Quod illicite (...) exactum est... A co, jeśli cło nienależnie pobrano? Odpowiedzialność poborców podatkowych w rzymskim prawie klasycznym
Abstrakt
Osoby przekraczające granice okręgów celnych — handlowcy, zawodowi prze- mytnicy, ale i zwykli podróżni — od zawsze starali się uniknąć opłacania danin pobieranych w takich miejscach. Aby uniknąć opłacania portorium, stosowano różne wybiegi: podróżujący albo starali się ukryć właściwą naturę przewożonych produktów, albo usiłowali przewieźć towar, nie deklarując go, albo wreszcie próbowali przekroczyć granicę celną, nie przechodząc przez punkt poboru daniny. Poborcy zaś często nadużywali swoich uprawnień, naliczając daninę nie- należną bądź nadmierną. W źródłach można znaleźć liczne dowody takich praktyk. Poborca naliczający daninę nienależną lub nadmierną narażał się na obowiązek zapłaty przynajmniej w podwójnej wysokości. Regulacje cesarskie w tym zakresie są jasne. Co jednak z towarami objętymi przepadkiem, jeśli proces trwa zbyt długo?
Słowa kluczowe
portorium, vectigal, publicani, comissum, prawo rzymskie
Bibliografia
B r z e z i ń s k i B.: Poborcy podatkowi i dzierżawcy podatków w starożytności. In: W świecie finansów i prawa finansowego. Działalność dydaktyczna Profesora Jana Głuchowskiego. Eds. B. Kłosowska, P. Prewysz-Kwinto. Toruń 2010.
Cicero: Letters to Quintus and Brutus. Letter Fragments. Letter to Octavian. Invec- tives. Handbook of Electioneering. Edited and translated by D.R. Shackleton Bailey. Loeb Classical Library 462, Cambridge, 2002.
De Laet S.J.: Portorium. Étude sur l’organisation douanière chez les Romains, surto- ut à l’époque du Haut-Empire. Bruges 1949.
Duncan-Jones R.: Roman Customs Dues: a Comparative View. Latomus 65 (2006). Pikulska-Radomska A.: Fiscus non erubescit. O niektórych italskich podatkach
epoki rzymskiego pryncypatu. University of Lodz Publishing House, Lodz, 2013.
Pikulska-Radomska A.: Kontrabanda. Uwagi o poborze portorium w republice i wczesnym cesarstwie. In: Semper Fidelis. Prace dedykowane pamięci Profesora Janusza Sondla legendzie krakowskiego fakultetu prawniczego. Eds. D. Malec, Ł. Marzec, T. Palmirski. Krakow 2017.
Pikulska-Radomska A.: Podmiotowe zwolnienia celne w Rzymie epoki imperialnej. In: Noctes iurisprudentiae. Scritti in onore di Jan Zabłocki. Temida 2, Białystok,
Pikulska-Radomska A.: Species pertinentes ad vectigal, czyli co miał na myśli Aelius Marcianus. In: Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu. Eds. M. Głuszak, D. Wiśniewska-Jóźwiak. University of Lodz Publishing House, Lodz, 2016.
Plautus: Stichus. Trinummus. Truculentus. Tale of a Travelling Bag. Fragments. Edited and translated by W. de Melo. Loeb Classical Library 328. Harvard University Press, Cambridge, MA, 2013.
Quintilian: The Lesser Declamations. Vol. 2. Edited and translated by D.R. Shac- kleton Bailey. Loeb Classical Library 501, Cambridge, 2006.
Schörle K.: Pearls, Power, and Profit: Mercantile Networks and Economic Conside- rations of the Pearl Trade in the Roman Empire. In: Across the Ocean: Nine Essays on Indo-Mediterranean Trade. Eds. F. De Romanis, M. Maiuro. Leiden/Boston 2015.
Tacitus: Annals: Books 13—16. Translated by J. Jackson. Loeb Classical Library 322, Cambridge, 1937.
The Digest of Justinian. Vol. 3. Ed. A. Watson. Philadelphia 1998.
Zamora Manzano J.L.: Algunos aspectos sobre el régimen fiscal aduanero en el derecho romano: reglamentación jurìdica del ‘portorium’, control de mercancìas
y comiso por fraude fiscal. Madrid 2009.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
