Kwahulé et Tarnagda : le théâtre africain entre le stéréotype et l’originalité
Abstrakt
After a short presentation of theatrical definitions of stereotypes, this article offers an hermeneutic study, focused on the elements of stereotypes and strategies of de-stereotyping in two contemporary African plays: Bintou (1997) by Koffi Kwahulé and Les Larmes du ciel d’août -Tears of the August sky (2010) by Aristide Tarnagda. The analysis aims to demonstrate how Koffi Kwahulé et Aristide Tarnagda indulge, possibly unknowingly, in a subtle play with a cliché.
Słowa kluczowe
stereotypes; African theater; Koffi Kwahulé; Aristide Tarnagda
Bibliografia
Amossy, Ruth 1997 [1991]: Les idées reçues. Sémiologie du stéréotype. Paris, Nathan.
Bâ, Ibrahima 2015 : « Figures de femmes dans le théâtre francophone d’Afrique Noire ». Africultures 3-4 (n° 103–104), p. 14–33.
Barrière, Caroline 2012 : Le théâtre de Koffi Kwahulé. Une nouvelle mythologie urbaine. Paris, L’Harmattan.
Bésanger, Marie-Pierre 2017 : « Terre rouge de Aristide Tarnagda », <https://www.franceculture.fr/emissions/fictions-theatre-et-cie/terre-rouge-de-aristide-tarnagda-0>. Date de consultation : le 6 mars 2019.
Boisaubert, Léa ; Roder, Iannis 2004 : Dossier pédagogique du Musée d’Art et d’Histoire du Judaïsme. Paris, https://www mahj.org/sites/mahj.org/files/atoms/files/stereotypes_prejuges.pdf. Date de consultation : le 8 mars 2019.
Boyer, Henri (dir.) 2007 : Stéréotypage, stéréotypes: fonctionnements ordinaires et mises en scène. T. 1 : Média(tisation)s. Paris, L’Harmattan.
Brisack, Audrey 2018 : « Aristide Tarnagda, le nouveau patron des Récréâtrales », <https://africalia.be/en/News-and-press/Aristide-Tarnagda-le-nouveau-patron-des-Recreatrales?lang=en>. Date de consultation : le 6 mars 2019.
Héluin, Anaïs 2015 : « Théâtre – Tarnagda : Je ne sais pas être indifférent à la souffrance des femmes ». Le Point Afrique, le 4 novembre 2015, <http://afrique.lepoint.fr/culture/theatre-tarnagda-je-ne-sais-pas-etre-indifferent-a-la-souffrance-des-femmes04-11-2015-1979237_2256.php>. Date de consultation : le 9 mars 2019.
Iehl, Corinne 2008 : « Henri Boyer, dir., Stéréotypage, stéréotypes: fonctionnements ordinaires et mises en scène, Tome 1 Média(tisation)s ». Questions de communication, 13, p. 372–374.
Japhet, Capucine 2016 : « Culture sans frontières – Aristide Tarnagda : ‘Ce qu’il se passe au Congo est innommable !’ », Inteview avec Aristide Tarnagda, Radio Prague, le 4 juin 2016, <http://www.lesfrancophonies.fr/IMG/pdf/itw-aristide-tarnagda.pdf>. Date de consultation : le 6 mars 2019.
Kleiber, Georges 1988 : « Prototype, stéréotype : un air de famille ? ». DRLAV, n° 38, p. 1–61.
Kwahulé, Koffi 1997 : Bintou. Carnières-Morlanweltz, Lansman Éditions.
Le Guen, Fanny 2013 : « Des Belles de Jazz à une féminisation du théâtre ? ». Studia UBB Dramatica, LVIII, 2, 2013, p. 123–141.
Le Guen, Fanny 2015 : «Bintou, une anti-héroïne tragique ! ». Africultures 2015/3-4 (n° 103-104), p. 130–141.
Le Guen, Fanny 2016 : Le théâtre de Koffi Kwahulé. Belles de jazz. Paris, Acoria.
Leyens, Jean-Philippe ; Yzerbyt, Vincent ; Schadron, Georges 1996 [1994]: Stéréotypes et cognition sociale. Trad. Georges Schadron. Sprimont, Mardaga.
Rieusset-Lemarié, Isabelle 1994 : « Stéréotype ou reproduction de langage sans sujet ». In : Le Stéréotype. Crise et transforma-tions. Alain Goulet (éd.). Caen, Centre de Recherche sur la Modernité, Université de Caen, 1994, p. 15–34.
Sadowska-Guillon, Irène 2014 : « Quelques aspects néocolonialistes de la francophonie théâtrale ». Critical Satages / Scènes Critiques, The IATC Webjournal, 10.
Smith, Stephen 2010 : Voayge en postcolonie. Paris, Grasset.
Stohler, Vincent 2009 : « Du type au stéréotype : analyse des modalités d’insertion des stéréotypes des physiologies dans Bouvard et Pécuchet ». Cahiers de narratologie, 17, <https://journals.openedition.org/narratologie/1184>. Date de consultation : le 6 mars 2019.
Tarnagda, Aristide 2016 : Sank ou la patience des morts. Carnières-Morlanweltz, Lansman Éditions.
Tarnadga, Aristide 2018 : Interview accordée à Pascal Paradou et Romain Ferré, à Avignon, <https://www.youtube.com/watch?v=KvGCnA5dgNk>. Date de consultation : le 10 mars 2019.
Tarnagda, Aristide 2008 : De l’amour au cimetière, Ouagadougou, La Compagnie Falinga / Le Projet Récréatrâles.
Tarnagda, Aristide 2010 : Alors tu-moi. Suivi de Les Larmes du ciel d’août, Ouagadougou, La Compagnie Falinga / Le Projet Récréatrâles.
Ubersfeld, Anne 1996 : Lire le théâtre I. Paris, Belin.
Wanson, Lorent 2008 : Africare. Et encore je n’aurai rien dit… Carnières-Morlanweltz, Lansman Éditions.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Polska
http://orcid.org/0000-0003-4692-0729
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
