Komunistyczna Partia Polski dziś. KPP jako przykład partii marginalnej
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest współczesnej Komunistycznej Partii Polski — jej celom i kierunkom działania, a nade wszystko temu, w jaki sposób nawiązuje do przeszłości, jak traktuje spuściznę organizacji, do których się odwołuje, tj. przede wszystkim KPRP i KPP okresu międzywojennego, i w końcu jakich udziela odpowiedzi na wyzwania współczesności sięgając do przeszłości jako źródła politycznych inspiracji. Celem autora opracowania jest przybliżenie, jak rysuje się poczucie związku historycznego KPP z dawniejszymi polskimi partiami komunistycznymi i co z tego wynika, jeśli chodzi o kierunki działania politycznego, przedstawienie charakterystycznego poczucia „posłannictwa” KPP oraz reakcji opinii publicznej na fakt działania w Polce partii odwołującej się do komunistycznej ideologii, programu i przeszłości. Na tej kanwie możliwa i adekwatna jest teoretyczna charakterystyka partii marginalnej. Analizę oparto na kryteriach teoretycznych dotyczących partii małych, niszowych i marginalnych. Z tej perspektywy możliwe było określenie i objaśnienie charakterystycznych cech współczesnej Komunistycznej Partii Polski właśnie jako partii marginalnej oraz dokonanie oceny potencjału politycznego KPP w rywalizacji politycznej i wyborczej. Wydaje się przy tym — i jest to główna teza artykułu, iż w związku m.in. z radykalizmem KPP, archaicznym programem tej partii, balansowaniem na granicy delegalizacji i innymi uwarunkowaniami politycznymi oraz tymi przewidzianymi teorią, Komunistyczna Partia Polski pozostanie jedynie tzw. fringe party, której przekaz jest niezrozumiały w kontekście norm i przekonań politycznych mieszczących się w obecnym horyzoncie politycznym współczesnej Polski.
Słowa kluczowe
fringe parties; komunizm; Komunistyczna Partia Polski; partie małe; partie marginalne; partie niszowe; partie polityczne
Bibliografia
Abou-Chadi T.: Niche Party Success and Mainstream Party Policy Shifts — How Green and Radical Right Parties Differ in Their Impact. “British Journal of Political Science” 2014, No 46(2).
Adams J. et al.: Are Niche Parties Fundamentally Different from Mainstream Parties? The Causes and the Electoral Consequences of Western European Parties’ Policy Shifts, 1976—1998. “American Journal of Political Science” 2006, No 50(3).
Demokracje zachodnioeuropejskie. Analiza porównawcza. Red. A. Antoszewski, R. Herbut. Wrocław 2008.
Antoszewski A., Herbut R.: Systemy polityczne współczesnego świata. Gdańsk 2001.
Borghetto E.: The Issue Strategies of Niche Parties between Elections: An Analysis of Question Time in Six Countries. Paper presented at the 2018 ECPR General Conference in Hamburg — https://enricoborghetto.netlify.com/working_paper/hamburg_niche_2018.pdf (dostęp: 28.11.2018).
Cimek H., Kieszczyński L.: Komunistyczna Partia Polski: 1918—1938. Warszawa 1985.
Czubiński A.: Komunistyczna Partia Polski (1918—1938). Zarys historii. Warszawa 1988.
Czyżniewski M.: Komunistyczna Partia Czech i Moraw jako element demokratycznego systemu partyjnego. W: Między idealizmem a pragmatyzmem. Wyzwania dla współczesnych partii politycznych. Red. M. Wincławska, M. Strzelecki. Toruń 2017.
Dziewanowski M. K.: The Communist Party of Poland. An Outline of History. Cambridge 1976.
Ezrow L.: Research Note: On the Inverse Relationship between Votes and Proximity for Niche Parties. “European Journal of Political Research” 2008, No 47(2).
Grabowska M.: Podział postkomunistyczny. Społeczne podstawy polityki w Polsce po 1989 roku. Warszawa 2004.
Han K.J.: What Makes Niche Parties Niche Parties? Past Election Result, Issue Salience, and the Nicheness of Niche Parties — https://pages.wustl.edu/cpac/hancpac2015 (dostęp: 28.11.2018).
