Zmiana układu sił w regionie Bliskiego Wschodu w XXI wieku. Wybrane aspekty
Abstrakt
Abstrakt: Zmiana układu sił w regionie Bliskiego Wschodu w XXI wieku. Wybrane aspekty
Celem podjętym w niniejszym artykule jest dokonanie analizy wybranych aspektów zmiany układu sił w regionie Bliskiego Wschodu (w tym w subregionie Zatoki Perskiej) w XXI wieku. Celem pozostaje również określenie wpływu czynników wewnątrzregionalnych i zewnętrznych na bliskowschodni układ sił, a także syntetyczne omówienie pozycji głównych aktorów areny bliskowschodniej oraz ukazanie elementów ciągłości i zmiany w rolach pełnionych przez mocarstwa regionalne w tej części globu.
Słowa kluczowe: Bliski Wschód, mocarstwo regionalne, wojna zastępcza, Zatoka Perska
Abstract: Change in the balance of power in the Middle East region in the 21st century. Selected aspects
The main aim of this article is to analyze selected aspects of the evolution of the balance system in the Middle East (including the Persian Gulf subregion) in the 21st century. The aim is also to determine the impact of intra‑regional and external factors on the Middle East balance of power, as well as to analyze the position of the main actors in the Middle East and to show the continuity and changes in the roles of the regional powers in this part of the globe.
Key words: The Middle East, regional power, proxy war, the Persian GulfBibliografia
Afrin Syria — https://thekurdishproject.org/kurdistan‑map/syrian‑kurdistan/afrin‑syria/ (dostęp: 23.02.2018).
Akulov A.: Greater Kurdistan. A New Actor on Middle East Map? (November 19, 2012) — https://www.strategic‑culture.org/news/2012/11/29/greater‑kurdistan‑a‑new‑actor‑on‑middle‑east‑map.html (dostęp: 23.02.2018).
Aliriza B.: Understanding Turkey’s Afrin Operation (January 25, 2018) — https://www.csis.org/analysis/understanding‑turkeys‑afrin‑operation (dostęp: 24.02.2018).
Al‑Kaida buduje państwo w Iraku. Winny Obama (January 9, 2014) — http://www.newsweek.pl/swiat/al‑kaida‑w‑iraku‑powstanie‑w‑faludzy‑irak‑newsweek‑pl,artykuly,278431,1.html (dostęp: 27.01.2018).
Aziz T.: The Iraq‑Iran Conflict. Questions and Discussions. Transl. N. Al‑Hadithi. London—Baghdad 1981.
Barzani Shows Genuine Map of Kurdistan in Europe Ahead of Referendum (July 18, 2017) — http://www.basnews.com/index.php/en/news/kurdistan/364669 (dostęp: 25.02.2018).
Bleaney C.H.: Iraq. Oxford—Santa Barbara—Denver 1995.
Boot M.: The Iraq Syndrome (January 25, 2013) — http://maxboot.net/the‑iraqsyndrome/ (dostęp: 22.02.2018).
Boys J.D.: The Dual Containment of Rogue States (April, 2005) — http://www.nthposition.com/thedualcontainment.php (dostęp: 15.05.2017).
Burke J.: Iraq. How Much Is the Divisive Approach of Maliki Responsible for the Turmoil (June 15, 2014) — https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/jun/15/nouri‑al‑maliki‑is‑he‑the‑man‑to‑blame‑in‑iraq (dostęp: 21.01.2018).
Bush G.H., Scowcroft B.: Świat przekształcony. Przeł. J.J. Górski. Warszawa 2000.
Cerioli L.G.: The Saudi‑Iranian Rivalry in the Persian Gulf through the Lens of Role Theory. The Proxy War Case of Bahrain’s Arab Spring — http://paperroom.ipsa.org/papers/paper_47781.pdf (dostęp: 12.02.2018).
Chałaczkiewicz R.: Zjednoczone Emiraty Arabskie. Historia, raj i ludzie. Pułtusk—Warszawa 2011.
Chudziak M., Marszewski M.: The Turkish Military Operation in Afrin, Northern Syria (January 24, 2018) — https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/analyses/2018-01‑24/turkish‑military‑operation‑afrin‑northern‑syria (dostęp: 12.02.2018).
