Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Aspekty kolizyjnoprawne zapisu windykacyjnego

Maksymilian Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2015 | Abstrakt | s. 11-30

Prawo właściwe zgodnie z art. 24 i 25 Rozporządzenia UE nr 650/2012 określa, jakie rodzaje czynności prawnych mogących zawierać rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci są dopuszczalne. Z drugiej strony, zgodnie z art. 23 ust. 2 lit. b) i e) Rozporządzenia, to prawo właściwe dla dziedziczenia zgodnie z art. 21 i 22 określa, jakie rodzaje rozrządzeń są dopuszczalne. W konsekwencji, prawo właściwe dla dziedziczenia (statut spadkowy) decyduje o dopuszczalności zapisu windykacyjnego (legatum per vindicationem). Określa ono również skutki prawne zapisu windykacyjnego. Powstaje jednak pytanie o potencjalną rolę odgrywaną przez prawo właściwe dla statusu prawnorzeczowego składników majątkowych (lex rei sitae, etc.). W tym miejscu należy wziąć pod uwagę rodzaj składnika majątku będącego przedmiotem zapisu windykacyjnego. Przejście własności składnika majątku należącego do spadkodawcy na zapisobiercę windykacyjnego podlega prawu właściwemu dla dziedziczenia. Zapis windykacyjny nie prowadzi do powstania nowego prawa rzeczowego, a jedynie do przejścia istniejącego prawa z jednej osoby na drugą. Wynika to jasno z art. 23 ust. 2 lit. e) Rozporządzenia. Zasada numerus clausus (zamkniętej listy praw rzeczowych) nie zostaje naruszona. Prawo właściwe dla dziedziczenia określa, czy zapis windykacyjny wierzytelności jest dopuszczalny i jakie powinny być cechy takiej wierzytelności. Z kolei prawo właściwe dla danej wierzytelności reguluje kwestie takie jak istnienie i treść wierzytelności, kto jest do niej uprawniony oraz czy jest ona zbywalna inter vivos (za życia) lub na wypadek śmierci. Zapis windykacyjny doprowadzi do powstania ograniczonego prawa rzeczowego, jeżeli prawo właściwe dla dziedziczenia zna dany rodzaj przedmiotu zapisu, a lex rei sitae uznaje ograniczone prawo rzeczowe, które spadkodawca chce ustanowić. Znaczenie instrumentu określanego jako „dostosowanie” podkreślono w motywie 16 preambuły do Rozporządzenia. Skuteczność zapisu windykacyjnego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego położonych w państwie innym niż państwo, którego prawo jest właściwe dla dziedziczenia, zależy od tego, czy prawo państwa, w którym znajduje się przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne, traktuje je jako odrębne składniki majątku i dopuszcza ich przenoszalność (tak jak czyni to prawo właściwe dla dziedziczenia).
Termin „wymogi prawne dotyczące wpisu prawa do rejestru” użyty w art. 1 ust. 2 lit. l) należy interpretować wąsko. Nie obejmuje on materialnoprawnej podstawy nabycia prawa podlegającego wpisowi do rejestru ani podporządkowania go prawu właściwemu dla danego rejestru. Jednakże rola rejestru (w tym rola odgrywana w omawianym kontekście) jest określana przez prawo właściwe dla rejestru (co podkreślono również w motywie 19 preambuły). Prawo to powinno być stosowane obok prawa właściwego dla dziedziczenia. Może ono odroczyć skutki zapisu windykacyjnego, ale nie może ich zniweczyć.

2015-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Wybór prawa w sprawach spadkowych w ustawie o prawie prywatnym międzynarodowym z 2011 roku

Jadwiga Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2011 | Abstrakt | s. 9-22

