Abstrakt: Pozycja państw kontynentu afrykańskiego w stosunkach międzynarodowych na początku XXI wieku
Celem podjętym w niniejszym artykule jest analiza pozycji państw afrykańskich w stosunkach międzynarodowych na początku XXI wieku, w odniesieniu do krajów położonych zarówno w północnej, jak i południowej części kontynentu. Za najważniejsze czynniki kształtujące tę pozycję w wyznaczonym okresie w obranej perspektywie badawczej uznano: uczestnictwo Afryki w międzynarodowych stosunkach gospodarczych, wyzwania związane z poziomem rozwoju gospodarczo‑społecznego państw, powszechność zjawiska upadania państwa na tym obszarze, poziom integracji regionalnej i subregionalnej oraz zainteresowanie i zaangażowanie podmiotów zewnętrznych w regionie. Determinanty te, jak można stwierdzić, są ze sobą ściśle powiązane.
Słowa kluczowe: Afryka, stosunki międzynarodowe, państwa najsłabiej rozwinięte, państwa upadłe
Abstract: The position of the states of the African continent in the international relations at the beginning of the 21st century
The aim of this article is to analyze the position of African countries in the international relations at the beginning of the 21st century, referring to both (northern and southern) parts of the continent. The participation of Africa in the international economic relations, challenges related to the level of economic and social development of the states, the widespread phenomenon of collapsing states, the level of regional and subregional integration as well as the interest and involvement of external entities in the region were considered as the most important factors shaping this position in the selected period. These determinants are also closely related to each other.
Key words: Africa, international relations, least developed countries, failed statesPobierz pliki
Zasady cytowania
Bibliografia
Adam H.M.: Somalia: A Terrible Beauty Being Born? In: Collapsed States. The Disintegration and Restoration of Legitimate Authority. Ed. I.W. Zartman. Boulder—London 1995.
Google Scholar
Adebajo A.: Celebrity Efforts to ‘save Africa’ Have often only Reinforced Stereotypes. Theguardian.com — https://www.theguardian.com/global‑development/commentisfree/2015/jul/13/celebrity‑save‑africa‑stereotypes‑bob‑geldof‑live‑aid (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
African Union. Member States Profiles. Au.int — https://au.int/en/memberstates (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Afryka potrzebuje inwestycji, nie pomocy humanitarnej. Obserwatorfinansowy. pl — https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekonomia/afryka‑potrzebuje‑inwestycji‑nie‑pomocy‑humanitarnej/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Agenda 2063. Au.int — https://au.int/agenda2063 (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Anderson L.: Demystifying the Arab Spring. Parsing the Differences between Tunisia, Egypt and Libya. “Foreign Affairs Comment” 2011, May/June.
Google Scholar
Antczak-Barzan A.: Role Unii Europejskiej wobec Afryki Subsaharyjskiej. „Studia Europejskie” 2013, nr 4.
Google Scholar
Arab Maghreb Union — http://www.maghrebarabe.org/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Arraf S.: Libya: A Short Guide on the Conflict. “The War Report 2017” 2017, June.
Google Scholar
Bieleń S.: Państwa upadłe. W: Organizacja Narodów Zjednoczonych — bilans i perspektywy. Red. J. Symonides. Warszawa 2006.
Google Scholar
Bombińska E.: Bezpośrednie inwestycje zagraniczne krajów rozwijających się na kontynencie afrykańskim. „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2016, nr 3 (81).
Google Scholar
Brenton P.: De-fragmenting Africa. Voxeu.org — https://voxeu.org/article/de‑fragmenting‑africa (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Brooks R.E.: Failed States or the State as Failure? “The University of Chicago Law Review” 2005, Vol. 72, No 4.
Google Scholar
Campbell J.: Putin’s Russia and Africa. Cfr.org — https://www.cfr.org/blog/putinsrussia‑and‑africa (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Cele Zrównoważonego Rozwoju. Un.org.pl — http://www.un.org.pl/# (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Chazbijewicz S.: Polityczny konflikt o terytorium Sahary Zachodniej. „Forum Politologiczne” 2010, T. 10.