Herbut R.: Teoria i praktyka funkcjonowania partii politycznych. Wrocław 2002.
Hruby P.: Fringe Candidates Party on beyond the Mainstream. The Washington Times, 7.03.2012 — https://www.washingtontimes.com/news/2012/mar/7/fringepolitical‑parties‑wait‑for‑unfulfilled‑vote/(dostęp: 28.11.2018).
https://kom-pol.org/program/ (dostęp: 28.11.2018).
https://kom-pol.org/brzask/ (dostęp: 28.11.2018).
https://kom-pol.org/swiatowy‑ruch‑komunistyczny/ (dostęp: 28.11.2018).
Kasprowicz D.: Dlaczego partia? Polskie partie pozaparlamentarne w procesie konceptualizacji partii politycznej. W: Partie polityczne w Polsce i w Europie: struktury, funkcje, strategie w zmieniającym się otoczeniu. Red. A. Pacześniak, M. Wincławska. Toruń 2013.
Kieszczyński L.: Komunistyczna Partia Polski a ruch zawodowy 1918—1938. Warszawa 1990.
Kolebacz B.: Komunistyczna Partia Polski 1923—1929. Problemy ideologiczne. Warszawa 1984.
Komunistyczna Partia Polski. Informator o materiałach archiwalnych z lat 1918—1939, przechowywanych w archiwach polskich. Red. M. Naszkowski. Warszawa 1971.
Komunistyczna Partia Polski — https://kom-pol.org/ (dostęp: 28.11.2018).
Komunistyczna Partia Polski wciąż działa. Ale dziś może świętować po raz ostatni. Wp.pl — https://wiadomosci.wp.pl/komunistyczna-partia-polski-wciaz-dziala-aledzis-moze-swietowac-po-raz-ostatni-6116845134513793a (dostęp: 28.11.2018).
Komuniści w II Rzeczypospolitej. Ludzie — struktury — działalność. Red. M. Bukała, M. Krzysztofiński. Rzeszów 2015.
Kowalski J.: Komunistyczna Partia Polski 1935—1938. Studium historyczne. Warszawa 1975.
Krasucki E.: Czarne dni czerwonych. „Polityka” 2018, nr 50 (3190).
Leiter D.L., Ezrow L.: Partisan Sorting and Niche Parties in Europe. “West European Politics” 2012, No 35(6).
Leksykon pojęć politycznych. Red. M. Karwat, J. Ziółkowski. Warszawa 2013.
Leksykon polskich partii politycznych. Red. R. Glajcar, A. Turska-Kawa, W. Wojtasik. Toruń 2017.
Materska-Sosnowska A.: Partie w kryzysie. W: Partie polityczne w Polsce i w Europie: struktury, funkcje, strategie w zmieniającym się otoczeniu. Red. A. Pacześniak, M. Wincławska. Toruń 2013.
Meguid B.: Competition between Uneqals: The Role of Mainstream Party Strategy in Niche Party Success. “Amercian Political Science Review” 2005, No 99(3).
Meguid B.: Party Competition between Unequals. Strategies and Electoral Fortunes in Western Europe. Cambridge 2008.
Meyer Th., Miller B.: The Niche Party Concept and Its Measurement. “Party Politics” 2013, No 21(2).
Nazarewicz R.: Komintern a lewica polska. Wybrane problemy. Warszawa 2008.
Obacz P.: Podział „Polska solidarna — Polska liberalna” w świetle wybranych koncepcji pluralizmu politycznego. Kraków 2018.
Pacześniak A., Wincławska M.: Kryzys w partiach czy odpowiedź na wyzwania współczesności? W: Partie polityczne w Polsce i w Europie: struktury, funkcje, strategie w zmieniającym się otoczeniu. Red. A. Pacześniak, M. Wincławska. Toruń 2013.
Partia komunistyczna w Polsce: struktury, ludzie, dokumentacja. Red. D. Magier. Lublin—Radzyń Podlaski 2012.
Partie komunistyczne a proces rewolucyjny we współczesnym świecie. Red. J. Kantyka. Katowice 1982.
PiS idzie na wojnę z komunistami. Chce delegalizacji Komunistycznej Partii Polski. Wyborcza.pl — http://wyborcza.pl/1,75398,15455581,PiS_idzie_na_wojne_z_komunistami__Chce_delegalizacji.html (dostęp: 28.11.2018).
