej do Naczelnego Dowódcy Wojsk Polskich Józefa Piłsudskiego z 14 listopada 1918 r. „Dziennik Praw Państwa Polskiego”, nr 17, poz. 39 z 1918 r.
Odezwa Rady Regencyjnej z 11 listopada 1918 r. „Dziennik Praw Państwa Polskiego”, nr 17, poz. 38 z 1918;
Ordynacja miejska 1 lipca 1915 r., podpisana przez generała Paula von Hindenburga, naczelnego wodza armii niemieckiej na Wschodzie. „Dziennik rozporządzeń dla Jenerał Gubernatorstwa Warszawskiego” z 9 maja 1916, nr 32, poz. 86
Ordynacja samorządu powiatowego z 22 stycznia 1916 r. „Dziennik rozporządzeń dla Generał-Gubernatorstwa Warszawskiego” 28 stycznia 1916 roku, poz. 20
Ordynacja wyborcza dla sejmików powiatowych, „Dziennik rozporządzeń dla Generał-Gubernatorstwa Warszawskiego” z listopada 1916 roku, nr 51, poz. 175
Orędzie Rady Regencyjnej z 12 października 1918 r.” Dziennik Praw Królestwa Polskiego ex 1918”, Nr 12, poz. 24
Orędzie Rady Regencyjnej z 12 października 1918 roku. ”Dziennik Praw Królestwa Polskiego” z 29 października 1918, Nr 13, poz. 26;
Orędzie Rady Regencyjnej z 7 października 1918 r. „Dziennik Praw Królestwa Polskiego ex 1918”, Nr 12, poz. 23
Rozporządzenie generalnego gubernatora lubelskiego z 17 września 1917 r. w sprawie samorządu powiatowego w Generalnym Gubernatorstwie Lubelskim, „Dziennik rozporządzeń cesarsko i królewskiego Zarządu Wojskowego w Polsce”, cz. XVII z 29 września 1917 r.
Ustawa o Radzie Stanu Królestwa Polskiego, „Dziennik Praw Królestwa Polskiego” z 6 lutego 1918 roku, nr 2 , poz. 2.
Opracowania
Ajnenkiel A., Spór o model polskiego parlamentaryzmu do roku 1926, Warszawa 1972
Askenazy Sz., Uwagi, Warszawa 1924
Baranowski W., Rozmowy z Piłsudskim (od 1916-1931 r.), T. XVIII, z. 1, 1938, s. 21-66
Bardach J., Polonia Restituta, „Państwo i Prawo”, R 33, 1970, z. 11, s. 3-21
Basler W., Deutschlands Annexionspolitik in Polen und Balticum 1914-1918, Berlin 1962
Bobrzyński M., Wskrzeszenie Państwa Polskiego. Szkic historyczny, Kraków 1920
Boerner I., Rozbrojenie Niemców w Warszawie. Ze wspomnień łącznikowego oficera Komendanta, „Naród i Wojsko”, Nr 16, 15 X 1934 r., s. 3.
Burian, Stephan, Count, Austria in Dissolution, London 1925
Conze W., Polnische Nation und deutsche Politik im Ersten Weltkrieg, Köln 1958
Czernin O., Im Weltkriege, Berlin 1919
Daszyński I. , Pamiętniki, t. 2, Kraków 1926
Dąbrowski S., Walka o rekruta polskiego pod okupacją, Warszawa 1922
Dzierzbicki S., Pamiętnik z lat wojny 1915-1918, Warszawa 1983
Fischer F., Griff nach der Weltmacht. Die Kriegsziel des kaiserlichen Deutschland 1914/1918, Düsseldorf 1964
Geiss I., Die Polnische Grenzstreifen 1914-1918. Ein Beitrag zur deutsche Kriegszielpolitik im Ersten Weltkrieg, Lübeck 1960
Grosfeld L., Polityka państw, centralnych wobec sprawy polskiej w latach pierwszej wojny światowej, Warszawa 1962
Gülpen P. van, Moje spotkanie z Piłsudskim, „Niepodległość”, 1936, t. XIV, s. 441-447
Helfferich K., Der Weltkrieg, Bd. 3, Berlin 1919
Hoffmann M., Der Krieg der versäumten Gelegenheiten, Berlin 1926
Hutten-Czapski B., Sechzig Jahre Politik und Gesellschaft, 2. Bd., Berlin 1936
Sienkiewicz K., Samorząd powiatowy w Generał-Gubernatorstwie Warszawskim, Lublin 1918
Kakowski A., Z niewoli do niepodległości. Pamiętniki, Kraków 2000
Katelbach T., Kamerad Marcinkowski (z przełomowych dni 10 i 11 listopada 1918 r.), „Niepodległość”, T. XVII, 1938, s. 110-116.