Google Scholar
Chivvis Ch.S., Martini J.: Libya after Quaddafi. Lessons and Implications for the Future. Washington 2014.
Google Scholar
Common Market for Eastern and Southern Africa — http://www.comesa.int/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Community of Sahel-Saharan States — http://www.censad.org/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Constitutive Act of the African Union. Au.int — https://au.int/sites/default/files/pages/32020‑file‑constitutiveact_en.pdf (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Corruption Perception Index — https://transparency.org (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Criteria for Identification and Graduation of LDCs. Unohrlls.org — http://unohrlls.org/about‑ldcs/criteria‑for‑ldcs/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
DAC List of ODA Recipents. Oecd.org — http://www.oecd.org/dac/stats/daclist.htm (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
De‑fragmenting Africa. Deepening Regional Trade Integration in Goods and Services. Ed. P. Brenton, G. Isik. Washington 2012;
Google Scholar
Dumała H.: Afryka we współczesnej gospodarce światowej. “Annales Universitatis Mariae Curie‑Skłodowska” 1995/1996, Vol. 2/3.
Google Scholar
Dudkiewicz H.: Prawo międzynarodowe w kwestii państwa upadłego. W: Problem upadku państw w stosunkach międzynarodowych. Red. R. Kłosowicz, A. Mania. Kraków 2012.
Google Scholar
Dyner A.M.: Polityka Rosji wobec największych państw Afryki Północnej. „Biuletyn PISM” 2017, nr 55 (1497).
Google Scholar
Dzisiów-Szuszczykiewicz A.: „Arabska wiosna” — przyczyny, przebieg i prognozy. „Bezpieczeństwo Narodowe” 2011, nr 2.
Google Scholar
Economic and Monetary Community of Central Africa — https://www.cemac.int/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Economic Community of West African States (ECOWAS) — http://www.ecowas.int/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Eghweree Ch.O.: From O.A.U to A.U: The Politics, Problems and Prospects of a Continental Union. “Developing Country Studies” 2014, Vol. 4, No 24.
Google Scholar
Firmanty Ł.: Afryka we współczesnej polityce Chińskiej Republiki Ludowej. Toruń 2013.
Google Scholar
Fragile States Index — http://fundforpeace.org/fsi/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Friedman G.: Następna dekada. Gdzie byliśmy i dokąd zmierzamy. Przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska. Kraków 2011.
Google Scholar
Gartenstein-Ross D., Barr N.: Dignity and Dawn: Libya’s Escalating Civil War. “ICCT Research Paper” February 2015.
Google Scholar
Geographical Distribution of Financial Flows to Developing Countries. Disbursements, Commitments, Country Indicators. OECD 2017.
Google Scholar
Gil G.: Sekurytyzacja upadania państwa po zimnej wojnie. W: Problem upadku państw w stosunkach międzynarodowych. Red. R. Kłosowicz, A. Mania. Kraków 2012.
Google Scholar
Gil G.: Upadanie państwa w stosunkach międzynarodowych po zimnej wojnie. Lublin 2015.
Google Scholar
Gostomski E., Michałowski T.: Wzrost znaczenia Afryki w gospodarce światowej. „Prace Naukowe Uniwersytety Ekonomicznego w Katowicach” 2015.
Google Scholar
Guzik P.: Rewolucja, status quo czy chaos — społeczeństwa wybranych krajów arabskich cztery lata po Arabskiej Wiośnie. „Studia Socialia Cracoviensia” 2014, nr 2 (11).
Google Scholar
Hartzenberg T.: Regional Integration in Africa. “Staff Working Paper ERSD” 2011, No 14.
Google Scholar
Helman G.B., Ratner S.R.: Saving Failed States. “Foreign Policy” 1993, No 89.
Google Scholar
Human Development Report 1990 — http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr1990 (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Human Development Report 2000. — http://hdr.undp.org/en/content/human-development-report-2000 (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Human Development Report 2010. 20th Anniversary Edition. The Real Wealth of Nations: Pathways to Human Development — http://hdr.undp.org/en/content/human-development-report-2010 (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Human Development Report 2016. Human Development for Everyone — http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf (dostęp: 20.12. 2017).
