On “Savage and Deformed Slave”: Bodily Difference in Selected Contemporary Productions of The Tempest in Poland
Abstrakt
Dis/ability is a dynamic category produced in a complex constellation of factors that includes not only stigmatised mental and physical constraints or physiological differences, but also a manifestation of incapacity that is recognised or produced by law, social norms and the very way of thinking about the nature of bodily vulnerability. The meanings of dis/ability are thus culturally and historically dependent. Therefore, the manner in which dis/ability is presented on a theatrical stage can be considered not only as an important factor influencing the interpretation of a given production but also as a test for the dominant thinking of disability at a given point of time, in a given culture. The departure point for this paper is a brief discussion of the visibility of medieval models of dis/ability in Shakespeare’s plays and a reflection on how the reception of these dramatic texts has changed over time depending on the paradigmatic shifts in thinking about dis/ability, especially with the emergence of disability studies and the growing theoretical reflection on the position of dis/ability in theatre. An especially interesting case in point is the reception of Caliban as a character whose stigmatisation can be expressed through bodily difference. Thus, the paper focuses on what seems to be a systematic aberrant decoding of The Tempest in three twenty-first century Polish productions of the play.
Bibliografia
Burnett, Mark Thornton, 2002: Constructing “Monsters” in Shakespeare’s Drama and Early Modern Culture. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Bolt, David, 2012: “Social Encounters, Cultural Representation, and Critical Avoidance.” In: Routledge Handbook of Disability Studies. Eds. Nick Watson, Alan Roulstone and Carol Thomas. London: Routledge, 287–297.
Canguilhem, Georges, 1962: “Monstrosity and the Monstrous.” Diogenes, no. 40 (winter), 27–43.
Canguilhem, Georges, 1991: The Normal and the Pathological. New York: Zone Books.
Covey, Herbert, 2000: “Shakespeare on Old Age and Disability.” The International Journal of Aging and Human Development, no. 50.3, 169–183.
Davidson, Arnold, 1991: “The Horror of Monsters.” In: The Boundaries of Humanity. Eds. James Sheehan and Morton Sosna. Berkeley: University of California Press, 36–68.
Davis, Lennard J., 2002: Bending Over Backwards: Disability, Dismodernism and Other Difficult Positions. New York: New York University Press.
Elden, Stuart, 2001: “The Constitution of the Normal: Monsters and Masturbation at the Collège de France.” Boundary, no. 2.28(1), 91–105.
Foucault, Michel, 2003: Abnormal: Lectures at the Collège de France, 1974–1975. New York: Picador.
Foucault, Michel, 1963: The Birth of the Clinic. New York and London: Routledge.
Franssen, Paul, 1997: “A Muddy Mirror.” In Constellation Caliban: Figurations of a Character. Eds. Nadia Lie and Theo D’Haen. Amsterdam: Rodopi, 23–42.
Griffiths, Trevor R., 1983: “‘This Island’s Mine:’ Caliban and Colonialism.” Yearbook of English Studies, no. 13, 159–180.
Hadley, Bree, 2014: Disability, Public Space Performance and Spectatorship: Unconscious Performers. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Hall, Kim, 1995: Things of Darkness: Economies of Race and Gender in Early Modern England. Ithaca: Cornell University Press.
Hankins, John E., 1947: “Caliban the Bestial Man.” Publications of the Modern Language Association of America, no. 62/3, 793–801.
Jaczminski, Daniel, 2009: “Liberating the Strange Fish: Visual Representations of Caliban and Their Successive Emancipation from Shakespeare’s Original Text.” In: Word and Image in Colonial and Postcolonial Literatures and Cultures. Ed. Michael Meyer. Amsterdam: Brill/Rodopi, 1–19.
Kalęba, Julia. “Nowy spektakl Teatru Ludowego Rozbitkowie współtworzyły osoby niewidome.” https://gazetakrakowska.pl/nowy-spektakl-teatru-ludowego-rozbitkowie-wspoltworzylyosoby-niewidome/ar/c13-14840806, 7 March 2020. Accessed: 25 Sept 2020.
Kowalcze-Pawlik, Anna, 2011: “What’s Past is Prologue: the Age of Caliban.” Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, no. 6, 53–63.
Kowalcze-Pawlik, Anna, 2021: “Meaningless Acts: Migratory Aesthetics in Krzysztof Warlikowski’s and Paweł Miśkiewicz’s Dystopian Adaptations of The Tempest.” Teatralia, no. 24, 121–138.
