Come tradurre la metafora? Analisi cognitiva delle espressioni metaforiche nell’originale e nelle traduzioni di “Brave New World” di Aldous Huxley

Monika Prysok
https://orcid.org/0000-0001-9264-410X

Résumé

Metaphor, although by many still associated exclusively with poetic and artistic language, is a ubiquitous phenomenon. According to Lakoff and Johnson (1980), it plays a key role in understanding of the world. Metaphors, the use of which we often do not realise, also facilitate everyday communication. 
The aim of this research is to answer the question: in what way metaphors change in the process of translation? The analysis covers selected examples of metaphorical expressions taken from the original novel by Aldous Huxley “A Brave New World” in English, and its translations in Italian and in Polish. The comparison of the three language versions is intended to show similarities and differences both on the lexical and cognitive levels, as well as to identify the translation techniques used.


Al-Hassnawi, A. R. (2007, Luglio). A Cognitive Approach to Translating Metaphors. Translation Journal, 11(3).

Arduini, S., & Fabbri, R. (2012). Che cos’è la linguistica cognitiva (1a ed., 1a rist. ed.). Roma: Carocci editore.

Aristotele, & Pesce, D. (2000). Poetica. (D. Pesce, G. Girgenti, A cura di, & D. Pesce, Trad.) Milano: Bompiani.

Barcelona, A. (2003). Introduction. The cognitive theory of metaphor and metonymy. In A. Barcelona (A cura di), Metaphor and Metonymy at the Crossroads: A Cognitive Perspective (p. 1—28). New York: Mouton de Gruyter Berlin.

Bocian, E. (2009). Strategie di traduzione della metafora alla luce della linguistica cognitiva. Studia Romanica Posnianensia, 36, 15—32.

Croft, W., & Cruse, D. A. (2004). Cognitive Linguistics. Cambridge University Press.

Ding, Y., Noël, D., & Wolf, H.-G. (2010). Patterns in metaphor translation: a corpus-based case study of the translation of FEAR metaphors between English and Chinese. Tratto da https://www.researchgate.net/publication/265805882_Patterns_in_metaphor_translation_a_corpus-based_case_study_of_the_translation_of_FEAR_metaphors_between_English_and_Chinese [accesso 6.04.2021]

Dobrzyńska, T. (1992). Metafora w przekładzie. (I. Nowakowska-Kempna, A cura di) Język a kultura, 8, 231—250.

Dobrzyńska, T. (2012). Od słowa do sensu. Studia o metaforze. Warszawa: Fundacja Akademia Humanistyczna, Instytut Badań Literackich PAN.

Eco, U. (1995). Riflessioni teorico-pratiche sulla traduzione. In S. Nergaard (A cura di), Teorie contemporanee della traduzione (p. 121—146). Milano: Strumenti Bompiani.

Hejwowski, K. (2012). Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu (wydanie I — 4 dodruk ed.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Hejwowski, K., & Moroz, G. (2019). Nowe wspaniałe światy Aldousa Huxleya i ich recepcja w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Huxley, A. (2014). Brave New World. London: Vintage Publishing

Huxley, A. (2018). Il mondo nuovo. Ritorno al mondo nuovo. Milano: Mondadori.

Huxley, A. (2019). Nowy wspaniały świat. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA.

Jakobson, R. (1995). Aspetti linguistici della traduzione. In S. Nergaard (A cura di), Teorie contemporanee della traduzione (L. Heilmann, & L. Grassi, Trad., p. 51—62). Milano: strumenti Bompiani.

Kövecses, Z. (2005). Metaphor in culture: Universality and variation. Cambridge University Press.

Kövecses, Z. (2020). Extended Conceptual Metaphor Theory. Cambridge: Cambridge University Press.

Lakoff, G. (1987). Women, Fire, and Dangerous Things. What Categories Reveal about the Mind. Chicago: University of Chicago Press.

Lakoff, G., & Johnson, M. (1998). Metafora e vita quotidiana. (P. Violi, Trad.) Milano: Strumenti Bompiani.

Langacker, R. (2009). Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie. Kraków: Universitas.

Langacker, R. W. (1995). Symboliczny charakter gramatyki. In R. W. Langacker, & H. Kardela (A cura di), Wykłady z gramatyki kognitywnej (p. 11—32). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Levý, J. (1995). La traduzione come processo decisionale. In S. Nergaard (A cura di), Teorie contemporanee della traduzione (S. Traini, Trad., p. 63—83). Milano: strumenti Bompiani.

Muskat-Tabakowska, E. (2019). Tłumacz (literatury) i gramatyka — śmieszy, tumani czy przestrasza? Białystok: Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku.

Nabokov, V. (2000 [1955]). Problems of Translation: “Onegin” in English. In L. Venuti (A cura di), The Translation Studies Reader (p. 71—83). London: Routlege.

Nida, E. A. (1995). Principi di traduzione esemplificati dalla traduzione della Bibbia. In S. Nergaard (A cura di), Teorie contemporanee della traduzione (B. Bassi, Trad., p. 149—180). Milano: Strumenti Bompiani.

Pawelec, A. (2006). Metafora pojęciowa a tradycja. Kraków: Universitas.

Ricoeur, P. (2008). Tradurre intraducibile. Sulla traduzione. (M. Oliva, Trad.) Città di Vaticano: Urbaniana University Press.