Polskie prawo prywatne międzynarodowe ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. zezwala w art. 64 ust. 1 na wybór prawa właściwego dla spraw spadkowych. Zgodnie z tym artykułem testator w testamencie lub innym rozporządzeniu na wypadek śmierci może wybrać dla spraw spadkowych prawo krajowe albo prawo państwa, w którym znajduje się miejsce zamieszkania, albo prawo państwa, w którym znajduje się miejsce zwykłego pobytu (zwykłego pobytu) w chwili dokonania czynności prawnej lub w chwili śmierci. Gdy testator posiada obywatelstwo dwóch lub więcej państw, może wybrać jedno z praw krajowych. Takie samo rozwiązanie należy zastosować w sytuacji wielokrotnego miejsca zamieszkania lub wielokrotnego miejsca zwykłego pobytu (zwykłego pobytu). Testator może wskazać prawo, które wybiera (na przykład może określić, że wybiera prawo Szwajcarii), ale może również określić jedynie kryterium, które będzie decydujące dla prawa, które będzie obowiązywało (na przykład może określić, że wybiera prawo państwa, w którym znajduje się jego zwykłe miejsce pobytu w chwili dokonywania wyboru prawa). Jeżeli testator wskazał prawo, które wybiera, skuteczność jego wyboru prawa zależy od spełnienia wymagań przewidzianych w artykule 64 ust. 1. Wybór prawa krajowego od chwili dokonania wyboru prawa jest skuteczny również wtedy, gdy testator w chwili śmierci nie był obywatelem państwa. Nie ma potrzeby oddzielnego rozważania kwestii formy wyboru prawa z uwagi na fakt, że wyboru prawa można dokonać tylko w testamencie lub w innym rozporządzeniu na wypadek śmierci. Wystarczające jest spełnienie wymagań dotyczących formy testamentu lub innego rozporządzenia na wypadek śmierci, w którym umieszczono klauzulę wyboru prawa. Prawo właściwe dla formy testamentu określa Konwencja haska z 1961 r. (przypomina o tym art. 66 ustawy z 2011 r.). Zgodnie z art. 66 ust. 2 ustawy z 2011 r. Konwencja haska z 1961 r. powinna być stosowana również przy ustalaniu prawa właściwego dla rozporządzeń na wypadek śmierci innych niż testament. Zgodnie z prawem polskim brak jest szczególnej ochrony dla uprawnień z tytułu réserve héreditaire lub legitim. Wybór innego prawa niż prawo krajowe z chwili śmierci, które byłoby właściwe w sytuacji braku wyboru prawa zgodnie z art. 64 ust. 2 ustawy z 2011 r., może zmniejszyć lub zniweczyć ww. uprawnienia.

2011-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Ustalenie prawa właściwego w świetle rozporządzenia spadkowego nr 650/2012

Anna Wieczorek

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2017 | Abstrakt | s. 69-93

Biorąc pod uwagę zwiększoną mobilność obywateli UE, Parlament Europejski i Rada przyjęły w dniu 4 lipca 2012 r. Rozporządzenie spadkowe (Rozporządzenie (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania 1 dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego). Rozporządzenie spadkowe UE zostało wprowadzone w celu ujednolicenia prawa spadkowego w państwach członkowskich UE. Rozporządzenie spadkowe wprowadza przepisy dotyczące prawa właściwego dla spraw spadkowych. Artykuł stanowi próbę naświetlenia zasad ustalania prawa właściwego. Rozporządzenie spadkowe ustanawia zasadę ogólną, zgodnie z którą „prawem właściwym dla dziedziczenia w całości jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci”. W przypadku osób posiadających majątek w tych państwach członkowskich UE, które stosują Rozporządzenie, domyślną zasadą jest, że dziedziczenie tego majątku po śmierci podlega prawu państwa, w którym dana osoba miała miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci. Alternatywnie, taka osoba może wybrać prawo państwa swojego obywatelstwa jako prawo właściwe dla dziedziczenia i zarządu swoim majątkiem spadkowym. Oznacza to, że wybór prawa zostanie zawarty w testamencie spadkodawcy. Wszystkie państwa członkowskie UE stosują Rozporządzenie, z wyjątkiem Wielkiej Brytanii*, Irlandii i Danii. Rozporządzenie stosuje się do dziedziczenia po osobach zmarłych w dniu 17 sierpnia 2015 r. lub po tej dacie.

2017-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

W sprawie rozgraniczenia statutu rzeczowego i spadkowego. Uwagi na tle projektu rozporządzenia w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych i dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie utworzenia e

