Femmes et francophones Pour un dépassement des marginalités dans les constructions genrées
Abstrakt
Women and French-speaking Writers. Move Beyond Marginalities in Gendered Constructions
Writing, for female authors, and above all for French-speaking writers, is a transgressive act. The double marginalization provided by these peripheral statuses, when compared to the emblematic figure of the “French writer”, leads to the question of the construction of “decentered” identities. By focusing exclusively on works from (the) Francophone literature (those by Assia Djebar, Anne Hébert and Alice Rivaz), this study of feminine identities and women’s literary constructions analyzes parallel themes inherent to literary female characters: they are simultaneously the reflection of social realities and an ideological deconstruction. The paper also examines linguistic and stylistic features involved in the delineation of feminine writing. French-speaking works generally propose the destruction of frozen identities, reflecting the phenomena more or less marked by transculturation, (such as the deconstruction of literary genres, and the subversion of the cultural heritage of the “dominant”). There are numerous similarities between the situation of the colonized and of women, namely, the stereotypes that transform them into a subculture in which they are seen as objects rather than subjects.
Key words: Gender Studies, francophone literatures, woman’s writing, 20th century literature, norm, transgression.
Bibliografia
Œvres étudiées
Djebar, Assia, 1980 : Femmes d’Alger dans leur appartement. Paris, Des Femmes.
Djebar, Assia, 1985 : L’Amour, la fantasia. Paris, Livre de Poche.
Djebar, Assia, 1987 : Ombre sultane. Paris, Albin Michel.
Djebar, Assia, 1997 : Oran, langue morte. Paris, Actes Sud.
Hébert, Anne, 1988 : Le Premier jardin. Paris, Seuil, « Points ».
Hébert, Anne, 1975 : Les Enfants du sabbat. Paris, Seuil, « Points ».
Rivaz, Alice, 1979 : Jette ton pain. Vevey, Aire, « L’Aire bleue ».
Rivaz, Alice, 1967 : Le Creux de la vague. Vevey, Aire, « L’Aire bleue ».
Corpus secondaire
ADPF Association pour la diffusion de la Pensée Française, Dossier Assia Djebar [en ligne], Paris, La Documentation française, 2006, disponible sur storage.canalblog.com/85/42/475794/69187696.pdf. Date de consultation : le 23 juillet 2012.
Ancrenat, Anne, 2002 : De Mémoire de femmes. La « mémoire archaïque » dans l’œuvre romanesque d’Anne Hébert. Québec, Nota bene, coll. « Littératures ».
Barthelmebs, Hélène, 2012 : De la construction des identités féminines. Regards sur la littérature francophone de 1950 à nos jours. [Thèse de doctorat]. Université de Haute-Alsace.
Chodorow, Nancy, 1978 : The Reproduction of Mothering : Psychoanalysis and the Sociology of Gender. Berkeley, University of California Press.
Cixous, Hélène, Gagnon, Madeleine, Leclerc, Annie (dirs), 1997 : La Venue à l’écriture. Paris, U.G.E, 10/18.
Derrida, Jacques, 1996 : Le Monolinguisme de l’autre. Paris, Grasset.
Didier, Béatrice, 1981 : L’Écriture-femme. Paris, P.U.F., « Écriture ».
Gauvin, Lise, 1997 : L’écrivain francophone à la croisée des langues : entretiens. Paris, Karthala.
Gauvin, Lise, 2003 : « Autour du concept de littérature mineure. Variations sur un thème majeur ». In : Littératures mineures en langue majeure. J.-P. Bertrand, L. Gauvin (réd.). Québec/Wallonie-Bruxelles, Bruksela, Peter Lang.
Heidegger, Martin, 1976 : « Brief über den Humanismus ». In : Wegmarken (1919—1958). Frankfurt am Main, F.-W. Von Herrmann, Seminar Vittorio Klostermann, 1976 [1947], 313—364.
Husung, Kirsten, 2012 : L’Écriture comme seul pays. Construction et subversion des discours identitaires : hybridité et genre chez Assia Djebar et Nina Bouraoui. [Thèse de doctorat]. Linnaeus University Dissertations, n° 80.
Irigaray, Luce, 1987 : Sexes et parentés. Paris, Minuit.
Khatibi, Abdelkebir, cité dans Gilles Deleuze et Félix Guattari, 1975 : Kafka, pour une littérature mineure. Paris, Minuit.
Pierssens, Michel, 1990 : Savoirs à l’œuvre : Essais d’épistémocritiques. Lille, Presses Universitaires de Lille.
Segalen, Victor, 1978 : Essai sur l’exotisme : une esthétique du divers (notes). Paris, Fata Morgana.
Institut de Recherche en Langues et Littératures Européennes (EA 4363) Université de Haute-Alsace
Docteure en littérature française générale et comparée, Hélène Barthelmebs a récemment soutenu une thèse intitulée De la construction des identités féminines. Regards sur la littérature francophone de 1950 à nos jours. Par ailleurs, elle est Attachée Temporaire d’Enseignement et de Recherche à l’Université de Haute-Alsace, qualifiée Maître de conférences en Langue et Littérature françaises par le Comité National des Universités (France).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
