Judykatywa na straży zasady sprawiedliwości Zakres władzy sądów w kształtowaniu prawa na przykładzie orzeczenia Najwyższego Sądu Rzeszy z dnia 28 listopada 1923 roku i teorii Ericha Kaufmanna
Abstrakt
Współcześnie jako oczywisty wydaje się fakt istnienia silnych związków politycznych pomiędzy legislatywą a egzekutywą; w sytuacji natomiast pojawiania się tyranii większości parlamentarnej rząd pozbawiony jest de facto przymiotu względnej choćby niezależności od partyjnej „góry”. Wola polityczna, której źródłem jest naród ulega zniekształceniu: parlament i rząd realizują cele własne w oderwaniu od nie tylko jakiegoś abstrakcyjnie wyobrażalnego interesu publicznego ale i od zasad porządku określonego w konstytucji. Funkcję korygującą egzekutywę i legislatywę zatem z natury rzeczy musi pełnić władza judykatywy. Sędziowskie prawo do kontroli ustaw ujawniło się w orzeczeniu Najwyższego Sądu Rzeszy z 28 XI 1923 r. Teoretyczne uzasadnienie władzy sędziów i sądów pochodziło od Ericha Kaufmanna.
Słowa kluczowe
sędzia, prawo kontroli ustaw, prawo natury
Bibliografia
Arystoteles: Etyka nikomachejska. W: Arystoteles: Dzieła wszystkie. T. 5. PWN, Warszawa, 2000.
Brandt N.: Der zivilrechtliche Umgang mit Staatspleiten, Wirtschafts- und Finanzkri- sen. “Betrifft Justiz” 2011, Nr. 105.
Czapliński W., Galos A., Korta W.: Historia Niemiec. Ossolineum, Wrocław— Warszawa—Kraków, 1990.
H a t t e n h a u e r H.: Die geistesgeschichtliche Grundlagen des deutschen Rechts. C.F. Müller, Heidelberg, 1983.
Holtfrerich C.-L.: Die deutsche Inflation 1914—1923. De Gruyter, Berlin—New York, 1980.
K a u f m a n n E.: Das Wesen des Völkerrechts und die Clausula rebus sic stantibus. Rechtsphilosophische Studie zum Rechts-, Staats und Vetragsbegriff. J.C.B. Mohr (Paul Siebeck), Tübingen, 1911.
Mann G.: History of Germany since 1789. Pelican Books, Bungay, Suffolk, 1974. Mommsen H.: Die verspielte Freiheit. Aufstieg und Untergang der Weimarer Republik. Ullstein, Berlin, 2018.
Monteskiusz K.: O duchu praw. Przekład T. Żeleński (Boy). F. Hoesick, Warszawa, 1927.
R o z e k J.: E. Kaufmann. In: Staatsrechtslehrer des 20. Jahrhunderts. Deutschland— Österreich — Schweiz. (2.A). Hrsg. P. Häberle, M. Kilian, H. Wolf. De Gruyter, Berlin, 2018.
Veröffentlichungen der Vereinigung des Deutschen Staatsrechtslehrer. H. 3: Verhandlungen der Tagung der Deutschen Staatsrechtslehrer zu Münster i W. am 29 und 30 März 1926. Walter de Gruyter, Berlin—Leipzig, 1927.
Winkler K.A.: Weimar 1918—1933. Die Geschichte der ersten deutschen Demokratie. C.H. Beck, München, 2018.
Die Kabinette Marx I/II > Band 1 > Dokumente > Nr. 49 Der Richterverein beim
Reichsgericht an Reichkanzler, https://www.bundesarchiv.de/aktenreichskanzlei/ 1919 1933/0000/ma1/ma11p/kap1_2/para2_49.html
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0001-7991-7775
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
