Rozpoznanie archeologiczno-architektoniczne pomieszczenia tzw. kaplicy przejściowej pod wieżą w klasztorze ss. Norbertanek w Imbramowicach
Abstrakt
Kompleks klasztorny ss. Norbertanek w Imbramowicach pozostaje dotychczas obiektem słabo rozpoznanym, zarówno pod względem architektonicznym, jak i archeologicznym. Okazją do pogłębienia wiedzy o przemianach architektonicznych kościoła i klasztoru stały się prace związane z poszerzeniem krypty grzebalnej sióstr. W ich wyniku zarejestrowano nieznane dotąd pozostałości trzynastowiecznego pomieszczenia, stanowiącego pierwotnie przyziemie wieży (lub wież) mieszczącej emporę. W obrębie pomieszczenia odsłonięto także pozostałości piętnasto-/szesnastowiecznego pieca grzewczego oraz zarejestrowano pozostałości osadnictwa wczesnośredniowiecznego i pradziejowego.
Słowa kluczowe
klasztor średniowieczny; norbertanki; architektura; archeologia
Bibliografia
Źródła drukowane
Joannis Dlugossii Senioris Canonici Cracoviensis Opera omnia, t. 9: Liber beneficiorum dioecensis cracoviensis nunc primum e codice autographo editus, t. 3, oprac. A. Przeździecki, Kraków 1864.
Kraszewski A.J.D., Życie świętych y w nadziei Świątobliwości zeszłych Sług Boskich Zakonu Premonstrateńskiego […] z pożytecznymi reflexyami dla wszelkiego Stanu złożone, krotkiemi przykładami, Pisma Świętego, y Kościelnych Doktorów zdaniem, obiaśnione, cz. 2, suplement, Warszawa 1752.
Opracowania
Auch M., Podkrakowska ceramika biała w świetle nowszych badań fizykochemicznych, w: Naczynia białe w Polsce południowej i środkowej. Wstęp do problematyki badawczej. Materiały z konferencji zorganizowanej w Łagowie w dniu 6. maja 2005 roku, red. A. Buko, L. Kajzer, „Mediateka”, Kielce–Łagów 2005, s. 83–106.
Bojęś-Białasik A., „Rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne oraz techniczne i inżynieryjne wybranych średniowiecznych klasztorów małopolskich w kontekście specyfiki reguły zgromadzenia. Zagadnienia badawcze i konserwatorskie”, t. 5: „Klasztor Norbertanek na Zwierzyńcu”, Kraków 2012, mps.
Bojęś-Białasik A., Czechowicz J., Late Romanesque Convent Church of the Norbertine Convent in Zwierzyniec in Cracow in the Light of the Architectural Research from 2010–2011, v: Cihla a stavební keramika ve středověku a novověku v městské architektuře střední Evropy, ed. Z. Měřínský, Archaia Brno, Brno 2015 (Forum Urbes Medii Aevii, 14), s. 113–126.
Bojęś-Białasik A., Łyczak M., Późnoromański portal kościoła sióstr norbertanek na Zwierzyńcu w Krakowie. Badania archeologiczno-architektoniczne – próba interpretacji, „Ochrona Zabytków” 2024, 1, s. 51–72.
Buko A., Wzorce zdobnictwa ceramiki wczesnośredniowiecznej, w: Inspiracje i funkcje sztuki pradziejowej i wczesnośredniowiecznej, red. B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Biskupin–Wrocław 2018, s. 415–442.
Deptuła C., Abbatia de Bresca w wieku XII–XIII i wybrane problemy najstarszych dziejów grupy brzeskiej premonstratensów polskich, „Roczniki Humanistyczne” 1994, 42, 2, s. 5–52.
Deptuła C., Początki klasztorów norbertańskich w Dłubni-Imbramowicach i Płocku, „Roczniki Humanistyczne” 1968, 16, 2, s. 5–42.
Dębowska M., Klasztor Norbertanek w Imbramowicach. Studia i materiały, Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna, Lublin 2012.
Grothówna Z., Kronika klasztorna sióstr Norbertanek w Imbramowicach 1703–1741, wyd. W. Bielak, W.W. Żurek, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2016.
Knapiński W., Święty Norbert i jego zakon. Początki norbertańskich klasztorów w cyrkarji polskiej i nieco z ich dziejów, Warszawa 1884.
Kozłowska-Budkowa Z., Dokumenty klasztoru PP. Norbertanek w Imbramowicach z lat 1228–1450, Kraków 1943.
Kramarska-Anyszek K., Dzieje klasztoru PP norbertanek w Krakowie na Zwierzyńcu do roku 1840, „Nasza Przeszłość” 1977, 47, s. 5–169.
Krupiński A., „Sprawozdanie z badań architektonicznych”, Kraków 1975, luty–kwiecień, mps. Laberschek J., W średniowieczu, w: J. Laberschek, K. Tunia, M. Wyżga, Pod Krakowem.
Monografia historyczna gminy Michałowice. Do schyłku XVIII wieku, t. 1, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków 2014, s. 51–87.
Łoziński J.Z., Pomniki sztuki w Polsce, t. 1: Małopolska, Warszawa 1985.
Miłobędzki A., Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1988.
Nowak W., „Fabryka” kościoła i klasztoru ss. Norbertanek w Imbramowicach w latach 1711–1740. Nowe ustalenia w sprawie finansowania i organizacji prac budowlanych oraz angażowanych artystów, „Modus. Prace z historii sztuki” 2019, 19, s. 69–140.
Pieńkowska H., Dzieje i fabryka kościoła oraz klasztoru norbertanek w Imbramowicach, „Folia Historiae Artium” 1978, 14, s. 67–92.
Pieńkowska H., Fabryka kościoła i klasztoru ss. Norbertanek w Imbramowicach, „Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN” 1976, 20, 1, s. 67–92.
Pluta-Saladra E., Konwenty żeńskie w średniowiecznym województwie krakowskim. Studium prozopograficzne (2 połowa XII–2 połowa XVI wieku), Księgarnia Akademicka, Kraków 2021 (Historia Hereditas Ecclesia, t. 14).
Radwański K., Kraków przedlokacyjny. Rozwój przestrzenny, Kraków 1975.
Rajman J., The Orignis of Polish Premonstratensian Circary, „Analecta Praemonstratensia” 1990, 66, s. 203–219.
Sobol L., Klasztor ss. Norbertanek w Imbramowicach. Uwagi do historii i problemów konserwatorskich, „Wiadomości Konserwatorskie” 2004, 15, s. 33–41.
Sobol L., Kultura klasztoru ss. Norbertanek w Imbramowicach, Klasztor ss. Norbertanek w Imbramowicach, Imbramowice 2010.
Sulkowska-Tuszyńska K., Klasztor norbertanek w Strzelnie (XII–XVI wiek). Sacrum i profanum, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.
Świechowski Z., Program i funkcje kościoła premonstratensek w Strzelnie, „Archaeologia Historica Polona” 2003, 13, s. 99–112.
Zdanowski J., Kościół i klasztor SS. Norbertanek w Imbramowicach, Kraków 1958.
Żaki A., Archeologia Małopolski wczesnośredniowiecznej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Polska
https://orcid.org/0000-0003-4469-8773
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
