Le mal énucléé : Georges Bataille <i>et consortes</i>
Abstrakt
The identification of evil with the ocularcentrism of western civilization constitutes one of the leitmotifs of French theory. In words of Martin Jay, it results in a “denigration of vision” in the twentieth-century thought. This paper analyses only one form of this campaign against the visual evil, one related to the motif of the gouged, or enucleated, eye, as it appears in some literary and visual works of the authors from outside the surrealist circle. The study contains reflections on Georges Bataille’s early writings, as well as on works by Alberto Giacometti and Man Ray, and on one passage from Michel Leiris’s Manhood.
Key words: Eye, Georges Bataille, Michel Leiris, Alberto Giacometti, Man Ray.
Bibliografia
Alexandriane, Sarane, 2004 : Victor Brauner. Paris, Oxus.
Barthes, Roland, 2002 : Œuvres complètes. Vol. 3. Nouvelle édition revue, corrigée et présentée par Éric Marty. Paris, Seuil.
Bataille, Georges, 1973a : Œuvres complètes. Vol. 1. Paris, Gallimard.
Bataille, Georges, 1973b : Œuvres complètes. Vol. 5. Paris, Gallimard.
Bataille, Georges, 1987 : Œuvres complètes. Vol. 10. Paris, Gallimard.
Bataille, Georges, 2004 : Romans et récits. Préface de D. hollier, édition publiée sous la direction de J.-F. Louette, avec la collaboration de G. Ernst, M. Galletti, C. Moscovitz, G. Philippe et E. Tibloux. Paris, Gallimard.
Bataille, Georges, 2006 : La mutilation sacrificielle et l’oreille coupée de Vincent Van Gogh. Paris, Allia.
Beaumelle, Agnès de la, dir., 1999 : Alberto Giacometti. Paris, Éditions du Centre Pompidou / Réunion des Musées Nationaux.
Brett, Guy, 2000: Force fields: an essay on the kinetic. Barcelona—New York, Actar.
Clair, Jean, 1983 : « La Pointe à l’æil d’Alberto Giacometti ». Cahiers du Musée National d’Art Moderne, Vol. 11.
Dalí, Salvador, 1931 : « Objets surréalistes ». Le Surréalisme au service de la révolution, Vol. 3.
Dufrêne, Thierry, 1997 : « La pointe à l’œil d’Alberto Giacometti, “objet à fonctionnement symbolique” ». Iris : « L’œil fertile », hors série.
Hollier, Denis, 1995 : Le Collège de Sociologie 1937—1939. Paris, Gallimard.
Jay, Martin, 1994: Downcast Eyes: the Denigration of Vision in Twentieth-Century French Thought. Berkeley — Los Angeles, University of California Press.
Krauss, Rosalind, 1985: The Originality of the Avant-Garde and Other Modernist Myths. Cambridge, MIT Press.
Krauss, Rosalind, 1993: The Optical Unconscious. Cambridge — London, MIT Press.
Leiris, Michel, 1973 : L’âge d’homme. Paris, Gallimard.
Leiris, Michel, 1992a : Journal 1922—1989. Édition établie, présentée et annotée par J. Jamin. Paris, Gallimard.
Leiris, Michel, 1992b : Zébrage. Paris, Gallimard.
Leiris, Michel, 2003 : La règle du jeu. Édition publiée sous la direction de D. hollier, avec la collaboration de N. Barberger, J. Jamin, C. Maubon, P. Vilar et L. Yvert. Paris, Gallimard.
Levêque, Jean-Jacques, 1992 : Les années folles : 1918—1939. Paris, ACR Édition.
Marcoci, Roxana, 2005: « Perceptions at Play: Giacometti through Contemporary Eyes ». Art Journal, Vol. 64, No. 4.
Mileaf, Janine, 2004: « Between You and Me: Man Ray’s Object to Be Destroyed ». Art Journal, Vol. 63, No. 1.
Ouellet, Pierre, 2000 : Poétique du regard. Littérature, perception, identité. Sillery — Limoges, Septentrion / PULIM.
Paulson, William R., 1987: Enlightenment, Romanticism, and the Blind in France. Princeton, Books on Demand.
Pefanis, Julian, 1991: Heterology and the Postmodern: Bataille, Baudrillard and Lyotard. Durham, Duke University Press.
Sartre, Jean-Paul, 1947 : Situations I. Paris, Gallimard.
Walton, Kendall, 1990: Mimesis as make-believe. On the foundations of the representational arts. Harvard, Harvard University Press.
Université de Gdańsk
Tomasz Swoboda, maître de conférences à la Chaire de Philologie Romane de l’Université de Gdańsk ; auteur de To jeszcze nie koniec? Doświadczanie czasu w powieści o dekadentach
(słowo/obraz terytoria, 2009) ; lauréat du prix de la traduction décerné par la revue Literatura na Świecie (2009).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
