Relire les rites dans <i>Vendredi ou les Limbes du Pacifique</i> de Michel Tournier dans le contexte de la décolonisation
Abstrakt
The purpose of this paper is to focus on the extraliterary function of the rites performed on Speranza Island by Robinson Crusoe — a colonizer — and by Friday who represents the Third World. Such investigation is relevant because Michel Tournier’s Friday, or, The Other Island is a postcolonial transvalorization of the classic Robinsonade, in which the author inverts the classic story first published in 1719. In Tournier’s case, owing to the repetitiveness and cyclicity of everyday activities, it is possible to read the rites as an allegoric image of crucial processes — such as language teaching or getting married — taking place in the colonial and postcolonial world of Algeria. The rites in Tournier’s novel are also considered to be a symbolic attempt to establish new relationships between French colonizers and African colonized society, who both witnessed the process of decolonization in the twentieth century.
Key words: Robinson Crusoe, Friday, colonialism, postcolonialism, rite, Algeria, decolonization
Bibliografia
Bouloumié Arlette, 1989 : Michel Tournier. Le roman mythologique. Suivi de questions à Michel Tournier. Paris : Édition José Corti.
Bourdieu Pierre, 1982 : « Les rites comme actes d’institution ». Actes de la recherche en sciences sociales, Vol. 43 : Rites et fétiches, juin, 58—63.
Bozon Michel, 2002 : « Des rites de passage aux ‘premières fois’. Une expérimentation sans fins ». Agora débats / jeunesses, Vol. 28, Issue 28, 22—33.
Centlivres Pierre, 2000 : « Rites, seuils, passages ». Communications, n° 70, [Paris : Seuil], 33—44.
Chamoiseau Patrick, 2012 : L’Empreinte à Crusoé. Paris : Gallimard.
Gafaïti Hafid, 2005 : La diasporisation de la littérature postcoloniale. Assia Djebar, Rachid Mimourni. Paris : L’Harmattan.
Gubińska Maria, 2009 : « Entre le signe et l’image ; le choc des deux cultures dans La goutte d’or de Michel Tournier ». Synergies Pologne, n° 6, 145—152.
Kyloušek Petr, 2004 : Le roman mythologique de Michel Tournier. Brno : Masarykova Univerzita v Brnĕ.
Le Clézio Jean Marie Gustave, 2003 : Révolutions. Paris: Gallimard.
Mariot Nicolas, 1995 : « Le rite sans ses mythes : forme rituelle, temps et histoire ». Genèses, n° 21, 148—162.
Minkkinen Panu, 1999 : Thinking Without Desire. A first philosophy of law. Oxford and Portland: Hart Publishing.
Morsly Dalila, 2004 : « Langue française en Algérie : aménagement linguistique et mise en œuvre des politiques linguistiques ». Revue d’aménagement linguistique, n° 107, hiver, 171—183.
Mrozowicki Michał, 2000 : Michel Tournier. Wersje, inwersje, kontrowersje. Szkic o prozie Michela Tourniera. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Mudimbe‑Boyi Elisabeth, 2006 : Essais sur les cultures en contact : Afrique, Amériques, Europe. Paris: Éditions Karthala.
Naylor Phillip C., 2000 : France and Algeria. A History of Decolonization and Transformation. Gainesville, Tallahassee, Tampa, Boca Raton Pensacola, Orlando, Miami, Jacksonville, Ft. Myers: University Press of Florida.
Sédar Senghor Léopold, 1967 : « Qu’est‑ce que la négritude ? ». Études françaises, Vol. 3, n° 1, 3—20.
Tournier Michel, 1972 [1967] : Vendredi ou les Limbes du Pacifique. Paris : Gallimard.
Tournier Michel, 1977 : Le Vent Paraclet. Paris : Gallimard.
Tournier Michel, 1986 : La Goutte d’Or. Paris : Gallimard.
Varro Gabrielle, 2012 : « Les “couples mixtes” à travers le temps : vers une épistémologie de la mixité ». Enfances, Familles, Générations, n° 17, 21—40.
Yang Zhaoding, 2009 : « Rethinking Tournier’s “Vendredi ou les limbes du Pacifique”; I is Other — Constant Becoming as Postcolonial Condition ». Australian Journal of French Studies, Vol. 46, Jan.‑Apr., Issue 1/2, 72—82.
Sources Internet
Therrien Denyse, 1985 : La littérature de la décolonisation en Afrique Noire. Étude d’un phénomène d’émergence : le roman d’expression anglaise et française. [Mémoire de maîtrise]. Montréal, McGill University. http://digitool.library.mcgill.ca/R/‑?func=dbin‑jump‑full&object_id=63299&silo_library=GEN01. Date de consultation : le 29 janvier 2014.
http://nezumi.dumousseau.free.fr/film/filmguerrealgerie.htm. Date de consultation : le 29 janvier 2014.
Université Nicolas Copernic de Toruń
Damian Masłowski, doctorant à l’Université Nicolas Copernic de Toruń. Ses recherches portent sur les réécritures du mythe de Robinson Crusoé dans les littératures des XXe et XXIe siècles.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
