ZASADY ETYKI PUBLIKACYJNEJ

Zasady etyki publikacyjnej stosowane przez redakcję Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Zasady etyki publikacyjnej stosowane przez redakcję Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego opierają się na zaleceniach najlepszych praktyk opracowanych przez Komitet do spraw Etyki Publikacji COPE (Committee on Publication Ethics) – zob. COPE Core Practices i ich szczegółowe rozwinięcie dostępne na witrynie COPE. Ponadto, w swej pracy redakcja korzysta z diagramów postępowania opracowanych przez COPE.

W swej działalności redakcja Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego kieruje się poniższymi zasadami:

Rzetelność naukowa i bezstronność

Zarówno redakcja Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego, jak i recenzenci opierają się w swej pracy na zasadach: obiektywizmu, bezstronności i rzetelności naukowej. Redakcja dochowuje starań, aby opracowania publikowane w Problemach Prawa Prywatnego Międzynarodowego spełniały najwyższe standardy naukowe i miały istotne znaczenie dla rozwoju dziedziny odpowiadającej tematyce czasopisma. Decyzja o przyjęciu materiału do druku należy do redakcji i jest uzależniona od poziomu naukowego opracowania, jego znaczenia dla nauki oraz praktyki prawniczej, a także oryginalności dzieła i dopasowania do tematyki poruszanej na łamach Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego.

Przestrzegania zasad obiektywizmu, bezstronności i rzetelności naukowej oczekuje się także od autorów.

Rzetelność naukowa - źródła

Uczciwość i rzetelność naukowa wymagają, aby opracowania naukowe opierały się na autentycznych, sumiennie opracowanych i wiernie przytaczanych danych uzyskanych w toku prowadzenia badań naukowych. Fabrykowanie, fałszowanie i manipulowanie informacjami stanowią przypadki rażącego naruszania rzetelności naukowej. W przypadku podejrzeń, że autor dopuścił się tego rodzaju praktyk redakcja podejmuje kroki zgodne z procedurą określoną w diagramach COPE.

Rzetelność naukowa wymaga także, aby wszystkie zapożyczenia, przytoczenia i odniesienia, w sposób wyczerpujący i adekwatny przywoływały ich źródło. Działania nie respektujące powyższych zasad stanowią naruszenie praw autorskich właściwych twórców (zob. niżej oryginalność opracowań).

Na żądanie redakcji autorzy powinni dostarczyć dane źródłowe i udzielić wyczerpujących wyjaśnień dotyczących metod badawczych stosowanych w pracy naukowej, której rezultatem jest zgłaszane do publikacji opracowanie. W razie wykrycia błędów w opracowaniu już zaakceptowanym do druku, lub w stosunku do danych, na których opracowanie było oparte, autorzy zobowiązani są dokonać poprawek. W przypadku wykrycia błędów w opracowaniu już opublikowanym, redakcja umożliwia autorom opublikowanie sprostowania lub wyjaśnienia w kolejnym tomie Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego.

Niedyskryminacja

Materiały zgłaszane do publikacji na łamach Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego oceniane są na podstawie ich poziomu naukowego, znaczenia dla dyscypliny i praktyki oraz tematyki poruszanej przez czasopismo, bez względu na pochodzenie autora, przynależność narodowościową lub etniczną, poglądy polityczne, płeć, rasę, wyznanie czy orientację seksualną.

Poufność

Redakcja Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego i Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach chronią dane, dokumenty i informacje uzyskane na każdym etapie procesu wydawniczego, które – z uwagi na ich naturę – powinny pozostać poufne (np. recenzje, korespondencja pomiędzy redakcją i autorami). Do zachowania poufności w powyższym zakresie zobowiązani są także recenzenci i autorzy.

Redakcja ujawnia informacje konieczne do prawidłowej publikacji opracowań, a także ich indeksacji przez naukowe wyszukiwarki internetowe, które zwyczajowo są publikowane lub udostępniane przez autorów i wpływają na zwiększenie rozpoznawalności i cytowalności opracowań publikowanych w Problemach Prawa Prywatnego Międzynarodowego.