Chulov M.: More than 92% of Voters in Iraqi Kurdistan Back Independence (September 28, 2017) — https://www.theguardian.com/world/2017/sep/27/over‑92‑ofiraqs‑kurds‑vote‑for‑independence (dostęp: 25.02.2018).
CNN Library: ISIS Fast Facts (December 12, 2017) — https://edition.cnn.com/2014/08/08/world/isis‑fast‑facts/index.html (dostęp: 26.02.2018).
Cooley J.K.: Playback. America’s Long War In the Middle East. New York 1991.
Curanowić A.: Polityka Federacji Rosyjskiej wobec Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej. W: Polityka zagraniczna Rosji. Red. S. Bieleń, M. Raś. Warszawa 2008.
Czornik K.: Irak w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych w okresie pozimnowojennym. Katowice 2011.
Fragile States Index Annual Report 2017 (May 10, 2017) — http://fundforpeace.org/fsi/2017/05/14/fragile‑states‑index‑2017‑annual‑report/951171705‑fragile‑statesindex‑annual‑report‑2017/ (dostęp: 23.02.2018).
Frumin A.: 10 Years Later. Mission Accomplished? (January 5, 2013) — http://www.msnbc.com/hardball/10‑years‑later‑mission‑accomplished (dostęp: 27.01.2018).
Gause III F.G.: From “Over the Horizon” to “Into the Backyard”. The U.S. — Saudi Relationship and the Gulf War. In: The Middle East and the United States. A Historical and Political Reassessment. Ed. D.W. Lesch. Cambridge 2003.
Gerges F.A.: A History ISIS. Princeton—Oxford 2016.
Giedz M.: Węzeł kurdyjski. Warszawa 2003.
Grabowski W.: Fundamentalizm muzułmański na Bliskim Wschodzie. Gdańsk 2013.
Griffin M.: Islamic State. Rewriting History. London 2016.
Gunter M.M.: Trump, Turkey and the Kurds — http://www.mepc.org/journal/trump‑turkey‑and‑kurds (dostęp: 28.01.2018).
Gye H.: “What did we go there for?ˮ Marine Pictured Pulling Down Statue of Saddam in Baghdad Questions the Point of the Iraq War 10 Years after Invasion (March 25, 2013) — http://www.dailymail.co.uk/news/article‑2298782/Marinepictured‑pulling‑statue‑Saddam‑Baghdad‑questions‑point‑Iraq‑war‑10‑years‑invasion.html (dostęp: 27.01.2018).
Haid H.: Why Did Russia Abandon Afrin? (February 12, 2018) — http://www.middleeasteye.net/columns/why‑did‑russia‑abandon‑afrin‑1509120871 (dostęp: 23.02.2018).
Hanne O., Neuville de La T.F.: Państwo Islamskie. Geneza nowego kalifatu. Przeł. J. Danecki. Warszawa 2015.
Hollis R.: Gulf Security. No Consensus. London 1993.
http://www.bbc.com/news/world‑middle‑east‑42704542 (dostęp: 22.02.2018).
Idris I.: Analysis of the Arab Spring (April 8, 2016) — http://www.gsdrc.org/wp‑content/uploads/2016/04/HDQ1350.pdf (dostęp: 12.02.2018).
Ionita C.: The Kurdish Question. From Paris (1919) to Erbil (2017) — http://www.edmaps.com/html/kurdistan_ in_seven_maps.html (dostęp: 26.02.2018).
Iraqi Kurdistan Votes in Independence Referendum (September 25, 2017) — http://www.bbc.com/news/world‑middle‑east‑41382494 (dostęp: 25.02.2018).
Islamic State and the Crisis in Iraq and Syria in Maps (January 10, 2018) — http://www.bbc.com/news/world‑middle‑east‑27838034 (dostęp: 22.02.2018).
Joint Comprehensive Plan of Action (Vienna: July 14, 2015) — http://www.eeas.europa.eu/archives/docs/statements‑eeas/docs/iran_agreement/iran_ joint‑comprehensive‑plan‑of‑action_en.pdf (dostęp: 9.02.2018).
Kalin I.: Turkish Official. Why US Should Partner with Turkey in Syria (February 1, 2018) — https://edition.cnn.com/2018/02/01/opinions/turkish‑official‑why-usshould‑partner‑with‑turkey‑in‑syria‑opinion‑kalin/index.html (dostęp: 22.02.2018).
