Ze zbiorów Biblioteki Śląskiej: „Zorza Polska. Miesięcznik dla Dzieci” i jej autor
Abstrakt
W artykule przedstawiono analizę rękopiśmiennego czasopisma „Zorza Polska. Miesięcznik dla Dzieci”, przechowywanego w zbiorach Biblioteki Śląskiej w Katowicach (sygn. R 1416 III). Twórcą pisma był Kazimierz Wallis (1896–1918), syn Łukasza Wallisa (1863–1940), znanego zbieracza śląskich pieśni ludowych. W 22 numerach, powstałych w okresie od października 1909 r. do stycznia 1912 r., zamieścił on utwory własnego autorstwa – opowiadania, wiersze (kilka przez siebie przetłumaczonych), opisy, anegdoty, żarty, rebusy, złote myśli, a także rysunki. Czasopismo zostało najprawdopodobniej oprawione przez Wallisów. Na końcu woluminu dodano karty ciemnego, grubszego papieru, na których naklejono 28 rysunków autorstwa Kazimierza. Część z nich powstała w trakcie jego służby w wojsku niemieckim w czasie I wojny światowej. Kazimierz zaginął 27 września 1918 r. w bitwie pod Havrincourt niedaleko Arras w departamencie Pas-de-Calais.
Słowa kluczowe
Czasopismo dla dzieci; Korespondencja; I wojna światowa; Rysunek; Wallis Kazimierz; „Zorza Polska. Miesięcznik dla Dzieci”
Bibliografia
Antoniewicz, K. (1899). Poezye. Wyd. J. Badeni. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska.
Dec, R. (2001). Z rozważań nad biblioteką prywatną Łukasza Wallisa. Studia Bibliologiczne, 13, 99–105.
Drabina, J. (2010). Historia Bytomia od średniowiecza do współczesności 1123–2010. Bytom: Towarzystwo Miłośników Bytomia.
Drozdowski, A. (2001a). Górnoślązak w niemieckim mundurze (Z listów Kazimierza Wallisa do rodziny z frontów I wojny światowej). Zeszyty Chorzowskie, 6, 219–231.
Drozdowski, A. (2001b). Sprawa polska z okopów wielkiej wojny widziana. W: J. Kurek (red. nauk.), Kultura i obyczajowość mieszkańców Chorzowa w XIX i XX wieku (s. 99–105). Chorzów: „Rokoko”; Miejski Dom Kultury „Batory”.
Drozdowski, A. (2004). Korespondencja frontowa Kazimierza Wallisa. Książnica Śląska, 27, 71–80.
Dzierża, P. (ok. 1966). Dzieje Bytomia (t. 4. Pieśni ludowe ziemi bytomskiej zebrane przez rozbarczan Ł. Wallisa i F. Musialika). Rps Biblioteka Śląska, sygn. R 819 III/4.
Joniak, A. (2016). Wallisowie ze Śląska – dzieje rodziny. W: G.B. Szewczyk, R. Kaczmarek (red. nauk.), I wojna światowa na Śląsku: historia – literatura – kultura (s. 139–147). Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V; Katowice: Biblioteka Śląska.
Kaczmarek, R. (2014). Polacy w armii kajzera: na frontach I wojny światowej. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Kubica, A. (2016). I wojna światowa oczami Górnoślązaka: listy z frontu Kazimierza Wallisa. W: G.B. Szewczyk, R. Kaczmarek (red.), I wojna światowa na Śląsku: historia – literatura – kultura (s. 148–165). Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V; Katowice: Biblioteka Śląska.
Kudera, J. (ok. 1942). Paweł Czapla (1849–1917). W: J. Kudera, Materiały biograficzne do drugiego wydania dzieła „Obrazy Ślązaków wspomnienia godnych”, z. 8. Rps Biblioteka Śląska, sygn. R 103 II/8.
Ligęza, J. (1957). Stanisław Wallis, etnograf Górnego Śląska. Zaranie Śląskie, 1–2, 96–103.
Majcherek, I. (1992). Spuścizna po Łukaszu i Stanisławie Wallisach w zbiorach Bytomia, Chorzowa i Katowic. Praca magisterska napisana pod kier. M. Pawłowiczowej. Uniwersytet Śląski. Katowice. Mps Biblioteka Śląska, sygn. R 2577 III.
Modrzyński, J. (1960). Stanisław Wallis (9. XI. 1895–23. II. 1957). W: S. Wallis, Przysłowia i „pogodki” ludowe na Górnym Śląsku (s. VII–IX). Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Pośpiech, J. (1982). Śląsk (1864–1918). W: H. Kapełuś, J. Krzyżanowski (red.), Dzieje folklorystyki polskiej 1864–1918 (s. 526–528). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Szramek, E. (1914). O zbiorach pieśni ludowych na Górnym Śląsku, napisał Ludomir. Bytom: Konstanty Prus.
Turek, K. (1981). Sylwetki zbieraczy i badaczy muzycznego folkloru Śląska. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wallis, K. (1915–1918a). Korespondencja wojenna do ojca Łukasza Wallisa. Rps Biblioteka Śląska, sygn. R 1894-1897 III. https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/132404.
Wallis, K. (1915–1918b). Korespondencja wojenna do brata Stanisława Wallisa. Rps Biblioteka Śląska, sygn. R 1898-1899, R 1901-1902 III. https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/132407.
Wallis, K. (1919/1920). Życie człowieka. Skarb Rodzinny, 11, 317.
Wallis, Ł. (1925). Kolędy górnośląskie czyli Opis zwyczaji ludowych w czasie Bożego Narodzenia oraz 32 starych kolęd górnośląskich z melodjami zebranych z ust ludu przez Hermana Dónaja. Przedm. S. Domańczak. Bytom: Katolik.
Wallis, Ł. (b.d.). Korespondencja. Rps Biblioteka Śląska, R 1900 III.
Zorza Polska. (1909–1912). Rps Biblioteka Śląska, sygn. R 1416 III. https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/440313/edition/412952.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