Katelbach T., Z walk akademików warszawskich z okupantami niemieckimi (1917/1918), „Niepodległość”, T. XVIII, z. 1, 1938, s. 91-103.
Knebel J. , Rząd pruski wobec sprawy polskiej w latach 1914-1918, Poznań 1963
Komarnicki T., Rebirth of the Polish Republic. A Study in the Diplomatic History of Europe 1914-1920, Melbourne 1957
Konarski K., Dzieje szkolnictwa w b. Królestwie Kongresowym 1915-1918, Kraków 1923.
Kries W. von, Deutsche Staatsverwaltung in Russisch-Polen, „Preussische Jahrbücher“, Bd. 233, H. 2, 1933, s. 130-158
Lewandowski J., Królestwo Polskie pod okupacja austriacką 1914-1918, Warszawa 1980
Lipiński W., Zwolnienie Józefa Piłsudskiego z Magdeburga według relacji hr. Harry Kesslera, „Niepodległość”, t. XVIII, z. 1, 1938, s. 462-470
Lubomirska M., Pamiętnik księżnej Marii Zdzisławowej Lubomirskiej 1914-1918, Do druku przygotował J. Pajewski, Poznań 1997
Ludendorff E., Meine Kriegserinnerungen 1914-1918, Berlin 1919
Łossowski P., Zerwane pęta. Usunięcie okupantów z ziem polskich w listopadzie 1918 roku, Warszawa 1986
Makiłła D., The Forgotten Proto-parliament: The Kingdom Poland’s Council of State in 1918 and its Activity during the First World War, w: Studia Universitatis Sibiniensis. Series Historica, 12, 1915, s. 179-188.
Makiłła D., Moc prawna akt 5 listopada 1916 roku, „Przegląd Sejmowy”, R. 25, 2017, nr 1, s.59-77
Makiłła D., Nietrafiony projekt? Skutki prawno-polityczne aktu 5 listopada 1916 r., „Miscellanea Historico-Archivistica”, T. 24, 2017, s. 103-114
Makiłła D., Prawnoustrojowa i polityczna pozycja Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego w latach 1917-1918, w: Przystanek w drodze do Niepodległości. Działalność Rady Regencyjnej w latach 1917-1918, Red. J. Gaul, D. Makiłła, W. Morawski, Warszawa 2018, s. 7-15.