Kaplan L.F., Kristol W.: The War over Iraq. Saddam’s Tyranny and America’s Mission. San Francisco, CA 2003.
Kepel G.: Arabska droga cierniowa. Dziennik 2011—2013. Przeł. A. Szeptycki, K. Pachniak. Warszawa 2014.
Lenczkowski G.: American Presidents and the Middle East. Durham—London 1990.
Lesch D.W.: Syria and the United States. Eisenhower’s Cold War In the Middle East. San Francisco—Oxford 1992.
Lesch D.W.: Syria. The Fall of the House of Assad. New Haven—London, 2013.
Lister T. et al.: ISIS Goes Global. 143 Attacks in 29 Countries Have Killed 2,043 (February 12, 2018) — https://edition.cnn.com/2015/12/17/world/mapping‑isisattacks‑around‑the‑world/index.html (dostęp: 14.02.2018).
Mabon S.: The Battle for Bahrain: Iranian‑Saudi Rivalry. “Middle East Policy” 2012, Vol. 19, No 2 — http://www.mepc.org/journal/middle‑east‑policy‑archives/battle‑bahrain‑iranian‑saudi‑rivalry?print (dostęp: 22.02.2018).
Makiya K.: Cruelty and Silence. War, Tyranny, Uprising, and the Arab World. London 1993.
Mapping Militant Organisations: Al Qaeda in Yemen — http://web.stanford.edu/group/mappingmilitants/cgi‑bin/groups/view/23 (dostęp: 29.01.2018).
Marr P.: The Modern History of Iraq. Boulder, CO 2004.
Masters J.: Was the Iraq War Worth It? (December 15, 2011) — https://www.cfr.org/expert‑roundup/was‑iraq‑war‑worth‑it (dostęp: 22.02.2018).
Neriah J. : The Saudi Military Intervention in Yemen (March 31, 2015) — http://jcpa.org/article/saudi‑military‑intervention‑yemen/ (dostęp: 1.02.2018).
O’Connor T.: U.S. Military Set to Make $300 Million Deal to Arm Kurds Fighting ISIS in Iraq (April 4, 20/17) — http://www.newsweek.com/us‑military‑millionarms‑deal‑kurds‑fighting‑isis‑iraq‑586904 (dostęp: 26.02.2018).
Oezel Y.: The Impact of the “Unipolar Moment” on US Foreign Policies in the Mid‑East (September 13, 2015) — http://www.e‑ir.info/2015/09/13/the‑impact‑of‑theunipolar‑moment‑on‑us‑foreign‑policies‑in‑the‑mid‑east/(dostęp: 5.02.2018).
Otłowski T.: Wojna z Kalifatem. Aspekty strategiczne (26 października 2014) — http://bliskiwschod.pl/2014/10/wojna‑z‑kalifatemaspekty‑strategiczne/ (dostęp: 27.01.2018).
Pellet P.L.: Sanctions, Food, Nutrition, and Health in Iraq. In: Iraq Under Siege. The Deadly Impact of Sanctions and War. Ed. A. Arnove. London 2003.
Raufer X.: Atlas radykalnego islamu. Przeł. K. Pachniak. Warszawa 2011.
Saudi‑led Coalition Announces End to Yemen Operation (April 21, 2015) — http://www.reuters.com/article/us‑yemen‑security‑saudi‑idUSKBN0NC24T20150421 (dostęp: 1.02.2018).
Schwarzkopf H.N., Petre P.: Nie trzeba bohatera. Autobiografia. Przeł. J. Łoziński. Warszawa 1993.
Sharp J.M.: Yemen. Background and U.S. Relations (February 11, 2015) — https://www.fas.org/sgp/crs/mideast/RL34170.pdf (dostęp: 2.02.2018).
Sick G.: The United Stated in the Persian Gulf. From Twin Pillars to Dual Containment. In: The Middle East and the United States. A Historical and Political Reassessment. Ed. D.W. Lesch. Cambridge 2003.
Specia M.: This Is What Victory Over ISIS Looks Like (October 19, 2017) — https://www.nytimes.com/2017/10/19/world/middleeast/islamic‑state‑reconstruction.html (dostęp: 23.01.2018).
Storm L.: Ethnonational Minorities In the Middle East. Berbers, Kurds, and Palestinians. In: A Companion to the History of the Middle East. Ed. Y.M. Choueeri. Oxford—Carlton 2005.
