Dworzanie królewicza Jana Olbrachta w latach 1487—1492 Przyczynek do badań nad karierami rodów szlacheckich w czasach jagiellońskich

Agnieszka Nalewajek

doi:10.31261/SPiP.2018.14.08

Published: 2018-12-31

Vol. 10 (2018)

The Courtiers of Jan Olbracht in 1487—1492. A Preliminary Study of the Rise to Prominence of Noble Families in the Jagiellonian Times

Agnieszka Nalewajek

Section: Artykuły

https://doi.org/10.31261/SPiP.2018.14.08

Abstract

Among the documents stored at the Central Archives of Historical Records in Warsaw, there exists a hitherto unstudied register of the courtiers of Jan Olbracht (1492—1501) dating 1487—1499. This manuscript constitutes an invaluable source for the study of the environment of Casimir IV Jagiellon’s successor in the period directly preceding his ascension to the throne. The article presents the figures of 47 courtiers who served the crown prince from the first half of the year 1487 until his coronation which took place on September 23rd, 1492. The list comprised predominantly of the closest advisors of the future king Jan Olbracht. The most important among the people at the crown prince’s court were: Zawisza Róża of Borzyszowice (died 1497), Jakub Szydłowiecki (died 1509), Piotr Szydłowiecki (died 1508), Krzesław Wojszyk of Wójcza (died 1539) and Mikołaj Cikowski (died 1535). The register revealed new, hitherto undiscovered information regarding the courtly duties of the representatives of many medieval noble families who have been the subjects of genealogical as well as prosopographic studies. Thus, it constitutes an invaluable source of knowledge regarding the rise to prominence of their representatives at the Jagiellonian court.

Keywords:

Jan Olbracht , the Jagiellonian dynasty , royal court , courtly careers , noble families , registers , courtiers

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Nalewajek, A. (2018). The Courtiers of Jan Olbracht in 1487—1492. A Preliminary Study of the Rise to Prominence of Noble Families in the Jagiellonian Times. Średniowiecze Polskie I Powszechne, 10, 192–216. https://doi.org/10.31261/SPiP.2018.14.08

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.

1. License

The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.

2. Author’s Warranties

The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.

If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".

ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).

3. User Rights

Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.

4. Co-Authorship

If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.

I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.

References

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Skarbu Koronnego oddz. 1, sygn. 20, 22, 24, 26, 28, 310.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Skarbu Koronnego oddz. 85, sygn. 1, 3, 4.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Skarbu Koronnego oddz. 86, sygn. 2, 3, 4.
Google Scholar

Archiwum książąt Sanguszków w Sławucie. T. 2. Lwów 1888.
Google Scholar

Bołdyrew A.: Piechota zaciężna w Polsce w pierwszej połowie XVI wieku. Warszawa 2011.
Google Scholar

Boniecki A.: Herbarz polski. T. 9. Warszawa 1906.
Google Scholar

Boniecki A.: Herbarz polski. T. 12. Warszawa 1908.
Google Scholar

Borkowska U.: Dynastia Jagiellonów w Polsce. Warszawa 2011.
Google Scholar

Bukowski W.: Stosz Zygmunt z Kounic i Olbrachcic, h. Łękna (zm. 1525). W: Polski słownik biograficzny. T. 44. Warszawa—Kraków 2006—2007.
Google Scholar

Burgrabiowie zamku krakowskiego XII—XV wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1999.
Google Scholar

Chorążyczewski W.: Przemiany organizacyjne polskiej kancelarii królewskiej u progu czasów nowożytnych. Toruń 2007.
Google Scholar

Czarnecki W.: Szlachta ziemi chełmskiej do połowy XVI wieku. Białystok 2012.
Google Scholar

Dembiński P.: Poznańska kapituła katedralna schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne 1428—1500. Poznań 2012.
Google Scholar

Dembiński P.: Rosnowo. W: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu. Cz. 4, z. 1. Poznań 2001.
Google Scholar

Dworzaczek W.: Leliwici Tarnowscy: z dziejów możnowładztwa małopolskiego wiek XIV—XV. Warszawa 1971.
Google Scholar

Dworzaczek W.: Leszczyński Jan h. Wieniawa (zm. 1535). W: Polski słownik biograficzny. T. 17. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1972.
Google Scholar

Gąsiorowska P.: Stanisław Machowski z Machowa i Nizin h. Awdaniec (zm. 1498). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 42. Warszawa—Kraków 2003—2004.
Google Scholar

Gąsiorowski A.: Leszczyński Rafał h. Wieniawa (zm. 1501). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 17. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1972.
Google Scholar

Gąsiorowski A.: Naramowski Mikołaj (zm. 1504). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 22. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1977.
Google Scholar

Gąsiorowski A.: Siedlecki Mikołaj (zm. przed 1524). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 36. Warszawa—Kraków 1995—1996.
Google Scholar

Gładysz A.: Służba wojskowa dworzan Zygmunta I Starego. Lublin 2014 (mps rozprawy doktorskiej w Archiwum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie).
Google Scholar