Jerzy Pisuliński

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2012 | Abstrakt | s. 19-32

Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń i dokumentów urzędowych w sprawach spadkowych oraz utworzenia europejskiego certyfikatu spadkowego (COM 2009/154). Artykuł 1 ust. 3 lit. j) proponowanego rozporządzenia stanowi, że charakter praw rzeczowych dotyczących majątku i ich upublicznianie jest wyłączone z zakresu rozporządzenia. Ponadto motyw 10 proponowanego rozporządzenia stanowi, że rozporządzenie powinno obejmować metodę nabywania prawa rzeczowego w odniesieniu do majątku materialnego lub niematerialnego, zgodnie z prawem właściwym dla dziedziczenia, wyczerpujący wykaz („numerus clausus”) praw rzeczowych, które mogą istnieć na mocy prawa krajowego państw członkowskich, które jest zasadniczo regulowane przez lex rei sitae, powinien zostać uwzględniony w krajowych przepisach regulujących kolizję praw. Jednak publikacja tych praw i skutki wpisu lub braku wpisu do rejestru powinny być regulowane przez prawo państwa członkowskiego, w którym znajduje się przedmiot majątku. Przepis ten próbuje dokonać rozróżnienia między zakresem stosowania praw regulujących prawa rzeczowe i dziedziczenie. Proponowane rozporządzenie opiera się na założeniu, że prawo regulujące dziedziczenie będzie miało zastosowanie również do nabycia praw rzeczowych. Problem pojawia się, jeśli prawo państwa członkowskiego, w którym to prawo powinno zostać wpisane do rejestru, nie zna takiego prawa rzeczowego. Prezydencja belgijska zaproponowała, aby w takim przypadku państwo członkowskie nie było zobowiązane do uznania takiego prawa rzeczowego, ale prawo to mogłoby zostać przekształcone w inne, odpowiednie prawo rzeczowe, które jest znane prawu krajowemu tego państwa członkowskiego. Propozycja ta jest analizowana w artykule. Autor podaje kilka przykładów, które pokazują, że wspomniana transformacja prawa rzeczowego w inne nie zawsze jest łatwa i możliwa. Innym pytaniem jest, czy proponowane rozporządzenie będzie regulować, które prawo jest decydujące, jeśli skutek wpisu do rejestru jest inny w prawie państwa członkowskiego, które reguluje dziedziczenie, i w prawie państwa członkowskiego, w którym znajduje się przedmiot majątku. Parlament Europejski zaproponował rozwiązanie tego problemu poprzez dodanie nowego artykułu 20a do proponowanego rozporządzenia. Zgodnie z artykułem 20a prawo państwa członkowskiego, w którym znajduje się przedmiot nieruchomości, powinno być decydujące, jeśli wpis do rejestru jest konstytutywny. Ta propozycja może jednak nie być wystarczająca, aby rozwiązać wspomniany problem.

2012-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Przepisy wymuszające swoje zastosowanie — wybrane zagadnienia

Maciej Mataczyński

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2016 | Abstrakt | s. 59-79

Niniejszy artykuł stanowi próbę naświetlenia niektórych kwestii prawnych związanych z koncepcją międzynarodowych przepisów wymuszających swoje zastosowanie. Ta koncepcja prawna, znana również jako przepisy wymuszające swoje zastosowanie, loi de police czy Eingriffsnormen, jest zdefiniowana w art. 9 ust. 1 rozporządzenia UE Rzym I jako przepisy, których przestrzeganie uważane jest przez państwo za tak istotne dla ochrony jego interesów publicznych, takich jak organizacja polityczna, społeczna lub gospodarcza, że znajdują one zastosowanie do każdej sytuacji objętej ich zakresem, bez względu na to, jakie prawo jest właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Niniejszy artykuł stanowi próbę wyodrębnienia i odróżnienia międzynarodowych przepisów wymuszających swoje zastosowanie od innych norm o charakterze imperatywnym. Uznano, że „interes publiczny” jest czynnikiem różnicującym o decydującym znaczeniu. W drugiej części tekstu międzynarodowe przepisy wymuszające swoje zastosowanie są konfrontowane z wymogami imperatywnymi interesu ogólnego (w rozumieniu doktryny prawa Unii Europejskiej i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) oraz z przepisami szczególnymi wprowadzającymi ograniczenia dotyczące dziedziczenia niektórych składników majątku lub wpływające na to dziedziczenie, ustanowionymi w art. 30 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego. Na koniec omówiony zostaje szczególny problem zgodności art. 359 § 2³ Kodeksu cywilnego* z art. 9 ust. 1 rozporządzenia Rzym I.

2016-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

O poszukiwaniu prawa właściwego dla testamentów wspólnych w polskim prawie prywatnym międzynarodowym

Aneta Pająk‑Kozub

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2017 | Abstrakt | s. 77-94

Artykuł zawiera analizę kolizyjnoprawnego zagadnienia testamentu wspólnego z perspektywy prawa prywatnego międzynarodowego stosowanego przez polskie sądy. Ze względu na niedawną zmianę norm kolizyjnych właściwych dla spraw spadkowych, spowodowaną stosowaniem Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r., rozważania prowadzone są zarówno na tle poprzedniego, jak i obecnego stanu prawnego, z uwzględnieniem aspektów intertemporalnych. Materialne prawo spadkowe poszczególnych państw prezentuje różne podejście do kwestii dopuszczalności testamentu wspólnego. Dlatego właściwe określenie prawa właściwego dla jego oceny nabiera istotnego znaczenia praktycznego. Wprowadzeniem do głównych rozważań jest analiza źródeł prawa prywatnego międzynarodowego stosowanych przez polskie sądy w odniesieniu do spraw spadkowych. Dalsze rozważania poświęcono prawu właściwemu dla testamentu wspólnego zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe oraz Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. Kwestia dopuszczalności sporządzenia testamentu wspólnego (jako należąca do zakresu formy) została rozgraniczona od zagadnień związanych z jego odwołaniem oraz skutkami rozrządzeń zawartych w takim testamencie. Zwrócono również uwagę na kwalifikację niektórych form testamentu wspólnego jako umowy dotyczącej dziedziczenia w rozumieniu Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r.