Oryginalność opracowań

Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego przyjmują do druku oryginalne, wcześniej niepublikowane opracowania naukowe. Autorzy składają w tym zakresie stosowne oświadczenia. W wyjątkowych przypadkach uzasadnionych znaczeniem wyników badań, czy ich doniosłości społecznej bądź charakterem tematu możliwa jest – za zgodą właściciela praw autorskich – publikacja opracowania autora składającego opracowanie, które w określonej części było publikowane już wcześniej w innym miejscu.

Polityka antyplagiatowa

W przypadku korzystania przez autora materiału złożonego do druku w Problemach Prawa Prywatnego Międzynarodowego z pracy osób trzecich – w postaci zapożyczeń, przytoczeń, powołań i odniesień – autor zobowiązany jest w sposób wyczerpujący i adekwatny przywołać ich źródło. Oznacza to obowiązek prawidłowego cytowania wszystkich źródeł, na których opierał się autor przygotowując opracowanie. W przypadku dosłownego przytaczania fragmentów cudzych prac (zdanie, akapit), odpowiedni fragment należy umieścić w cudzysłowie i opatrzyć stosownym cytowaniem. Działania nie respektujące powyższych zasad stanowią naruszenie praw autorskich właściwych twórców (plagiat) i stanowią najbardziej rażący rodzaj wystąpienia przeciwko zasadom rzetelności naukowej (zob. niżej oryginalność opracowań). W przypadku podejrzeń, że autor dopuścił się tego rodzaju praktyk, redakcja podejmuje kroki zgodne z procedurą określoną w diagramach COPE. Wszelkie stwierdzone przez redakcję przypadki będą ujawniane, włącznie z powiadomieniem odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające autorów, towarzystwa naukowe, stowarzyszenia edytorów naukowych, itd.), jak również organów ścigania.

Redakcja korzysta z oprogramowania antyplagiatowego, wdrożonego przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, służącego do weryfikacji oryginalności tekstu i zakresu ewentualnych zapożyczeń z publikacji osób trzecich. Nad zachowaniem oryginalności opracowań czuwają również recenzenci.

Polityka antyduplikacyjna

Przejawem nierzetelności naukowej są przypadki kierowania do druku tekstów stanowiących publikacje zduplikowane, a więc zawierające w istotnym zakresie powtórzenie wyników badań, analizy i tez sformułowanych już we wcześniejszych publikacjach autora (autoplagiat).

W przypadku podejrzeń, że autor dopuścił się tego rodzaju praktyk, redakcja podejmuje kroki zgodne z procedurą określoną w diagramach COPE. Wszelkie stwierdzone przez redakcję przypadki będą ujawniane, włącznie z powiadomieniem odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające autorów, towarzystwa naukowe, stowarzyszenia edytorów naukowych, itd.).

W celu ustalenia oryginalności opracowań pod kątem przestrzegania zakazu autoplagiatu redakcja korzysta z oprogramowania antyplagiatowego. Nad zachowaniem oryginalności opracowań czuwają również recenzenci.

Autorstwo widmo (ghost authorship), autorstwo gościnne (guestwriting) lub grzecznościowe (gift authorship)

Autorstwo i współautorstwo opracowania zgłaszanego do druku w Problemach Prawa Prywatnego Międzynarodowego powinno być ograniczone do osób, które istotnie przyczyniły się do jego powstania. Czasopismo nie publikuje tekstów, w których rzeczywistym autorem/współautorem opracowania jest kto inny, niż osoba wskazana jako jego autor/współautor, a zatem przygotowanych w ramach tzw. autorstwa widmo - ghost authorship (ktoś wniósł istotny wkład w powstanie publikacji, bez ujawnienia swojego udziału jako jeden z autorów lub bez wymienienia jego roli w podziękowaniach zamieszczonych w publikacji). Redakcja nie przyjmuje także do druku tekstów, w których udział osoby wskazanej jako autor lub współautor jest znikomy lub w ogóle nie miał miejsca (tzw. autorstwo gościnne – guestwriting i grzecznościowe - gift authorship).