Grabarczyk T.: Piechota zaciężna Królestwa Polskiego XV wieku. Łódź 2000.
Google Scholar

Jurek T.: Konarskie. W: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu. Cz. 2, z. 2. Wrocław 1991.
Google Scholar

Jurek T.: Leszno. W: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu. Cz. 2, z. 4. Poznań 1992.
Google Scholar

Jurek T.: Sepieński Jan h. Nowina (zm. 1494). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 36. Warszawa—Kraków 1995—1996.
Google Scholar

Jurek T.: Sepno. W: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu. Cz. 4, z. 2. Poznań 2003.
Google Scholar

Jurek T.: Siedlec. W: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu. Cz. 4, z. 2. Poznań 2003.
Google Scholar

Kurtyka J.: Laskowa. W: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. Cz. 3, z. 2. Kraków 1997.
Google Scholar

Leszczyńska-Skrętowa Z.: Lipowica. W: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. Cz. 3, z. 3. Kraków 2000.
Google Scholar

Liber quitantiarum regis Casimiri ab 1484 ad 1488 (Księga skarbowa króla Kazimierza Jag.). Warszawa 1897 (Teki Pawińskiego, T. 2).
Google Scholar

Lubczyński M.: Wykazy posłów sejmowych z lat 1507—1512. „Kwartalnik Historyczny” 2015, z. 3 (122).
Google Scholar

Lubczyński M., Pielas J.: Szydłowiecki Jakub h. Odrowąż (ok. 1453—1509). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 49. Warszawa—Kraków 2013—2014.
Google Scholar

Lubczyński M., Pielas J.: Szydłowiecki Piotr h. Odrowąż (ok. 1470—przed 8 I 1508). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 49. Warszawa—Kraków 2013—2014.
Google Scholar

Matricularum Regni Poloniae Summaria. T. 2—4. Wyd. T. Wierzbowski. Warszawa 1907—1917.
Google Scholar

Możejko B.: Czynsz gdański w polityce Kazimierza Jagiellończyka i jego synów (1468—1516). Gdańsk 2004.
Google Scholar

Nabiałek K.: Szydłowiecki Mikołaj h. Odrowąż (ok. 1475—1532). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 49. Warszawa—Kraków 2013—2014.
Google Scholar

Nalewajek A.: Szydłowieccy na dworze królewskim Jana Olbrachta. W: Servitium et amicitia. Studia z dziejów kariery i awansu w Polsce Jagiellonów. Red. A. Januszek-Sieradzka. Sandomierz 2011.
Google Scholar

Nalewajek A.: Zawisza Róża z Borzyszowic (zm. 1497) — chorąży i podkomorzy królewski Jana Olbrachta. „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2016 (2017), T. 8.
Google Scholar

Nowak B.: Ród Porajów w Małopolsce w średniowieczu. Kraków 2009.
Google Scholar

Nowak Z.H.: Rożnowski (właściwie Rosnowski) Jakub (zm. 1525/26). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 32. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk—Łódź 1989—1991.
Google Scholar

Papée F.: Jan Olbracht. Kraków 1936.
Google Scholar

Pielas J.: Drobna własność szlachecka w rejonie Szydłowca w XVI—XVII wieku. W: Z dziejów powiatu szydłowieckiego. Red. M. Przeniosło. Szydłowiec 2009.
Google Scholar

Pietras J.: Oporowscy herbu Sulima. Kariera rodziny możnowładczej w późnośredniowiecznej Polsce. Łódź 2013.
Google Scholar

Piwowarczyk D.: Mikołaj Naramowski (1450—1504) — mieszczanin, szlachcic, dyplomata. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego” 2009, T. 7.
Google Scholar

Plewczyński M.: W służbie polskiego króla. Z zagadnień struktury narodowościowej Armii Koronnej w latach 1500—1574. Siedlce 1995.
Google Scholar

Pociecha W.: Chodecki Otto, h. Powała (†1534). W: Polski słownik biograficzny. T. 3. Kraków 1937.
Google Scholar

Pociecha W.: Chodecki Stanisław, h. Powała (†1474). W: Polski słownik biograficzny. T. 3. Kraków 1937.
Google Scholar

Pociecha W.: Chodecki Stanisław, h. Powała (†1529). W: Polski słownik biograficzny. T. 3. Kraków 1937.
Google Scholar

Rachunki królewskie z lat 1471—1472 i 1476—1478. Oprac. S. Gawęda, Z. Perzanowski, A. Strzelecka. Wrocław 1960.
Google Scholar

Rombek T.: Rotacje na wybranych urzędach dworu królowej Elżbiety Rakuszanki (1454—1505). W: „Średniowiecze Polskie i Powszechne”. T. 6 (10). Red. J. Sperka, B. Czwojdrak. Katowice 2014.
Google Scholar

Sikora F.: Brzozówka. W: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. Cz. 1, z. 2. Wrocław 1985.
Google Scholar