Google Scholar
Humanitarian Bulletin Somalia, December 2017. Reliefweb.int — https://reliefweb.int/report/somalia/humanitarian‑bulletin‑somalia‑december‑2017 (dostęp: 30.12.2017).
Google Scholar
Ibrahim Index of African Governance. Index Report. — http://mo.ibrahim.foundation/iiag/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Indicators. Fundforpeace.org/fsi — http://fundforpeace.org/fsi/indicators/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Intergovernmental Authority on Development — https://igad.int/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Jackson R.H., Rosberg C.G.: Why Africa’s Weak States Persist: The Empirical and the Juridical in Statehood. “World Politics” 1982, Vol. 35, No 1.
Google Scholar
Jamrisko M.: These Are the World’s Most Innovative Economies. Bloomberg.com — https://www.bloomberg.com/news/articles/2017‑01‑17/sweden‑gains‑south‑korea-reigns‑as‑world‑s‑most‑innovative‑economies (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Kasprowicz D.: Bezpieczeństwo żywnościowe i niedożywienie w Afryce Subsaharyjskiej — nowe kierunki i trendy. „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2015, nr 1 (96).
Google Scholar
Katarzyna Czaplicka w wywiadzie z 9 września 2008 roku dla „Rzeczpospolitej”. Rp.pl — http://www.rp.pl/artykul/231576.htm (dostęp: 5.12.2010).
Google Scholar
Klin T.: Państwa upadłe. W: Organizacje międzynarodowe w działaniu. Red. A. Florczak, A. Lisowska. Wrocław 2014.
Google Scholar
Kłosowicz R.: Państwa dysfunkcyjne w Afryce Subsaharyjskiej. W: Państwa dysfunkcyjne i międzynarodowe wysiłki zmierzające do ich naprawy. Red. R. Kłosowicz. Kraków 2014.
Google Scholar
Kmiecik P.: Tunezja w ogniu — początek Arabskiej Wiosny. Nowastrategia.org — http://www.nowastrategia.org.pl/rocznica‑wybuchu‑arabskiej‑wiosny‑tunezja‑wogniu/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Kobis R.: Arabska Wiosna, „Algierska Zima”. Analiza kampanii wyborczej w czasie wyborów prezydenckich w Algierii (17.04.2014). „Polityka i Społeczeństwo” 2015, nr 1 (13).
Google Scholar
Kożuchowski A.: „Klątwa surowcowa” a czynniki geograficzne i instytucjonalne. „Gospodarka Narodowa” 2010, nr 4.
Google Scholar
Krukowska M.: Tunezja i Maroko. Oblicza Arabskiej Wiosny. „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace” 2014, nr 2.
Google Scholar
Kumelska M.: Zachodnie mocarstwa wobec wydarzeń w Afryce Północnej. „Forum Politologiczne” 2012, T. 13.
Google Scholar
Lakomy M.: Główne cele i kierunki polityki zagranicznej Francji w okresie pozimnowojennym. Katowice 2012.
Google Scholar
The Least Developed Countries: Historical Background. Un.org — http://www.un.org/events/ldc3/prepcom/history.htm (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Libya: Humanitarian Dashboard (as of November 2017). Reliefweb.int — https://reliefweb.int/report/libya/libya‑humanitarian‑dashboard‑november‑2017 (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
List of Least Developed Countries (as of June 2017). United Nations, Committee for Development Policy, Development Policy and Analysis Division, Department of Economic and Social, Affairs. Un.org — https://www.un.org/development/desa/dpad/wp‑content/uploads/sites/45/publication/ldc_list.pdf (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Lizak W.: Państwo w Afryce. W: Państwo w teorii i praktyce stosunków międzynarodowych. Red. M. Sułek, J. Symonides. Warszawa 2009.