Powyższe praktyki są przejawem nierzetelności naukowej. W przypadku podejrzeń, że autor/autorzy dopuścili się tego rodzaju praktyk, redakcja podejmuje kroki zgodne z procedurą określoną w diagramach COPE. Wszelkie stwierdzone przez redakcję przypadki będą ujawniane, włącznie z powiadomieniem odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające autorów, towarzystwa naukowe, stowarzyszenia edytorów naukowych, itd.).

Autorzy publikacji, którzy w przygotowaniu tekstu korzystali z wkładu, współudziału lub pomocy innych osób obowiązani są do przedłożenia redakcji informacji w tym przedmiocie, tj. wskazania tych osób z podaniem ich afiliacji oraz pełnionej roli (np. informacji, kto jest autorem koncepcji, założeń, metod, merytorycznych uwag, tłumaczeń określonych fragmentów, badań literatury, czy orzecznictwa  wykorzystywanych przy przygotowaniu publikacji).

Unikanie konfliktu interesów dotyczących autorów

Opracowanie i badania naukowe są rzetelne i wiarygodne tylko jeżeli powstają z wykorzystaniem bezstronnie oraz obiektywnie stosowanych metod badawczych. Publikacja naukowa jest rzetelna i wiarygodna jedynie wówczas, gdy wiernie i adekwatnie przedstawia wyniki przeprowadzonych badań.

Zważywszy na fakt, że źródła finansowania prac badawczych mogą niekiedy podawać w wątpliwość wiarygodność i rzetelność badań, muszą być one w każdym przypadku ujawniane. W związku z tym, autorzy są zobowiązani do wskazywania źródeł finansowania badań naukowych i innych prac, których rezultatem jest opracowanie zgłaszane do druku w Problemach Prawa Prywatnego Międzynarodowego (ze środków publicznych lub prywatnych, np. ministerialnych, wkładu instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń czy podmiotów komercyjnych). Autorzy powinni ujawniać także wszelkie inne okoliczności ich dotyczące (np. zaangażowanie w określone spory i inne sprawy, proces legislacyjny, działalność polityczną lub społeczną), jeżeli okoliczności te mogą być poczytywane przez rozsądną osobę trzecią, jako budzące uzasadnione wątpliwości co do bezstronności autora w sposobie prezentowania lub interpretacji wyników badań, bądź jako mające potencjalnie znaczny wpływ na poglądy autora wyrażone w opracowaniu zgłoszonym do druku.

Za przypadek konfliktu interesów uznaje się zgłoszenie do druku tekstu, który w przeważającej lub istotnej mierze stanowi opracowanie wykonane wcześniej na zasadach komercyjnych (opinia prawna, pismo procesowe, itd.) lub służące realizacji innych (nienaukowych) celów z obszaru życia społecznego i publicznego (studium dla organów władz publicznych, wyrok, itd.). Wcześniejsze działania autora we wskazanych wyżej obszarach mogą stanowić inspirację dla badań naukowych i opracowania zgłoszonego do druku, ale nie mogą same w sobie być przedstawiane jako wynik badań naukowych. Tekst stanowiący w przeważającej mierze wcześniej przygotowane opracowanie (np. opinia na temat prawa obcego przygotowana dla sądu), służące celom innym niż naukowe, może być publikowany tylko po ujawnieniu tej okoliczności (publikacja nie stanowi wtedy artykułu naukowego, ale może ukazać się w dziale „Materiały”).

Konflikt interesów zachodzi również w przypadku, w którym autor opracowania, komentując spory rozstrzygnięte przez organy orzecznicze lub inne, a także inne zamknięte sprawy (np. zakończone ugodą), doradzał jednej ze stron sporu (np. był jej pełnomocnikiem procesowym). Takie opracowanie może być publikowane, ale fakt doradztwa powinien zostać ujawniony.

Przypadkiem konfliktu interesów jest także zgłaszanie do publikacji opracowania, którego rzeczywistym – lecz nieujawnionym – celem jest próba wpłynięcia na toczący się proces decyzyjny organu orzeczniczego lub innego, pod pozorem naukowości ogłaszanych drukiem tez autora, zainteresowanego wynikiem prowadzonego postępowania. Szczególnie rażącym przypadkiem tego rodzaju jest próba wpłynięcia na rozstrzygnięcie (np. wyrok) danego organu (np. sądu), podyktowana potencjalnymi materialnymi korzyściami autora. Tego typu opracowania nie będą publikowane.

