« Théorie du genre » et controverses d’égalité en France
Abstrakt
« Théorie du genre » and Controversies about Equal Rights in France
Focusing on debates held in France and concerning gay marriage, and on the use of the expression “théorie du genre,” this article examines anti-gender discourse outside academic spheres and its use serving to dismiss women’s claims for equal rights. “Théorie du genre” is shown to constitute a mistranslation of “gender theory,” with conceptual but also political consequences, as the rejection of the concept of gender is presented as an act of national resistance to the importation of a foreign and dangerous concept. Anti-gender discourse is described as an “ideological formation” (rennes 93), and the prominence of the expression “théorie du genre” in recent public debates is analyzed in order to bring to light its Catholic grounding, its main semantic and lexical features, and its polemical purpose.
Key words: polemics, gender, enunciation, translation, equal rights, ideology.
Bibliografia
Sources primaires
« Assemblée nationale — XIVe législature — Session ordinaire de 2012—2013: Compte rendu intégral ». http://www.assemblee-nationale.fr/14/dossiers/mariage_personnes_meme_sexe.asp. Date de consultation : le 10 février 2013.
« La ‘théorie du Genre’ et la Gauche ». http://valeursdegauche.wordpress.com/2013/02/19/latheorie-du-genre-et-la-gauche/. Date de consultation : le 15 février 2013.
Arduin, Pierre-Olivier, 2011 : « Éducation Nationale : le Gender s’inscrit dans nos manuels ». http://www.evangelium-vitae.org/actualite/1448/le-gender-au-programme-des-lycees—cequi-attend-vos-enfants-a-la-rentree-.htm. Date de consultation : le 13 février 2013.
Duby-Muller, Virgine et Breton, Xavier, 2012 : « Proposition de résolution tendant à la création d’une commission d’enquête sur l’introduction et la diffusion de la théorie du gender en France ». http://www.assembleenationale.fr/14/dossiers/diffusion_theorie_gender.asp. Date de consultation : le 15 février 2013.
Maillé, Richard, 2011 : « Lettre sur la ‘théorie du genre sexuel’ ». http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http://www.depute-mallie.com/assembleenationale/depute/file/lettre-commune-surla-therie-du-gender-30-aout-2011-.pdf&title=[5]. Date de consultation : le 15 février 2013.
Boutin, Christine, 2011 : « Lettre ouverte à Luc Chatel sur le Gender ». http://veille-education.org/2011/05/31/lettre-ouverte-de-christine-boutin-a-luc-chatel-sur-le-gender/. Date de consultation : le 13 février 2013.
Conseil Pontifical pour la Famille, 2005 : Lexique des termes ambigus et controversés : Sur la vie, la famille et les questions éthiques. Paris, Éditions Pierre Téqui.
Ratzinger, Joseph, 2004 : Lettre aux évêques sur la collaboration de l’homme et de la femme dans l’Église et dans le monde. http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20040731_collaboration_fr.html. Date de consultation : le 15 février 2013.
Sources secondaires
Angenot, Marc, 1982 : La parole pamphlétaire. Contribution à la typologie des discours modernes. Paris, Payot.
Béraud, Céline, 2011 : « Quand les questions de genre travaillent le catholicisme ». Revue de Culture contemporaine, 414/2, février, 211—221.
Fassin, Eric, 2005 : L’inversion de la question homosexuelle. Paris, Éditions Amsterdam.
Fassin, Eric, 2009 : Le sexe politique. Genre et sexualité au miroir transatlantique. Paris, Éditions de l’EHESS.
Favier, Anthony, 2011 : « La querelle autour du nouveau programme de biologie de 1ère (I) ». http://penser-le-genre-catholique.over-blog.com/article-comment-et-pourquoi-les-catholiques-parlent-ils-de-theorie-du-genre-i-77562007.html (texte mis à jour le 9 mai 2012). Date de consultation : le 22 février 2013.
Favier, Anthony, 2012 : « La réception catholique des études de genre ». http://halshs.archivesouvertes.fr/halshs-00765786/. Date de consultation : le 22 février 2013.
Lagrave, Rose-Marie, 1990 : « Recherches féministes ou recherches sur les femmes ? ». In : Actes de la recherche en sciences sociales. Vol. 83, juin, 27—39.
Maingueneau, Dominique, 2002 : « Formation discursive ». In : Dictionnaire d’analyse du discours. Patrick Charaudeau et Dominique Maingueneau (éd.). Paris, Seuil, 256—259.
Planté, Christine, 2003 : « Genre, un concept intraduisible ? ». In : Le genre comme catégorie d’analyse. Sociologie, histoire, littérature. Dominique Fougeyrollas-Schwebel, Christine Planté, Michèle Riot-Sarcey et Claude Zaidman (dir.). Paris, L’Harmattan, 127—136.
Rennes, Juliette, 2007 : « Analyser une controverse. De la science politique à l’étude argumentative ». In : Analyse de discours et sciences humaines et sociales. Simone Bonnafous et Malika Temmar (dir.). Paris, Ophrys, 91—107.
Trachman, Mathieu., 2011 : « Genre : état des lieux. Entretien avec Laure Bereni ». http://www.laviedesidees.fr/Genre-etat-des-lieux.html. Date de consultation : le 22 février 2013.
École Normale Supérieure de Lyon
Anne-Charlotte Husson est agrégée de Lettres Modernes et élève de l’École Normale Supérieure de Lyon, actuellement en poste à l’Université de Cambridge où elle enseigne le français.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
