Opublikowane: 2012-12-31

Unsere liebe Fraue. Wspólnota miasta i kościoła w Krakowie w XIV wieku

Jerzy Rajman

Abstrakt

Kościół Mariacki pełnił funkcję kościoła parafialnego w Krakowie już w 1224 roku. Lokacja miasta na prawie magdeburskim została przeprowadzona w 1257 roku, tak aby kościół Mariacki znalazł się w narożniku rynku, dzięki czemu jego miejsce zostało wyeksponowane. Stał się on głównym kościołem dzielnicy mieszczańskiej. Parafia kościoła Mariackiego obejmowała większość lokacyjnego obszaru miasta. Prawdopodobnie już na początku XIV wieku kaplica znana była z troskliwej opieki rady miejskiej w Krakowie. Formalnie prawo patronatu należało do biskupa krakowskiego, ale w praktyce to rada miejska decydowała w sprawach związanych z budową i wyposażeniem gotyckiego kościoła. Już w pierwszej połowie XIV wieku swoją działalność w jego imieniu rozpoczęli specjalni opiekunowie kościelni (vitricus). Budowa nowego kościoła, rozpoczęta pod koniec XIII wieku i kontynuowana (z istotnymi zmianami architektonicznymi) przez cały XIV wiek, była finansowana przez radę miejską i krakowskie mieszczaństwo. Największy wkład w budowę przypisuje się Mikołajowi Wierzynkowi, zwanemu Starszym, który ufundował prezbiterium, stanowiące eksponowaną strefę dla krakowskich rajców. Kościół Mariacki stał się najwybitniejszym kościołem Krakowa, skutecznie konkurując zarówno z katedrą, jak i kościołami w pobliskim Kazimierzu, ufundowanymi przez króla Kazimierza Wielkiego, ze względu na bogaty program architektoniczny. Kościół Mariacki stał się manifestacją roli rady miejskiej w Krakowie i mieszczaństwa. Już w XIV wieku poszczególne rody mieszczańskie fundowały ołtarze i kaplice (np. Wierzynkowie, Kranczowie, Salomonowie, Welkerowie i Trutilowie), a także przedmioty wyposażenia liturgicznego. Dedykacje tych ołtarzy odzwierciedlają bardzo bogaty program religijny. Wewnątrz kościoła znajdował się cmentarz grobowy i organy. Prawdopodobnie w pierwszej połowie XIV wieku powstało bractwo Mariackie, skupiające mieszczan krakowskich. Posiadało ono własną kaplicę i spowiednika. Ponadto w kościele Mariackim znajdowała się kaplica, w której odprawiano ostatnie nabożeństwa dla skazanych na śmierć.

Pobierz pliki

Zasady cytowania

Rajman, J. (2012). Unsere liebe Fraue. Wspólnota miasta i kościoła w Krakowie w XIV wieku. Średniowiecze Polskie I Powszechne, 4, 150–201. https://doi.org/10.31261/SPiP.2012.08.08

Cited by / Share

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.


Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).

SPP 2012 cover

Tom 4 (2012)
Opublikowane: 2012-12-31


ISSN: 2080-492X
eISSN: 2353-9720

Wydawca
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.