Powyższe nie ogranicza możliwości kierowania do druku tekstów, których celem jest wpłynięcie na rozwój praktyki prawniczej, czy orzecznictwa w określonym kierunku, krytyka, czy ocena działań judykatury (w konkretnej sprawie lub w ramach ukształtowanych linii orzeczniczych), bądź legislatury, czy innych organów władzy publicznej, a także ocena praktyk rynkowych, prawniczych czy biznesowych.

Recenzenci informują redakcję o stwierdzonych przez nich przypadkach konfliktu interesów dotyczących autora i recenzowanego opracowania.

Czasopismo Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego publikuje również opracowania złożone przez autorów związanych z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach (czyli instytucji afiliującej czasopismo) oraz bezpośrednio związanych z Problemami Prawa Prywatnego Międzynarodowego (członków redakcji lub rady programowej), jednak w liczbie nie większej niż 50% treści danego tomu. Wszystkie teksty złożone przez te osoby podlegają dwóm recenzjom anonimowych recenzentów spoza jednostki afiliującej (w systemie double-blind review).

Wycofanie już opublikowanego opracowania

W przypadku stwierdzenia oczywistego naruszenia zasad etyki wydawniczej przyjmowanych przez Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego (określonych powyżej), redakcja może podjąć decyzję o wycofaniu pracy, która już została opublikowana. Praca zostanie wówczas usunięta ze strony internetowej czasopisma prowadzonej w systemie OJS, a w przypadku, gdy egzemplarze danego tomu zostały wydrukowane na papierze - wyjaśnienie i/lub przeprosiny zostaną opublikowane w najbliższym tomie czasopisma. Do oczywistych naruszeń etyki wydawniczej zalicza się w szczególności w przypadki plagiatu, nieuzasadnionego i nieujawnionego duplikowania, a także przypadki istotnego naruszenia zasad dotyczących konfliktów interesów oraz zasad dotyczących autorstwa widmo, autorstwa gościnnego lub grzecznościowego. Przed podjęciem decyzji o wycofaniu danej publikacji, redakcja zwraca się do autora o komentarz i umożliwia mu podjęcie obrony.

Unikanie konfliktu interesów dotyczących recenzentów

Recenzenci dokonują rzetelnej i bezstronnej oceny opracowań zgłaszanych do druku. Za konflikt interesów uznaje się osobiste lub zawodowe związki zachodzące między recenzentem a autorem (współautorem). W obszarze relacji osobistych recenzenta i autora nie mogą łączyć węzły pokrewieństwa, małżeństwa, powinowactwa, ani bliska osobista więź innego rodzaju (np. konkubinat). Recenzent i autor nie mogą także pozostawać w relacji podległości zawodowej, ani być związanymi bliską współpracą naukową lub zawodową na przestrzeni ostatnich 3 lat.

Ponadto, konflikt interesów może zachodzić jeżeli recenzent z określonych przyczyn leżących po jego/jej stronie jest zainteresowany aby określone opracowanie ukazało się lub nie ukazało się drukiem. Przykładowo, konflikt zachodzi jeżeli opracowanie prezentuje stanowisko w kwestii interpretacji przepisów prawa odmienne od stanowiska, które jest korzystne lub niekorzystne dla recenzenta z powodów pozanaukowych (np. z uwagi na zaangażowanie recenzenta w spór sądowy, np. w charakterze pełnomocnika, w którym rozstrzygnięty ma być określony kierunek interpretacji prawa). W takich wypadkach, recenzent nie powinien podejmować się przygotowania recenzji.

Ciężar niedopuszczenia do konfliktu interesów dotyczących recenzentów spoczywa na redakcji Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego, jednakże recenzenci informują redakcję o wszystkich ewentualnych przypadkach konfliktu interesów, które dostrzegą mimo stosowanej zasady zw. double-blind review.