Terrorist Groups Responsible for the Most Attacks, 2000—2014, Statistica 2018 — https://www.statista.com/statistics/592630/terror‑groups‑most‑attacks‑2000-to‑2014/ (dostęp: 23.02.2018).
The Kurdish Project — https://thekurdishproject.org/kurdistan‑map/kurdish‑diaspora/ (dostęp: 27.02.2018).
The World Factbook — https://www.cia.gov/library/publications/the‑world‑factbook/geos/iz.html (dostęp: 21.01.2018).
Thomashausen S.: Humanitarian Intervention in an Evolving World Order. The Cases of Iraq, Somalia, Kosovo, and East Timor. Pretoria 2002.
Thoraval Y.: Słownik cywilizacji muzułmańskiej. Przeł. P. Latko. Katowice 2002.
Top Results for Yemeni Civil War (2015) — http://research.omicsgroup.org/index.php/Yemeni_Civil_War_(2015)#cite_note‑136 (dostęp: 1.02.2018).
Turak N.: Terror Attacks Are Likely to Increase in 2018, with ISIS and al‑Qaeda Both Still Dangerous (December 28, 2017) — https://www.cnbc.com/2017/12/28/terror‑isis‑and‑al‑qaeda‑likely‑to‑carry‑out‑more‑attacks‑in‑2018.html (dostęp: 17.02.2018).
Turkey Targets Kurdish Forces in Afrin. The Short, Medium and Long Story (January 22, 2018) — http://www.bbc.com/news/world‑middle‑east‑42704542 (dostęp: 22.02.2018).
Turkey Targets Kurdish Forces in Afrin. The Short, Medium and Long Story (January 22, 2018).
Turkey to Continue Euphrates Shield Operation in Northern Syria. Erdogan (January 9, 2018) — https://www.reuters.com/article/us‑syria‑turkey‑erdogan/turkeyto‑continue‑euphrates‑shield‑operation‑in‑northern‑syria‑erdogan‑idUSKBN1EY0UN (dostęp: 27.02.2018).
United Nations Security Council: Resolution 2231 (2015) Adopted by the Security Council at its 7488th Meeting, on 20 July 2015 (July 20, 2015) — http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/2231(2015) (dostęp: 9.02.2018).
Wejkszner A.: Państwo Islamskie. Narodziny nowego kalifatu? Warszawa 2016.
Wilgenburg van W.: Syrian Monitor Warns for Humanitarian Disaster in Afrin, Calls for International Action (March 10, 2018) — http://theregion.org/article/12991‑syrian‑monitor‑warns‑for‑humanitarian‑disaster‑in‑afrin‑calls‑forinternational‑action (dostęp: 19.03.2018).
Williams S.E.: Tragedy in Afrin and Ghouta Continues, as Turkey Denies Striking Hospital (March 17, 2018) — https://www.telegraph.co.uk/news/2018/03/17/tragedy‑afrin‑ghouta‑continues‑turkey‑denies‑striking‑hospital/ (dostęp: 19.03.2018).
Yemen at the UN — October 2016 Review — http://sanaacenter.org/publications/item/60‑yemen‑at‑the‑un.html (dostęp: 2.02.2018).
Zaman A.: Real Target of Erdogan‘s Olive Branch Could Be US Clout (February 15, 2018) — https://www.al‑monitor.com/pulse/originals/2018/02/turkey‑olivebranch‑syria‑slows.html (dostęp: 20.02.2018).
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa
dr nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce; adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa (Zakład Stosunków Międzynarodowych) Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zainteresowania badawcze: Bliski Wschód w stosunkach międzynarodowych; polityka zagraniczna Stanów Zjednoczonych (ze szczególnym uwzględnieniem polityki Stanów Zjednoczonych wobec Bliskiego Wschodu i Federacji Rosyjskiej); terroryzm międzynarodowy i fundamentalizm islamski; konflikty zbrojne i spory międzynarodowe; bezpieczeństwo międzynarodowe; polityka zagraniczna Polski. Wybrane publikacje autorstwa: Irak w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych w okresie pozimnowojennym (Katowice 2011); Bliski Wschód w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych w latach 1945—2012 (Katowice 2012); System konstytucyjny Islamskiej Republiki Iranu (Warszawa 2014); również wiele publikacji pod współredakcją naukową.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
