Determinanty polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych w okresie zimnej wojny. Perspektywa wewnątrzamerykańska
Abstrakt
Przystąpienie USA do drugiej wojny światowej i niepodważalne w niej zwycięstwo zainicjowało nowy etap w historii Stanów Zjednoczonych. Państwo to, które nie doznało zniszczeń na własnym terytorium, zajęło obok ZSRR pozycję supermocarstwa. W ładzie bipolarnym USA stały się wiodącą siłą świata demokratycznego i kapitalistycznego. USA zrezygnowały z polityki izolacjonizmu na rzecz globalnego zaangażowania. W okresie zimnej wojny, rywalizując o wpływy z ZSRR w każdym regionie świata, Stany Zjednoczone w sposób efektywny szerzyły promowaną przez siebie ideologię, model ustrojowy oraz system wartości. Taką możliwość stworzył Stanom Zjednoczonym szereg imdeterminant o charakterze wewnętrznym, zarówno obiektywnym, jak i subiektywnym, które wpływały na kształt polityki zagranicznej poszczególnych amerykańskich administracji w czasach zimnej wojny. Celem niniejszego artykułu jest zatem dokonanie syntetycznej analizy głównych, wewnętrznych uwarunkowań polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych w okresie funkcjonowania układu
bipolarnego.
Słowa kluczowe
Stany Zjednoczone; zimna wojna; polityka zagraniczna
Bibliografia
Ambrose, S.E. (1993). Eisenhower. Żołnierz i prezydent. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Ball, S.J. (1998). The Cold War. An International History, 1947—1991. London, New York, Sydney, Auckland: Arnold/Hodder Headline Group.
Bartlett. Ch. (1997). Konflikt globalny. Międzynarodowa rywalizacja wielkich mocarstw w latach 19880—1990. Wrocław—Warszawa—Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Bartnicki, A., Michałek K., Rusinowa I. (2001). Encyklopedia Historii Stanów Zjednoczonych Ameryki. Dzieje polityczne (od Deklaracji Niepodległości do współczesności). Warszawa: Egross, Morex.
Berezowski, M. (2001), Krótka Encyklopedia USA. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Bowles N. (1998). Government and Politics of the United States. London: Macmillan Press Ltd.
Bógdoł-Brzezińska, A. (2001). Globalizacja polityki Stanów Zjednoczonych 1945—1949. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Brzeziński, Z. (1966). Europa bez podziału. Właściwe zadanie polityki amerykańskiej w Europie. Londyn: Polonia Book Fund.
Cole, W.S. (1968). An Interpretive History of American Foreign Relations. Homewood, Illinois: University of Marland, The Dorsey Press.
Cooley, J.K. (1991). Payback: America’s Long War in the Middle East. London: Brassey’s, Macmillan.
Cordesman, A.H. (1987). The Iran-Iraq War and Western Security 1984—1987. Strategic Implications and Policy Options. London: Martinus Nijhoff Publisher.
Davidson, R., Oleszek, W. (1994), Kongres i kongresmani. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Dobrzycki, W. (2000). Stosunki międzynarodowe w Ameryce Łacińskiej. Historia i współczesność. Warszawa: Scholar.
September. Religious Perspectives on the Causes and Consequences (2002). Ed. I. Markham, I. M. Abu-Rabi. Oxford: Oneworld.
Gaddis, J.L. (1997). Teraz już wiemy… Nowa historia zimnej wojny. Warszawa: Amber.
Growth of U.S. population. https://www.theusaonline.com/people/growth.htm
Halliday F. (2005). The Middle East In International Relations. Power, Politics and Ideology. Cambridge: Cambridge University Press.
Herrera, R., Cicchini, J. (2013). Some notes about the U.S. military bases and personnel abroad, Journal of Innovation Economics & Management, Vol. 2, No. 12, 127—132.
Higgs, R. (1994). The Cold War Economy. Opportunity Costs, Ideology, and the Politics of Crisis. Independent Institute, Jule 1, 1994. Downloaded from: https://www.independent.org/publications/article.asp?id=1297 (access: 16.09.2020).
Historia polityczna świata XX wieku 1901—1945 (2004). red. M. Mankowicz, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Hofman, I. (2009), The Attributes of the Fourth Estate. In the Area of Medial Theories and Politics. Polish Political Science Yearbook, Vol. XXXVIII, 47—57.
Holzer, J. (2000). Komunizm w Europie. Warszawa: Bellona.
Horowitz, I.L. (1977). Ideology and utopia In the United States 1956-1976. London, Oxford, New York: Oxford University Press.
Hubel, H. (1995). Das Ende des Kalten Kriegs im Orient. Die USA, die Sowjetunion und die Konflikte in Afghanistan, am Golf und Nahen Osten, 1979-1991. Auswirkungen für Europa und Deutschland. München: R. Oldenbourg Verlang.
Huntington, S.P. (1986). American Military Strategy. Policy Papers In International Affairs, 13. Institute of International Studies. Berkley: University of California.
Huntington, S.P. (1999). The lonely superpower. Foreign Affairs, No. 35, 35—49.
Iranian Perspectives oni the Iran-Iraq War (1997). ed. F. Rajaee, Gainesville: University Press of Florida.
Jaskuła, Ł (2014). Zbędny arsenał. Polityka nuklearna Stanów Zjednoczonych po zakończeniu zimnej wojny. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Jones, M.A. (2002). Historia USA. Gdańsk: Marabut.