2017-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Nowa krajowa regulacja prawa prywatnego międzynarodowego w Polsce

Maksymilian Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2011 | Abstrakt | s. 9-16

4 lutego 2011 r. Sejm RP uchwalił ustawę o prawie prywatnym międzynarodowym, która została opublikowana w Dzienniku Ustaw nr 80, poz. 432 i weszła w życie 16 maja 2011 r. Nowa ustawa zastąpiła starą ustawę z 1965 r. Stanowi ona „część krajową” norm kolizyjnych obowiązujących w Polsce i jest skoordynowana z europejskim prawem prywatnym międzynarodowym. Ustawa reguluje kwestie wyłączone z zakresu rozporządzeń Rzym I i Rzym II oraz uzupełnia Konwencję haską z 19 października 1996 r. o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonywaniu i współpracy w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej oraz środków ochrony dzieci. Nowe prawo wdraża również normę kolizyjną ustanowioną w Dyrektywie 2008/122/WE z dnia 14 stycznia 2009 r. Ustawa z 2011 r. wypełnia wiele luk, które istniały wcześniej (np. określa prawo właściwe dla pełnomocnictwa, praw osobistych i nazwiska) i zmienia niektóre rozwiązania przyjęte w ustawie z 1965 r. Umożliwia ona m.in. wybór
prawa dla małżeńskich ustrojów majątkowych, umowy małżeńskiej i dziedziczenia. Ponadto zobowiązania wynikające z jednostronnych czynności prawnych zostały potraktowane inaczej niż w ustawie z 1965 r. Jeśli chodzi o formalną ważność czynności prawnych związanych z rozporządzeniem nieruchomością lub sprawami korporacyjnymi (takimi jak utworzenie, przekształcenie lub likwidacja osoby prawnej), nowe prawo rezygnuje z reguły, zgodnie z którą wystarczające było spełnienie wymogów formy lex loci actus. Wreszcie ustawa ustanawia ogólną regułę, opartą na pojęciu najściślejszego związku, która ma zastosowanie w okolicznościach, w których sama ustawa lub inne przepisy prawa polskiego nie wskazują prawa właściwego.

2011-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Odesłanie w ujęciu przepisów rozporządzenia spadkowego

Łukasz Żarnowiec

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2017 | Abstrakt | s. 7-41

Od 17 sierpnia 2015 r. sądy państw członkowskich Unii Europejskiej stosują w sprawach spadkowych normy kolizyjne zawarte w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego. 1 Z polskiego punktu widzenia oznacza to nie tylko ograniczenie swobody wyboru prawa właściwego w sprawach spadkowych i zmianę ogólnego łącznika do celów ustalania zarówno jurysdykcji, jak i prawa właściwego, ale także nowe podejście do instytucji odesłania (renvoi). W przeciwieństwie do innych europejskich instrumentów prawa prywatnego międzynarodowego, Rozporządzenie spadkowe dopuszcza, w ograniczonym zakresie, stosowanie obcych norm kolizyjnych, jeżeli normy te przewidują odesłanie bądź do prawa państwa członkowskiego, bądź do prawa państwa trzeciego, które zastosowałoby do dziedziczenia własne prawo. Dla polskich sądów oznacza to konieczność uwzględniania norm prawa prywatnego międzynarodowego państw obcych w szerszym zakresie niż na gruncie naszych własnych norm kolizyjnych z 2011 r. Interpretacja odesłania w Rozporządzeniu może być jednak nieco myląca. Nie jest jasne, czy jego przepisy dopuszczają jedynie odesłanie wynikające z norm państwa trzeciego, czy także z prawa prywatnego międzynarodowego innego państwa członkowskiego. Nie określa ono wyraźnie znaczenia obcych norm kolizyjnych dotyczących odesłania ani skuteczności wyboru prawa dokonanego przez spadkodawcę na gruncie tego prawa prywatnego międzynarodowego. Inną kontrowersyjną kwestią jest zakres odesłania, a zatem problem dopuszczalności odesłania częściowego lub wielokrotnego.

2017-12-31