Quasi adulti? I riti di passaggio nella prosa dei “giovani narratori” italiani della fine del Novecento
Abstrakt
The aim of the article is to show some analogies between the rites of passage — of the initiation to the adult life — in the traditional or archaic societies, as described by A. Gennep and V. Turner (three phases: separation, transition and reincorporation), and the behavior, actions, gestures and reactions of young characters in analyzed literature. The young protagonists instinctively follow almost identical pattern of the first two phases of the rites of passage. The third one may be missing, because of the “emerging adulthood”, i.e., a new stage of becoming adult, as proposed by J.J. Arnett. The remarkable difference is also that the young protagonists are never accompanied by the elders, as it happened in the archaic or traditional societies.
Key words: contemporary Italian prose, young writers, rites of passage
Bibliografia
Opere analizzate
Ammaniti Nicolò, 2006 [1994]: Branchie. Torino: Einaudi.
Ballestra Silvia, 1991: Il compleanno dell’Iguana. Milano: Mondadoli.
Ballestra Silvia, 2005 [1992]: La guerra degli Antò. Torino: Einaudi.
Baricco Alessandro, 1999 [1993]: Oceano mare. Milano: Rizzoli.
Brizzi Enrico, 2006 [1997]: Jack Frusciante è uscito dal gruppo. Milano: Baldini Castoldi Dalai.
Busi Aldo, 2010 [1984]: Seminario sulla gioventù. Milano: Mondadori.
Campo Rossana, 2008 [1992]: In principio erano le mutande. Milano: Feltrinelli.
Cardella Lara, 2009 [1989]: Volevo i pantaloni. Milano: Mondadori.
Conti Guido, 2000: Il taglio della lingua. Parma: Ugo Guanda Editore.
De Carlo Andrea, 2012 [1981]: Treno di panna. Milano: Bompiani.
Nove Aldo, 1998: Superwoobinda. Torino: Einaudi.
Palandri Enrico, 2011 [1979]: Boccalone. Storia piena di bugie. Milano: Bompiani.
Santacroce Isabella, 2008 [1995]: Fluo. Storie di giovani a Riccione. Milano: Feltrinelli.
Santacroce Isabella, 2009 [2001]: Lovers. Milano: Mondadori.
Scarpa Tiziano, 2005 [1996]: Occhi sulla graticola. Torino: Einaudi.
Tondelli Pier Vittorio, 2005 [1980]: Altri libertini. Milano: Bompiani.
Opere citate
Arcangeli Massimo, 2007: Giovani scrittori, scritture giovani. Ribelli, sognatori, cannibali, bad girls. Roma: Meltemi.
Arnett Jeffrey Jensen, 2004: Emerging Adulthood: The Winding Roadfrom the Late Teens Through the Twenties. New York: Oxford University Press.
Barilli Renato, 2000: È arrivata la terza ondata. Dalla neo alla neoavanguardia. Torino: Testo & Immagine.
Cardone Raffaele, Galato Franco, Panzeri Fulvio, a cura di, 1996: Altre storie. Inventario della nuova narrativa italiana fra anni ’80 e ’90. Milano: Marcos y Marcos.
Carnero Roberto, 2009: La nuova narrativa dagli anni Ottanta ad oggi. Milano: Principato.
Carnero Roberto, 2010: Under 40. I giovani nella nuova narrativa italiana. Milano: Bruno Mondadori.
Deflem Mathieu, 2002: Rytuał, anty‑struktura i religia, czyli Victora Turnera procesualna analiza symboli. „Konteksty”, 1—2.
Eliade Mircea, 1997: Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne. Kraków: Znak.
Gennep Arnold, Van, 2006 [1909]: Obrzędy przejścia. Warszawa: PIW.
Lipska Anna, ZagórsKa Wanda, 2011: „Stająca się dorosłość” w ujęciu Jeffreya J. Arnetta jako rozbudowana faza liminalna rytuału przejścia. „Psychologia Rozwojowa” 16, 1, 9—21.
Maisonneuve Jean, 1995: Rytuały dawne i współczesne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Mondello Elisabetta, 2007: In principio fu Tondelli. Letteratura, merci, televisione nella narrativa degli anni novanta. Milano: Il Saggiatore.
Sulima Roch, 2000: Antropologia codzienności. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Tokarska‑Bakir Joanna, 2006: „Przemiany”. W: Arnold Van Gennep: Obrzędy przejścia. Warszawa: PIW.
Turner Victor, 2005a [1982]: Od rytuału do teatru. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Turner Victor, 2005b [1974]: Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie. Kraków : Wydawnictwo UJ.
Turner Victor, 2006 [1967]: Las symboli. Aspekty rytuałów u ludu Ndembu. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Zagórska Wanda, 2008: Homo ludens — homo mythicus. Nowe podejście do aktywności ludycznej w dorosłości. „Psychologia Rozwojowa” 1, 69—83.
Università Adam Mickiewicz di Poznań
Barbara Kornacka, laureata in storia dell’arte e in filologia romanza, ha conseguito il titolo di dottore di ricerca in Letterature Moderne. Attualmente lavora come ricercatrice specializzata nella letteratura contemporanea italiana presso il Dipartimento di Filologia Romanza dell’Università Adam Mickiewicz di Poznań. I suoi interessi ruotano attorno alle problematiche della letteratura italiana degli ultimi trent’anni cui ha dedicato vari articoli. Nel 2013 è uscito il suo libro intitolato Ucho, oko, ciało. O prozie “młodych pisarzy” lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych we Włoszech (Orechio, occhio, corpo. Sulla narrativa dei “giovani scrittori”degli ottanta e novanta in Italia) che ha vinto il Premio Internazionale Flaiano di Italianistica 2014.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