PiS nie zdołał zdelegalizować komunistów. Rp.pl — https://www.rp.pl/Rzad-PiS/304049927-PiS-nie-zdolal-zdelegalizowac-komunistow.html (dostęp: 28.11.2018).
Pisowska delegalizacja KPP wkrótce. Następni są Razem, a za nimi kolejni, aż zostanie tylko PiS. Kom-pol.org — https://kom-pol.org/2018/03/09/pisowskadelegalizacja-kpp-wkrotce-nastepni-sa-razem-a-za-nimi-kolejni-az-zostanie-tylKo-pis/ (dostęp: 28.11.2018).
Rafałowski W.: Opisywanie i wyjaśnianie systemu partyjnego. Metody pomiaru. Warszawa 2017.
Reguła J.A.: Historia Komunistycznej Partii Polski w świetle faktów i dokumentów. Toruń 1994.
Rewolucja w myśli i praktyce politycznej. Red. S. Bieleń. Warszawa 2018.
Sacewicz K.: Komunizm i antykomunizm w II Rzeczypospolitej. Państwo, społeczeństwo, partie. Olsztyn 2016.
Sacewicz K.: Rewolucja komunistyczna i dyktatura proletariatu w świetle publikacji Centralnego Porozumienia Organizacji Współdziałających w Zwalczaniu Komunizmu — zarys problemu. „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, nr 2(30).
Sacewicz K.: Ruch komunistyczny na ziemiach polskich w latach 1918—1923 w świetle materiałów operacyjnych i opracowań agend Ministerstwa Spraw Wewnętrznych II RP. „Echa Przeszłości” 2012, nr 13.
Sartori G.: Parties and Party Systems. A Framework for Analysis. Colchester 2005.
Sobolewska-Myślik K.: Partie i systemy partyjne na świecie. Warszawa 2010.
Sula P.: Partie małe w wybranych państwach Europy Środkowo‑Wschodniej w latach 1989—2016. Kraków 2018.
Śpiewak P.: Pamięć po komunizmie. Gdańsk 2005.
Śpiewak P.: Żydokomuna. Interpretacje historyczne. Warszawa 2012.
Świetlikowa F.: Komunistyczna Partia Robotnicza Polski: 1918—1923. Warszawa 1968.
Trembicka K.: Między apologią a negacją. Studium myśli politycznej Komunistycznej Partii Polski w latach 1918—1932. Lublin 1995.
Trembicka K.: Między utopią a rzeczywistością. Myśl Komunistycznej Partii Polski (1918—1938). Lublin 2007.
Trembicka K.: Model państwa Komunistycznej Partii Polski — projekt totalitarny. W: Radykalna lewica na ziemiach polskich w latach 1893—1938: SDKPiL, KPRP, KPP. Red. R. Rauba. Zielona Góra—Głogów 2009.
Wagner M.: Defining and Measuring Niche Parties. “Party Politics” 2011, No 18(6).
Wagner M.: Niche Parties. Wagnermarkus.net — https://www.wagnermarkus.net/niche-parties.html (dostęp: 28.11.2018).
Wardt M. van de: Desperate Needs, Desperate Deeds. Why Mainstream Parties Respond to the Issues of Niche Parties. “West European Politics” 2015, No 38(1).
Witwicki P.: Niszowe partie, czyli życie na politycznym marginesie. 300polityka.pl, 3.08.2018 — http://300polityka.pl/news/2013/08/02/niszowe-partie-czyli-zyciena-politycznym-marginesie/ (dostęp: 28.11.2018).
Wojtaszczyk K.A.: Partie polityczne w państwie demokratycznym. Warszawa 1998.
Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej. Red. W. Sokół, M. Żmigrodzki. Lublin 2008.
Zons G.: How Programmatic Profiles of Niche Parties Affect Their Electoral Performance. “West European Politics” 2016, No 39(6).
Uniwersytet Jagielloński, Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych (Oddział w Krakowie) Polska
https://orcid.org/0000-0001-6397-2569
Piotr Obacz, dr, politolog, teoretyk polityki, pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych, zainteresowania badawcze: teoria polityki, teoria demokracji, historia polityczna Polski, zachowania polityczne.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