Skibniewska J.: Dwór królewski Aleksandra Jagiellończyka w latach 1501—1506. Lublin 2015.
Google Scholar

Słownik historyсzno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu. Oprac. S. Kuraś. Warszawa 1983.
Google Scholar

Sperka J.: Szafraniec Stanisław z Pieskowej Skały h. Starykoń (zm. 1525). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 46. Warszawa—Kraków 2010.
Google Scholar

Sperka J.: Szafrańcowie herbu Stary Koń. Z dziejów kariery i awansu w późnośredniowiecznej Polsce. Katowice 2001.
Google Scholar

Starzyński M.: Krakowska rada miejska w średniowieczu. Kraków 2010.
Google Scholar

Strzelecka A.: Krajewski (Krajowski) Mikołaj, zwany Primus (zm. 1498). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 15. Wrocław—Warszawa—Kraków 1970.
Google Scholar

Sułkowska-Kurasiowa I.: Polska kancelaria królewska w latach 1447—1506. Wrocław 1967.
Google Scholar

Swieżawski A.: Kościelecki Andrzej z Kościelca h. Ogończyk (ok. 1455—1515). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 14. Wrocław—Warszawa—Kraków 1968—1969.
Google Scholar

Swieżawski A.: Kościelecki Mikołaj ze Skępego (Skąpego) h. Ogończyk (ok. 1450—1518). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 14. Wrocław—Warszawa—Kraków 1968—1969.
Google Scholar

Swieżawski A.: Kościelecki Stanisław z Kościelca h. Ogończyk (ok. 1460—1534). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 14. Wrocław—Warszawa—Kraków 1968—1969.
Google Scholar

Szybkowski S.: Król Jan Olbracht wobec możnowładztwa ziem środkowopolskich. W: Jagiellonowie i ich świat. Dynastia królewska w drugiej połowie XV i w XVI wieku. Red. B. Czwojdrak, J. Sperka, P. Węcowski. Kraków 2016.
Google Scholar

Szybkowski S.: Kujawska szlachta urzędnicza w późnym średniowieczu (1370—1501). Gdańsk 2006.
Google Scholar

Szybkowski S.: Pochodzenie Choteckich herbu Ogon oraz ich związki rodzinne z Umieńskimi i Lubińskimi. W: „Średniowiecze Polskie i Powszechne”. T. 8 (12). Red. J. Sperka, B. Czwojdrak. Katowice 2016.
Google Scholar

Účty dvora prince Zikmunda Jagellonského vévody hlohovskėgo a opavského, nejvyššího hetmana Slezska a Lužic, z let (1493) 1500—1507. Vyd. P. Kozak. Praha 2014.
Google Scholar

Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV—XVIII wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1992.
Google Scholar

Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI—XVIII wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1990.
Google Scholar

Urzędnicy małopolscy XII—XV wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1990.
Google Scholar

Urzędnicy Prus Królewskich XV—XVIII wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1990.
Google Scholar

Urzędnicy wielkopolscy XVI—XVIII wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1987.
Google Scholar

Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI—XVIII wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1993.
Google Scholar

Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV—XVIII wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1992.
Google Scholar

Urzędnicy województwa krakowskiego XVI—XVIII wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1990.
Google Scholar

Urzędnicy województwa lubelskiego XVI—XVIII wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1991.
Google Scholar

Urzędnicy województwa podolskiego XIV—XVIII wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1998.
Google Scholar

Urzędnicy województwa ruskiego XIV—XVIII wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1987.
Google Scholar

Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI—XVIII wieku. Spisy. Red. A. Gąsiorowski. Kórnik 1993.
Google Scholar

Wilamowski M.: Mikołaj Stadnicki h. Drużyna (ok. 1446—1490). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 41. Warszawa—Kraków 2002.
Google Scholar

Wolski M.: Mikluszowice. W: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. Cz. 4, z. 3. Kraków 2011.
Google Scholar

Wroniszewski J.: Nobiles Sandomiriensis. Rody Dębnów, Janinów, Grzymałów, Doliwów i Powałów. Kraków 2013.
Google Scholar

Wyrozumska B.: Mikołaj Róża z Borzyszowic (Borszowic) Borzyszowski h. Róża (zm. 1477). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 21. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1976.
Google Scholar

Wyrozumski J.: Ostrogski Michał książę (zm. 1501). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 24. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1979.
Google Scholar

Zyglewski Z.: Późnośredniowieczne urzędy i urzędnicy w powiecie bydgoskim. Urzędnicy ziemscy — starostowie — burgrabiowie. W: Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków. Zbiór studiów. Red. Z. Biegański, W. Jastrzębski. Bydgoszcz 1998.
Google Scholar

Vol. 10 (2018)
Published: 2018-12-31

ISSN: 2080-492X

eISSN: 2353-9720

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Licence CC

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Submit

The Courtiers of Jan Olbracht in 1487—1492. A Preliminary Study of the Rise to Prominence of Noble Families in the Jagiellonian Times

Abstract

Keywords:

Agnieszka Nalewajek

Information