Khara, N.K. (2018). Determinants of Foreign Policy: A Global Perspective. International Journal of Research and Analytical Reviews, Vol. 5, Issue 3, 107—108.
Kissinger, H. (2002). Dyplomacja. Warszawa: Philips Wilson.
Kiwerska, J. (1995). Między izolacjonizmem a zaangażowaniem. Europa w polityce Stanów Zjednoczonych od Wilsona do Roosevelta. Poznań: Instytut Zachodni.
Kiwerska, J. (1999). Słownik prezydentów amerykańskich. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Kokxhorn, N. (1976). Oil and Politics. The domestic roots of US expansion in the Middle East. Berlin: Peter Lang Frankfurt/M. Herbert Lang Bern.
Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki (2002). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Krauthammer, Ch. (2002). The Unipolar Moment Revisited. The National Interest, No. 3, 5—17.
Kutler, S.I. (1994). In the Shadow of Watergate: Legal, Political, and Cultural Implications. Nova Law Review, Vol. 18, Issue 3, 1744—1763.
Lafeber, W. (1967). America, Russia, and the Cold War 1945-1966. New York, London, Sydney: John Wiley & Sons.
Lenczowski, G. (1990). American Presidents and the Middle East, American Presidents and the Middle East. London: Durham.
Łastawski, K. (2004). Od idei do integracji europejskiej. Od najdawniejszych idei do Unii 25 państw. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP.
Łoś-Nowak, T. (2000). Stosunki międzynarodowe. Teorie — systemy — uczestnicy. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Malendowski W. (1994). Zimna wojna. Sprzeczności, konflikty i punkty kulminacyjne w radziecko-amerykańskiej rywalizacji. Poznań: Wyd. INPiD.
Mania, A. (2019). Department of State i Foreign Service w polityce zagranicznej USA lat gorącej i zimnej wojny 1939—1989. Kraków: Wydawnictwo Unwersytetu Jagiellońskiego.
McCauley, M. (2008). The Origins of the Cold War. London and New York: Longman.
McKay, D. (1994). Politics and Power in the USA. London: Penguin Books.
Michałek, K. (2004). Amerykańskie stulecie. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1900—2001. Warszawa: Mada.
Michałek, K. (1993). Na drodze ku potędze. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1861—1945. Warszawa: Książka i Wiedza.
Miller, K.D. (1943). We who are America. New York: Friendship Press.
Nowik, N. (1985). Encounter with Reality: Reagan and The Middle East during the First Term. Colorado: Boulder, Westview Press.
Oezel, Y. (2015). The Impact of the “Unipolar Moment” on US Foreign Policies in the Mid-East. Sep 13 2015. Downloaded from: http://www.e-ir.info/2015/09/13/the-impact-of-the-unipolar-moment-on-us-foreign-policies-in-the-mid-east/ (access: 8.09.2020).
Ohtomo, T. (2012). Understanding U.S. Overseas Military Presence after World War II. Japanese Studies, Vol. 4, 18—26.
Omitoogun, W., Sköns, E. (2007). Military expenditure data: A 40-year overview. SIPRI Yearbook, 271—280.
Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota — mechanizmy działania — zasięg (2004). red. T. Łoś-Nowak, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Pastusiak, L. (2005). Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki. Warszawa: Iskry.
Perlo-Freemen, S. (2016). 65 years of military spending: Trends in SIPRI‘s new data, SIPRI, 21 November, Downloaded from: https://www.sipri.org/commentary/blog/2016/65-years-military-spending (access: 12.09.20202).
Skurowski, P. (1997). Od Waszyngtona do Clintona. Antologia amerykańskich esejów politycznych. Warszawa: Instytut Polityczny.
Stivers, W. (1986). America’s Confrontation with Revolutionary Change In the Middle East, 1948-83. Hong Kong: MacMillan Press Ltd.
Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, funkcjonowanie (2001). red. E. Haliżak, R. Kuźniar, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Superpower Intervention in the Persian Gulf (1992). ed. R.B. Byers, D. Leyton-Brown, Toronto: The Canadian Institute of Strategic Studies.
Tarock, A. (1998). The Superpowers’ Involvement in the Iran-Iraq War. New York: Nova Science Publishers, Inc., Commack
Tensley, B. (2019). How the American Dream went from meaning equality to meaning capitalism, July 24. Downloaded from: https://psmag.com/ideas/how-theamerican-dream-went-from-meaning-equality-to-meaning-capitalism-sarahchurchwell (access: 12.09.2020).
The Cold War. A History In Documents and Eyewitness Accounts (2003). ed. J.M. Hanhimäki, O.A. Westad, Oxford: Oxford University Press.
The Middle East and the United States. Perceptions and Policies (1980). ed. H. Shaker, I. Rabinovich, New Brunswick, London: Transaction Books.
U.S. Role in the World: Background and Issues for Congress (2020). Congressional
Research Service Report, 30 October. Downloaded from: https://fas.org/sgp/crs/row/R44891.pdf (access: 12.09.2020).
Williams, R.H. (2013). Civil Religion and the Cultural Politics of National Identity in Obama’s America. Chicago: Lyola University Chicago.
Wstęp do teorii polityki zagranicznej państwa (2004). red. R. Zięba, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych (2001). red. E. Cziomer, L.W. Zyblikiewicz, Warszawa—Kraków: PWN.
Zyblikiewicz L. (2004). USA. Warszawa: Trio.
Żyro T. (2002). Ideologia Americana. U źródeł przekonań politycznych. Warszawa: ŁośGraf.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