Google Scholar
Lizak W.: Polityka wobec Afryki. W: Polityka zagraniczna USA po zimnej wojnie. Red. J. Zając. Toruń 2006.
Google Scholar
Łapott J.: Afryka — kontynent specjalnej troski? „Forum Politologiczne” 2011, T. 12.
Google Scholar
Milewski J.J: Jaka przyszłość Afryki? W: Dokąd zmierza świat? Red. A.D. Rotfeld, Warszawa 2008.
Google Scholar
The Millenium Development Goals Report 2015 — http://www.un.org/millenniumgoals/2015_MDG_Report/pdf/MDG%202015%20rev%20%28July%201%29.pdf (dostęp: 17.12.2017).
Google Scholar
Millenium Development Goals: 2015 Progress Chart — http://www.un.org/millenniumgoals/2015_MDG_Report/pdf/MDG%202015%20PC%20final.pdf (dostęp: 17.12.2017).
Google Scholar
Młynarski T.: Chiny w Afryce — szansa czy neokolonializm w XXI wieku? Wybrane aspekty chińskiej obecności na kontynencie. „Gdańskie Studia Azji Wschodniej” 2012, nr 1.
Google Scholar
Mormul J.: Problem łamania praw człowieka w państwach dysfunkcyjnych. Przypadek dzieci-żołnierzy. W: Państwa dysfunkcyjne i międzynarodowe wysiłki zmierzające do ich naprawy. Red. R. Kłosowicz. Kraków 2014.
Google Scholar
Murphy T.: Find Out Some (But Not All) The Secrets of China’s Foreign Aid. Npr.org — https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2017/10/31/560278615/find‑out‑some‑but‑not‑all‑the‑secrets‑of‑chinas‑foreign‑aid (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Ndiaye B.: Od Organizacji Jedności Afrykańskiej do Unii Afrykańskiej. „Forum Politologiczne” 2004, T. 1.
Google Scholar
Nowak A.: Organizacje integracji regionalnej w Afryce. W: Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota — mechanizmy działania — zasięg. Red. T. Łoś‑Nowak. Wrocław 2009.
Google Scholar
Nowak A.: Unia Afrykańska. W: Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota — mechanizmy działania — zasięg. Red. T. Łoś‑Nowak. Wrocław 2009.
Google Scholar
OCHA Flash Update 4: Intense Fighting in Libya Leads to Deteriorating Displacement Crisis. Reliefweb.int — https://reliefweb.int/report/libya/ocha‑flashupdate-4‑intense‑fighting‑libya‑leads‑deteriorating‑displacement‑crisis (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Oji E.C.: The Africa Union — Examining The New Hope For Africa. “An Ethics of Development in a Global Environment Report” 2004.
Google Scholar
Ostant W.: „Egipskie ciemności…” — od autorytaryzmu do autorytaryzmu. „Przegląd Politologiczny” 2014, nr 1.
Google Scholar
Otłowski T.: Perspektywy rozwoju sytuacji w Libii. Bbn.gov.pl — https://www.bbn.gov.pl/download/1/7782/AnalizaBBN2PerspektywyoperacjiwLibii19082011.pdf (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Pająk K.: Somalia — studium upadku państwa i walki o bezpieczeństwo morskie w regionie. W: Problem upadku państw w stosunkach międzynarodowych. Red. R. Kłosowicz, A. Mania. Kraków 2012.
Google Scholar
Poverty and Shared Prosperity 2016. Taking on Inequality. World Bank Group 2016.
Google Scholar
Qobo M.: The Challenges of Regional Integration in Africa in the Context of Globalisation and the Prospects for a United States of Africa. “ISS Paper” 2007, No 145.
Google Scholar
Ransom D.: The Big Charity Bonanza. “New Internationalist” 2005, No 383.
Google Scholar
Redłowska K.: USA i UE w Afryce Subsaharyjskiej. Współpraca i rywalizacja. Toruń 2011.
Google Scholar
Rotberg R.I.: Failed States, Collapsed States, Weak States: Causes and Indicators. In: State Failure and State Weakness in Time of Terror. Ed. R.I. Rotberg. Somerville 2003.
