Georges Bataille : art, origine et transgression dans les peintures de Lascaux
Abstrakt
In 1955 Georges Bataille published two books on art : Manet located the origin of modernism in Manet’s work, while the other, Lascaux ou la naissance de l’art, located the birth of humanity in the cave paintings of Lascaux, the first known example of prehistoric cave painting. Discovered in 1940, the cave came to represent, for many intellectuals of the post-war years, the origin of humanity as well as the origin of art. This article problematizes the notion of transgression in its relation to aesthetics and aesthetic creation in Bataille’s writings on Lascaux, exploring his developments on alteration, transfiguration, uselesness and “the inform”. For Bataille, the paintings in the cave became the symbol of the origin of art as the origin of transgression, as well as the idea of the origin as transgression itself.
Key words: Georges Bataille, Lascaux, transgression, cave painting, art, alteration.
Bibliografia
: 40 000 ans d’art moderne : la naissance de l’art dans les grands centres préhistoriques. Catalogue. Paris, Musée municipal d’art moderne, 1953.
Anati, Emmanuel, 1989 : Les origines de l’art et la formation de l’esprit humain. Paris, Albin Michel.
Arnaud, Alain, Excoffon-Lafarge, Gisèle, 1991 : Bataille. Paris, Seuil.
Bataille, Georges, 1957 : L’Erotisme. Paris, Minuit.
Bataille, Georges, 1970 : « L’Art primitif ». In : idem : Oeuvres complètes. Vol. 1. Paris, Gallimard.
Bataille, Georges, 1976 : « Histoire de l’érotisme ». In : idem : Oeuvres complètes. Vol. 8. Paris, Gallimard.
Bataille, Georges, 1979 : « Lascaux ou la naissance de l’art ». In : idem : Oeuvres complètes. Vol. 9. Paris, Gallimard.
Blanchot, Maurice, 1971 : L’Amitié. Paris, Gallimard.
Breuil, Henri, 1940 : « Rapport de M. l’Abbé Breuil », reproduit dans Laval, Léon, 1948 : La Caverne peinte de Lascaux. Montignac sur Vézère : 31—41.
Breuil, Henri, 1952 : Quatre cents siècles d’art pariétal, les cavernes ornées de l’âge du Renne. Montignac, Centre d’études et de documentation préhistoriques.
Clottes, Jean, Lewis-Williams, David, 1996 : Les Chamanes de la préhistoire : transe et magie dans les grottes ornées. Paris, Seuil.
Demoulé, Jean-Claude, 1997 : « Lascaux ». In : Nora, Pierre, dir. : Les Lieux de mémoire. Vol. 3. Paris, Gallimard.
Foucault, Michel, 1963/1994 : « Préface à la transgression ». Critique, 195—196, août—septembre 1963 : 751—769, reproduit dans Dits et écrits. Vol. 1. Paris, Gallimard.
Guerlac, Suzanne, 1996: “Bataille in Theory: Afterimages (Lascaux)”. Diacritics, 26. 2: 6—17.
Guerlac, Suzanne, 1998: “Transgression and the Dream of Theory”. Parallax, 4. 1: 47—53.
Guerlac, Suzanne, 2007: “The Useless Image: Bataille, Bergson, Magritte”. Representations, Winter 97: 28—56.
Hollier, Denis, 1993 : La Prise de la Concorde. Paris, Gallimard.
Hollier, Denis, dir., 1995 : George Bataille après tout. Paris, Belin.
Leroi-Gourhan, André, 1995 : Préhistoire de l’art occidental. Paris, Citadelles et Mazenod.
Luquet, G.H., 1930 : L’Art primitif. Paris, Doin.
Otto, Rudolf, 1929 : Le Sacré. L’Élément non-rationnel dans l’idée du divin et sa relation avec le rationnel. Paris, Payot.
Picard, Jacques J., 2003 : Le Mythe fondateur de Lascaux. Paris, L’Harmattan.
Smith, Douglas, 2004: “Beyond the Cave: Lascaux and the Prehistoric in Post-War French Culture”. French Studies. Vol. LVIII : 219—232.
Sollers, Philippe, 1968 : Logiques. Paris, Seuil.
Teixeira, Vincent, 1997 : Georges Bataille, la part de l’art. La peinture du non-savoir. Paris, L’Harmattan.
Wilson, Sarah, 1993: “Paris Post War: In Search of the Absolute”. In: Morris, Frances, ed.: Paris Post War. Art and Existentialism 1945—55. London, Tate Gallery.
Žižek, Slavoj, 2006: The Parallax View. Cambridge, London, The MIT Press.
Birkbeck College, University of London
Diane Gabrysiak a récemment terminé son doctorat en histoire et théorie du cinéma à l’Université de Warwick (Grande Bretagne). Elle est attachée de recherche à Birkbeck College (Université de Londres) au Centre for Iberian and Latin American Visual Studies.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