Mikietyński P., Niemiecka droga ku Mitteleuropie. Polityka II Rzeszy wobec Królestwa Polskiego (1914-1916), Kraków 2009
Owsińska A., Plany aneksyjne niemieckiego sztabu głównego wobec Polski 1914-1918, „Roczniki Historyczne”, R. 18, 1949, s. 278-318
Pajewski J., „Mitteleuropa”. Studia z dziejów imperializmu niemieckiego w dobie pierwszej wojny światowej, Poznań 1959
Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914-1918, wyd. 4, Poznań 2005
Palèologue L., La Russie des Tsars pendant la Grand Guerre, Chapitre Premier, Paris 1922
Piłsudski J., Pierwsze dni Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Pisma zbiorowe, t. 8, Warszawa 1937
Piłsudski J., Pisma zbiorowe, t. 9, Warszawa 1937
Piszczkowski T., Odbudowanie Polski 1914-1921. Historia i polityka, London 1969
Seyda M., Polska na przełomie dziejów. Fakty i Dokumenty, t. 1, Poznań 1927
Sokolnicki M., Polska w pamiętnikach Wielkiej Wojny 1914-1918, Warszawa 1925
Sokolnicki M., Rok czternasty, Londyn 1961
Stachiewicz J., Niemieckie plany organizacji wojska polskiego w czasie wojny światowej, „Niepodległość”, t. 1, z. 1, 1929, s. 12-29.
Stempin A., Próba „moralnego podboju” Polski przez Cesarstwo Niemieckie w latach I wojny światowe, Warszawa 2013
Szymczak D. , Między Habsburgami a Hohenzollernami. Rywalizacja niemiecko – austro-węgierska w okresie I wojny światowej a odbudowa państwa polskiego, Kraków 2009
Święcicki T., Pierwszy dzień Komendanta w wolnej Polsce. Wspomnienia z dnia 10 listopada 1918 r., „Naród i Wojsko“, 15 XI 1934, 2, s. 2-3;
Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej z 22 listopada 1918 r. „Dziennik Praw Państwa Polskiego”, nr 17, poz. 41 z 1918 r.
Dziennik rozporządzeń dla Jenerał Gubernatorstwa Warszawskiego” z dnia 19 sierpnia 1917 roku, nr 84, poz. 351-353.
Kumaniecki K. W., Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty. 1912-styczeń 1924, Warszawa 1924
Odezwa Rady Regencyjnej do Naczelnego Dowódcy Wojsk Polskich Józefa Piłsudskiego z 14 listopada 1918 r. „Dziennik Praw Państwa Polskiego”, nr 17, poz. 39 z 1918 r.
Odezwa Rady Regencyjnej z 11 listopada 1918 r. „Dziennik Praw Państwa Polskiego”, nr 17, poz. 38 z 1918;
Ordynacja miejska 1 lipca 1915 r., podpisana przez generała Paula von Hindenburga, naczelnego wodza armii niemieckiej na Wschodzie. „Dziennik rozporządzeń dla Jenerał Gubernatorstwa Warszawskiego” z 9 maja 1916, nr 32, poz. 86
Ordynacja samorządu powiatowego z 22 stycznia 1916 r. „Dziennik rozporządzeń dla Generał-Gubernatorstwa Warszawskiego” 28 stycznia 1916 roku, poz. 20
Ordynacja wyborcza dla sejmików powiatowych, „Dziennik rozporządzeń dla Generał-Gubernatorstwa Warszawskiego” z listopada 1916 roku, nr 51, poz. 175
Orędzie Rady Regencyjnej z 12 października 1918 r.” Dziennik Praw Królestwa Polskiego ex 1918”, Nr 12, poz. 24
Orędzie Rady Regencyjnej z 12 października 1918 roku. ”Dziennik Praw Królestwa Polskiego” z 29 października 1918, Nr 13, poz. 26;
Orędzie Rady Regencyjnej z 7 października 1918 r. „Dziennik Praw Królestwa Polskiego ex 1918”, Nr 12, poz. 23
Rozporządzenie generalnego gubernatora lubelskiego z 17 września 1917 r. w sprawie samorządu powiatowego w Generalnym Gubernatorstwie Lubelskim, „Dziennik rozporządzeń cesarsko i królewskiego Zarządu Wojskowego w Polsce”, cz. XVII z 29 września 1917 r.
Ustawa o Radzie Stanu Królestwa Polskiego, „Dziennik Praw Królestwa Polskiego” z 6 lutego 1918 roku, nr 2 , poz. 2.
Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie Polska
http://orcid.org/0000-0003-0775-4617
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