Google Scholar
Rotbert R.I.: The Failure and Collapse of Nation-States — Breakdown, Prevention and Repair. In: When States Fail — Causes and Consequences. Ed. R.I. Rotberg. Princeton 2004.
Google Scholar
Różalska M.: Słabość przywództwa jako jeden z głównych czynników upadku państwowości w Afryce Subsaharyjskiej. W: Problem upadku państw w stosunkach międzynarodowych. Red. R. Kłosowicz, A. Mania. Kraków 2012.
Google Scholar
Rutherford B.K.: Egypt after Mubarak. Liberalism, Islam and Democracy in the Arab World. Princeton—Oxford 2013.
Google Scholar
Rybkowski R.: Komu potrzebne są państwa upadłe? W: Problem upadku państw w stosunkach międzynarodowych. Red. R. Kłosowicz, A. Mania. Kraków 2012.
Google Scholar
Sahn D.E., Younger S.: Living Standards in Africa. “Initiative for Policy Dialogue Working Paper Series” May 2009.
Google Scholar
Szczepankiewicz-Rudzka E.: Arabska wiosna w Algierii. Efekt domina czy wyjątek na tle innych krajów regionu? W: Arabska wiosna w Afryce Północnej. Przyczyny, przebieg, skutki. Red. E. Szczepankiewicz-Rudzka. Kraków 2014.
Google Scholar
Shubin V.: Russia’s Policy Towards Africa. “ISPI Analysis” 2013, No 168.
Google Scholar
Siemiątkowski P.: Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Afryce jako przykład marginalizacji w procesach globalizacji gospodarki światowej. W: Międzynarodowe przepływy czynników produkcji. Red. P. Siemiątkowski. Toruń 2010.
Google Scholar
Solarz M.W.: Afryka wobec podziału świata na bogatą Północ i biedne Południe w perspektywie ostatnich 200 lat. „Forum Politologiczne” 2011, T. 12.
Google Scholar
Solarz M.W.: Francja wobec Afryki subsaharyjskiej. Pozimnowojenne wyzwania i odpowiedzi. Warszawa 2004.
Google Scholar
South Africa’s Love‑ affair with Russia. Economist.com — https://www.economist.com/news/middle‑east‑and‑africa/21718888‑old‑ties‑days‑struggle‑are‑being‑renewed‑south‑africas‑love‑affair (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Southern African Development Community — http://www.sadc.int/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Staniul M.: Rosja rozpycha się w Afryce. W grę wchodzą grube miliardy i dostęp do wielkich bogactw. Wiadomosci.wp.pl — https://wiadomosci.wp.pl/rosja‑rozpycha‑sie‑w‑afryce‑w‑gre‑wchodza‑grube‑miliardy‑i‑dostep‑do‑wielkich‑bogactw‑6027722021373058a (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Stańczyk-Minkiewicz M: Terytorium państw upadłych jako przestrzeń sprzyjająca powstawaniu, rozwojowi i działalności organizacji terrorystycznych. W: Problem upadku państw w stosunkach międzynarodowych. Red. R. Kłosowicz, A. Mania. Kraków 2012.
Google Scholar
Stosunki międzynarodowe w Afryce. Red. J.L. Milewski, W. Lizak. Warszawa 2002.
Google Scholar
Szukalski S.M.: Uwarunkowania i perspektywy rozwoju ekonomicznego Afryki Subsaharyjskiej. „Studia Ekonomiczne” 2013, nr 2.
Google Scholar
Szupejko M.: Bogactwo i bieda w Afryce — aspekty ekonomiczne, efekty społeczne i kulturowe. „Forum Politologiczne” 2011, T. 12.
Google Scholar
Światowe kryzysy. Somalia. Unic.un.org.pl — http://www.unic.un.org.pl/swiatowe_kryzysy/somalia.php (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
The Global Competitiveness Report 2015—2016 — http://reports.weforum.org/global-competitiveness-report-2015-2016/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
The Global Innovation Index. Cornell SC Johnson College of Business, INSEAD The Business School of the World, WIPO World Intellectual Property Organization — https://www.globalinnovationindex.org/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Turczyński P.: Libijska wojna domowa i międzynarodowa interwencja 2011 roku — postawy społeczeństw Libii i Zachodu. „Zeszyty Naukowe WSOWL” 2012, nr 1 (163).
