La mort à l’haïtienne et la parole rituelle <i>Hadriana dans tous mes rêves</i> de René Depestre
Abstrakt
The aim of the article is to explore the role of selected rituals in the novel Hadriana dans tous mes rêves by René Depestre. The narration is focused on the zombification of the eponymous character on her wedding day and the sudden disappearance of her tomb after the funeral ceremony. Both rituals not only illustrate the social system of Haiti, but also reflect the particular relation between the narrator living in exile (like the author of the book) and his native island personified by Hadriana. First, the novel is analyzed from the anthropological perspective; then, the metaphorical dimension of the rituals described in the book is stressed. Finally, the ritual, possessing some degree of inherent agency, is presented as a symbolic act of performative utterance.
Key words: ritual, voodoo and Christian anthropology, marvelous realism (réalisme merveilleux), performative utterance
Bibliografia
Alexis Jacques‑Stephen, 1956 : « Du réalisme merveilleux des Haïtiens ». Présence africaine, no 8—10, 245—271.
Carpentier Alejo, 1974 : Royaume de ce monde. Paris : Gallimard.
Colin‑Thébaudeau Katell, 2005 : « René Depestre : la terre faite chair ». Études françaises, Vol. 41, n° 2, 43—56.
Depestre René, 1980 : Bonjour et adieu à la négritude. Paris : Robert Laffont.
Depestre René, 1988 : Hadriana dans tous mes rêves. Paris : Gallimard.
Depestre René, 1992 : Hadriana moich marzeń. Przeł. Małgorzata Cebo‑Fonik. Warszawa: Amber.
Deren Maya, 1998 [1953] : Divine Horsemen. The Living Gods of Haiti. New York : Mc Pherson & Company Publishers.
Gauvin Lise, 1997 : L’écrivain francophone à la croisée des langues. Entretiens. Paris : Karthala.
Gössling Andreas, 2010 : Voodoo. Bogowie, czary, rytuały. Przeł. Juliusz Zychowicz. Kraków: WAM.
Kundera Milan, 2011 : Une rencontre. Paris: Gallimard, coll. « Folio ».
Kwaterko Józef, 2003 : Dialogi z Ameryką. O frankofońskiej literaturze w Québecu i na Karaibach. Kraków : Universitas.
Kwaterko Józef, 2012 : « René Depestre ». In: Passages et ancrages en France. Dictionnaire des écrivains migrants de la langue française (1981-2011). Ursula Mathis‑Moser, Birgit Mertz‑Baumgartner, éd. Paris : Honoré Champion.
La Bible, http://bible.catholique.org/evangile‑selon‑saint‑jean/3272‑chapitre‑9. Date de consultation : le 8 février 2014.
Laferrière Dany, 1999 : Pays sans chapeau. Québec : Lanctôt Éditeur.
Lévi‑Strauss Claude, 1970 : Antropologia strukturalna. Przeł. Krzysztof Pomian. Warszawa : PIW.
Lévi‑Strauss Claude, 1984 : Tristes tropiques. Paris : Plon.
Métraux Alfred, 1958 : Le vaudou haïtien. Paris : Gallimard.
Pasierb Janusz S., 1983 : Pionowy wymiar kultury. Kraków : Znak.
Péan Stanley, 1993 : « Vodou et macumba chez René Depestre et Mário de Andrade ». Études littéraires, vol. 25, n° 3, 49—59.
Péan Stanley, 1996 : Zombi Blues. Montréal : La Courte Échelle.
SadkowsKi Piotr, 2011 : Récits odysséens. Le thème du retour d’exil dans l’écriture migrante au Québec et en France. Toruń : Wydawnictwo Naukowe UMK.
Schallum Pierre, 2013 : Le Réalisme Merveilleux de Jacques Stephen Alexis : esthétique, éthique et pensée critique. Thèse de doctorat de Philosophie à l’Université Laval, Québec. http://theses.ulaval.ca/archimede/meta/29973. Date de consultation : le 7 février 2014.
Scheel Charles W., 2005 : Réalisme magique et réalisme merveilleux. Des théories aux poétiques. Paris : L’Harmattan.
Retour à Jacmel. Film documentaire réalisé par Patrick Cazals (2005).
Université Nicolas Copernic de Toruń
Anna Żurawska a soutenu en 2013 sa thèse de doctorat sur la correspondance des arts dans l’œuvre littéraire et picturale de Sergio Kokis. Elle est boursière du programme Comprendre le Canada. Ses articles ont paru dans des revues universitaires et ouvrages collectifs (entre autres TransCanadiana, Romanica Silesiana).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
