Ograniczenie zasięgu prerogatywy monarszej w Anglii w XVII i XVIII wieku i rola tego procesu w kształtowaniu nowoczesnego ustroju brytyjskiego
Abstrakt
Autor ukazuje, jak poprzez XVII-te i XVIII-te stulecie, prerogatywa przysługująca monarsze angielskiemu była – w rozmaitych jej nurtach – wypierana przez bezustannie rosnące ambicje parlamentu nakierowane na zajęcie pozycji suwerena w zawiadywaniu nawą państwową. Wśród obszarów, w których dochodziło do kobfliktu między Koroną a parlamentem na tle królewskiej prerogatywy, omawia autor m.in. law creation process z wyłaniającymi się tu punktami spornymi (presja wywierana na monarchę, by nie odmawiał sankcji na bille uchwalane przez izby, kwestia suspensy i dyspensy itp.). Sporo uwagi poświęca też autor ciągle podejmowanym przez parlament próbom uzyskania wpływu na kształt królewskiego ministerium. W tym obszarze izby nie wahały się postępować per fas per nefas, pociągając do odpowiedzialności w trybie impeachment królewskich ministrów (np. Strafford’a czy Danby’ego), stawiając im zarzuty w rzeczywistości polityczne a nie karne. Omawia też autor obszary, w których monarcha zbyt łatwo rezygnował z podtrzymania swych prerogatywnych uprawnień (np. w zakresie weryfikacji prawidłowości wyboru posłów do Gmin).
Słowa kluczowe
ustrój Anglii, prerogatywa monarsza, konflikt na osi: monarcha – parlament (XVII – XVIII w.)
Bibliografia
Baran K.: Impeachment a początki odpowiedzialności politycznej ministrów w Anglii. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”. Prace prawnicze. Z. 51. Kra- ków 1971, s. 7—30.
Baran K.: King versus Parliament. Redisscussion of constitutional cases illustrative of the Stuart reign till 1642. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”. Prace prawnicze. Z. 86. Kraków 1980, s. 7—32.
Baran K.: Proces Strafforda na tle dziejów zdrady głównej w Anglii. „Krakowskie Studia Prawnicze” 1981, R. 14, s. 37—70.
B a r a n K.: Z dziejów prawa karnego Anglii. Między Renesansem a Oświeceniem, XVI—XVIII w. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 1996.
Constitutional Documents of the Puritan Revolution, 1625—1660. Ed. by S.R. Gardi- ner. Oxford 1958.
Hallam H.: History of England. London 1930.
Holdsworth W.: A history of English Law. London 1971.
Keir D.L.: The Constitutional History of Modern Britain, 1485—1937. London 1948.
Koranyi K.: Powszechna historia państwa i prawa. Warszawa 1959.
Lehmberg S.E.: Parlamentary attainder in the Reign of Henry VIII. „Historical Journal” 1975, vol. 18, s. 682—701.
Lovell C.R.: English Constitutional History. New York 1962.
Pakenham P.: King Charles I. London 1936.
Powszechna historia państwa i prawa. Wybór źródeł. Wyboru dokonał M.Z. Jedlicki. Warszawa 1955.
Select Statutes and Other Constitutional Documents illustrative of the Reigns of Elisa- beth and James I. Ed. by G. Prothero. Oxford 1954.
State Trials (Cobbett’s Complete Collection of State Trials and Proceedings for High Treason and other Crimes and Misdemeanours). T. 3. London (1809—1829).
Taswell-Langmead T.P.: English Constitutional History. London 1946.
The Stuart Constitution, 1603—1688. Documents and Commentary. Ed. by J.P. Kenyon. Cambridge 1966.
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie Polska
https://orcid.org/0000-0002-6995-3200
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