Lawlor, Leonard, and John Nale, (eds.) 2014: “Monster.” The Cambridge Foucault Lexicon, Cambridge: Cambridge University Press, Kindle Edition, 300–303.
Longmore, Paul K., 2003: Why I Burned My Book and Other Essays on Disability. Philadelphia: Temple University Press.
McCloskey, J. C., 1940: “Caliban, Savage Clown.” College English, no. 1(4), 354–357.
Mitchell, David T., and Sharon L. Snyder, 2000: Narrative Prosthesis: Disability and the Dependencies of Discourse. Ann Arbor: University of Michigan Press.
Nixon, R., 1987: “Caribbean and African Appropriations of The Tempest.” Critical Inquiry, no. 13/3, 557–578.
Ostrowska, Joanna, 2016: “Panowanie nad Burzą.” https://teatralny.pl/recenzje/panowanie-nadburza,1504.html, 8 April 2016. Accessed 25 Sept 2019.
Pasquinelli, Matteo, 2015: “What an Apparatus Is Not: On the Archeology of the Norm in Foucault, Canguilhem, and Goldstein.” Parrhesia, no. 22, 79–89.
Plunkett, John, 2015: “Peepshows for All: Performing Words and the Travelling Showman.” Zeitschrift für Anglistik und Amerikanistik, no. 63.1, 7–30.
Rai, Amit S., 2004: “Of Monsters – Biopower, Terrorism, and Excess in Genealogies of Monstrosity.” Cultural Studies, no. 18.4, 538–570.
Row-Heyveld, Lindsey, 2009: “‘The lying’st knave in Christendom’: The Development of Disability in the False Miracle of St. Alban’s.” Disability Studies Quarterly, no. 29.4. www.dsq-sds.org/article/view/994. Accessed 8 Jan 2021.
Rozbitkowie [Castaways]. Dir. Justyna Łagowska. Teatr Ludowy, Kraków-Nowa Huta, 7 March 2020.
Podgajna, Ewa, 2016: “Burza zagrana dziś i na jubileusz Teatru Współczesnego” [The Tempest Played Today and for the Współczesny Theatre Jubilee]. Gazeta Wyborcza - Szczecin 67, 20 March 2016. https://szczecin.wyborcza.pl/szczecin/7,34939,19795877,burza-zagrana-dzisiaji-na-jubileusz-teatru-wspolczesnego.html#ixzz43WPb2IOZ. Accessed 28 Sept 2019.
Rundle, Erika, 2007: “Caliban’s Legacy: Primate Dramas and the Performance of Species.” TDR: The Drama Review: A Journal of Performance Studies, no. 51/1, 49–62.
Sharp, Corona, 1981: “Caliban: The Primitive Man’s Evolution.” Shakespeare Studies, no. 14, 267–83.
Sharpe, Andrew, 2010: Foucault’s Monsters and the Challenge of Law. Routledge: New York.
Shakespeare, William, 2016: The Tempest. The Norton Shakespeare. 3rd edition. Eds. Stephen Greenblatt et al. New York and London: W.W. Norton.
Shakespeare, William, Burza [The Tempest]. Dir. Krystyna Skuszanka. Teatr Narodowy, Warsaw, 2 March 1989.
Shakespeare, William, Burza [The Tempest]. Dir. Krzysztof Garbaczewski. Teatr Polski, Wrocław, 7 February 2015.
Shakespeare, William, Burza [The Tempest]. Dir. Anna Augustynowicz. Teatr Współczesny, Szczecin, 19 March 2016.
Siebers, Tony, 2010: Disability Aesthetics. Ann Arbor: University of Michigan Press.
Soszyński, Paweł, 2015: “W krzywym lustrze Prospery” [In Prospera’s Distorted Mirror]. Dwutygodnik. www.dwutygodnik.com/artykul/5724-w-krzywym-lustrze-prospery.html, 10 Feb 2015. Accessed 24 Sept 2019.
Vaughan, Alden T. and Virginia Mason-Vaughan, 1993: Shakespeare’s Caliban: A Cultural History. Cambridge: Cambridge University Press.
Wilson, Daniel, 1873: “Caliban the Monster.” In: Caliban: The Missing Link. London: Macmillan and Co.
Wilson, Jeffrey R., 2018: “‘Savage and Deformed’: Stigma as Drama in The Tempest.” Medieval and Renaissance Drama in England: An Annual Gathering of Research, Criticism and Reviews, no. 31, 146–177.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