Schäffner, C. (2004). Metaphor and translation: some implications of a cognitive approach. Journal of Pragmatics, 36, 1253—1269.

Sontag, S. (1990). AIDS and Its Metaphors. Harmondsworth, Middlesex: Penguin Books.

Tabakowska, E. (2001). Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu. (A. Pokojska, Trad.) Kraków: Universitas.

Tabakowska, E. (2009). Tłumacząc się z tłumaczenia. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Tabakowska, E. (2015). Bariery kulturowe są zbudowane z gramatyki. In P. de Bończa Bukowski, & M. Heydel (A cura di), Myśl językoznawcza z myślą o przekładzie (p. 97—107). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Tabakowska, E. (2015). Językoznawstwo kognitywne w teorii i praktyce przekładu: oleodruk i symfonia na dwa fortepiany. In E. Tabakowska, P. De Bończa Bukowski, & M. Heydel (A cura di), Myśl językoznawcza z myślą o przekładzie (p. 33—41). Kraków: Wydawnictwo Uniwerytetu Jagiellońskiego.

Tabakowska, E. (2015). O tłumaczeniu wiersza — perspektywa językoznawcy. In E. Tabakowska, P. de Bończa Bukowski, & M. Heydel (A cura di), Myśl językoznawcza z myślą o przekładzie (p. 65—80). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Taheri-Ardali, M., Bagheri, M., & Eidy, R. (2013). Towards a New Model of Metaphor Translation: A Cognitive Approach. Tratto da https://www.researchgate.net/publication/282859334_Towards_a_New_Model_of_Metaphor_Translation_A_Cognitive_Approach [accesso 5.03.2022]

Taylor, J. R. (2007). Gramatyka kognitywna. (M. Buchta, & Ł. Wiraszka, Trad.) Kraków: Universitas.

Wolfram-Romanowska, D., Kaszubski, P., & Parker, M. (1999). Idiomy polsko-angielskie. Polish-English Idioms. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.


Publiée : 2022-12-29



Monika Prysok 
Université de Silésie, Katowice, Pologne  Pologne
https://orcid.org/0000-0001-9264-410X




Creative Commons License

Ce travail est disponible sous licence Creative Commons Attribution - Partage dans les Mêmes Conditions 4.0 International.

Les propriétaires des droits d'auteur du texte soumis sont l'auteur et l'éditeur. Le lecteur a le droit d'utiliser les documents pdf selon les termes de la licence internationale Creative Commons 4.0 : Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Vous pouvez copier et redistribuer le matériel sur tout support ou dans tout format et remixer, transformer et utiliser le matériel à toutes fins.

1. Licence

La Maison d'édition de l'Université de Silésie offre un accès libre et immédiat au contenu de ses revues sous la licence Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/). Les auteurs qui publient dans ce journal conservent tous les droits d'auteur et acceptent les termes de la licence CC BY-SA 4.0 susmentionnée.

2. Déclaration d'auteur

L'auteur déclare que l'article est original, qu'il a été écrit par l'auteur (et les co-auteurs), qu'il n'a pas été publié précédemment, qu'il ne contient pas de contenus illégaux, qu'il n'enfreint pas les droits d'autrui, qu'il fait l'objet des droits d’auteur qui appartienent exclusivement à l'auteur et qu'il est libre de tout droit de tiers, et que l'auteur a obtenu toutes les autorisations écrites nécessaires pour citer d'autres sources.

Si l'article contient du matériel d'illustration (dessins, photographies, graphiques, cartes, etc.), l'auteur déclare que les œuvres indiquées sont les siennes, qu'elles ne portent pas atteinte aux droits de quiconque (y compris les droits personnels, par exemple le droit de disposer de son image) et qu'il en détient tous les droits patrimoniaux. Il met les œuvres ci-dessus à disposition comme partie d'un article sous la licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".

ATTENTION : Sans déterminer la situation juridique du matériel d'illustration et joindre les consentements appropriés des propriétaires des droits d'auteur, la publication ne sera pas acceptée pour un travail éditorial. En même temps, l'auteur déclare prendre toute la responsabilité en cas de données incorrectes (y compris en ce qui concerne la couverture des frais encourus par la Maison d'édition de l'Université de Silésie et les réclamations financières de tiers).

3. Droits des utilisateurs

En vertu de la licence Creative Commons Attribution, les utilisateurs peuvent partager (copier, distribuer et transmettre) et adapter (remixer, transformer et construire à partir du matériel) l'article à n'importe quelle fin, à condition de le marquer de la manière spécifiée par l'auteur ou le concédant de licence.

4. Co-auteurs

Si l'article a été cosigné avec d'autres auteurs, la personne qui soumet ce formulaire garantit qu'elle a été autorisée par tous les co-auteurs à signer cet accord en leur nom et s'engage à informer ses co-auteurs des termes de cet accord.

En tant que l'auteur du texte proposé, je déclare qu'en cas de retrait du texte du processus de publication non convenu avec le comité de rédaction et/ou l'éditeur de la revue par moi-même ou de son renvoi parallèle à un autre éditeur, je m'engage à couvrir tous les frais encourus par l'Université de Silésie dans le cadre de la procédure de ma soumission (y compris, entre autres, les frais de publication des revues).