Google Scholar
Global Hunger Index. The Inequalities of Hunger — https://www.ifpri.org/publication/2017-global-hunger-index-inequalities-hunger (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
The State of Food Security and Nutrition in the World. Building Resilience for Peace and Food Security — http://www.fao.org/3/a-I7695e.pdf (dostęp: 12.12.2017).
Google Scholar
UNCTAD Handbook of Statistics — http://unctad.org/en/Pages/Publications/Handbook-of-Statistics.aspx (dostęp: 12.12.2017).
Google Scholar
UNHCR Flash Update Libya (28 December 2017). Reliefweb.int — https://reliefweb.int/report/libya/unhcr‑flash‑update‑libya‑28‑december‑2017 (dostęp: 29.12.2017).
Google Scholar
Volpi F.: Algeria versus the Arab Spring. “Journal of Democracy” 2013, Vol. 24, No 3.
Google Scholar
Watts R.: Impact of Falling Natural Resource Prices on the Poorest Countries. Briefing. “Development Initiatives” February 2016.
Google Scholar
West African Economic and Monetary Union — http://www.uemoa.int/ (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Willis M.I.: Politics and Power in the Maghreb. Algeria, Tunisia and Morocco from Independence to the Arab Spring. Oxford 2014.
Google Scholar
Wordliczek R.: Pozamilitarne aspekty polityki zagranicznej USA wobec Afryki Północnej na początku XXI wieku. „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2015, nr 19.
Google Scholar
Wydarzenia w Tunezji i Egipcie oraz ich konsekwencje regionalne. Analiza Biura Bezpieczeństwa Narodowego 2011. Bbn.gov.pl — http://www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/2762,Analiza‑BBN‑quotWydarzenia‑w‑Tunezji‑i‑Egipcie‑oraz‑ichkonsekwencje‑regionalneq.pdf (dostęp: 20.12.2017).
Google Scholar
Zając J.: Role Unii Europejskiej w regionie Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. Warszawa 2010.
Google Scholar
Zajączkowski J.: Indie — „wschodzące” mocarstwo XXI wieku w Afryce. „Forum Politologiczne” 2012, T. 13.
Google Scholar
Zajączkowski J.: Polityka rozwojowa w strategii międzynarodowej Indii wobec Afryki u progu XXI wieku. „Forum Politologiczne” 2011, T. 12.
Google Scholar
Zajączkowski J.: Znaczenie Afryki Subsaharyjskiej w indyjskiej wizji porządku międzynarodowego u progu XXI wieku. W: Afryka na progu XXI wieku. T. 2: Polityka. Kwestie społeczne i gospodarcze. Red. D. Kopiński, A. Żukowski. Warszawa 2009.
Google Scholar
Zajączkowski K.: Afrykańskie ubóstwo w polityce Unii Europejskiej. „Forum Politologiczne” 2011, T. 12.
Google Scholar
Zajączkowski K.: Wielka Brytania w afrykańskiej rzeczywistości międzynarodowej przełomu XX i XXI wieku (1990—2007). „Forum Politologiczne” 2012, T. 13.
Google Scholar
Zartman I.W.: Introduction: Posing the Problem of State Collapse. In: Collapsed States. The Disintegration and Restoration of Legitimate Authority. Ed. I.W. Zartman. Boulder—London 1995.
Google Scholar
Zdanowski J.: Znaczenie Arabskiej Wiosny. „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2013, nr 3.
Google Scholar
Żukowski A.: Mocarstwowa polityka ZSRR wobec Południowej Afryki w okresie apartheidu. „Forum Politologiczne” 2012, T. 13.
Google Scholar
Tom 21 (2018)
Opublikowane: 2018-06-29
10.31261/spus
English
Język Polski