Etapy ewolucji polskiego prawa wykroczeń
Abstrakt
Ostatnio ukazała się monografia Marcina Łyski pt. Prawo wykroczeń Polski Ludowej (Białystok 2020, ss. 136). Autor swe rozważania rozpoczyna od 1918 r. Przedstawia system francuski z trójpodziałem przestępstw (zbrodnia, występek, wykroczenie), system austriacki i system niemiecki. Polska kodyfikacja prawa materialnego wykroczeń z 11 lipca 1932 r. była efektem wieloletnich dyskursów naukowych członków Wydziału Karnego Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej Polskiej.
Wprowadzanie socjalistycznego modelu orzecznictwa karno-administracyjnego rozpoczęła ustawa z 20 marca 1950 r. Natomiast bez zmian zostało zachowane przedwojenne postępowanie mandatowe oraz nakazowe. Ostateczna kodyfikacja prawa wykroczeń Polski Ludowej nastąpiła 20 maja 1971 r. Przepisy niektórych analizowanych ustaw obowiązują po dziś dzień. Trzeci etap kodyfikacji prawa o wykroczeniach nastąpił już w III Rzeczpospolitej Polskiej.
Słowa kluczowe
kodyfikacja prawa; ewolucja; 1932–2001
Bibliografia
Akty prawne
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 22 marca 1928 roku o postępowaniu karno-administracyjnym (Dz.U. z 1928 r., nr 75, poz. 444).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 lipca 1932 r. — Kodeks karny (Dz.U. z 1932 r., nr 60, poz. 571).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 lipca 1932 r. — Prawo o wykroczeniach (Dz.U. z 1932 r., nr 60, poz. 572).
Sprawozdanie stenograficzne 99 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 15 grudnia 1951 r., łam 32, https://www.sejm.gov.pl [dostęp: 29.03.2022].
Ustawa o zaostrzeniu odpowiedzialności karnej za chuligaństwo (Dz.U. z 1958 r., nr 34, poz. 152).
Ustawa z dnia 20 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U. z 1950 r., nr 14, poz. 130).
Ustawa z dnia 15 grudnia 1951 r. o orzecznictwie karno-administracyjnym (Dz.U. z 1951 r., nr 66, poz. 454).
Ustawa z dnia 2 grudnia 1958 r. o zmianie ustawy z dnia 15 grudnia 1951 r. o orzecznictwie karno-administracyjnym (Dz.U. z 1958 r., nr 77, poz. 396).
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Kodeks wykroczeń, Ustawa o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń (Dz.U. z 1971 r., nr 12, poz. 114—118).
Opracowania
Ajnenkiel A.: Wacław Makowski. W: Polski słownik biograficzny. T. 19. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1974.
Fiedorczyk P.: Dziedzictwo Komisji Kodyfikacyjnej II RP — w stulecie odzyskania niepodległości. W: Dziedzictwo II Rzeczypospolitej. Red. W. Kalwat, W. Kopczyński, R. Kostro. Warszawa 2019.
Historia państwa i prawa Polski 1918—1939. Red. F. Ryszka. Warszawa 1968.
Jakubowska-Hara J.: Grzywna w polskim prawie wykroczeń. Warszawa 2004.
Janicka D.: Polska myśl prawnokarna XIX—XX wieku: autorzy i ich dzieła. Od szkoły klasycznej do socjologicznej. Posłowie J. Lachowski. Toruń 2017.
Jaroszyński M., Zimmermann M., Brzeziński W.: Polskie prawo administracyjne. Warszawa 1956.
Kania L.: Żołnierska karta w życiu prof. Wacława Makowskiego. „Palestra” 2001, z. 5—6.
Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Red. T. Grzegorczyk. Warszawa 2012.
Lityński A.: Historia prawa Polski Ludowej. Warszawa 2013.
Lityński A.: Kodyfikacja prawa II Rzeczypospolitej. W: Oblicza Niepodległej. Red. W. Kalwat, M. Kopczyński. Warszawa 2018.
Lityński A.: Wydział Karny Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej. Dzieje prac nad częścią ogólną kodeksu karnego. Katowice 1999.
Łysko M.: Kara pracy poprawczej w orzecznictwie karno-administracyjnym Polski Ludowej. „Miscellanea Historico-Iuridica” 2008, T. 6.
Łysko M.: Kolegia karno-administracyjne w walce z Kościołem katolickim w Polsce (1956—1970). „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2007, T. 59, z. 1.
Łysko M.: Kształtowanie się ustroju kolegiów orzekających w Polsce Ludowej (1952—1956). „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2012, T. 64, z. 2.
Łysko M.: Orzecznictwo karno-administracyjne w zakresie dostaw obowiązkowych płodów rolnych w Polsce Ludowej. „Miscellanea Historico-Iuridica” 2009, T. 8.
Łysko M.: Początki prac nad kodyfikacją prawa karno-administracyjnego Polski Ludowej. „Miscellanea Historico-Iuridica” 2011, T. 10.
Łysko M.: Prace nad kodyfikacją materialnego prawa wykroczeń w Polsce Ludowej (1960—1971). Białystok 2016.
Łysko M.: Prawo wykroczeń Niemieckiej Republiki Demokratycznej. „Miscellanea Historico-Iuridica” 2009, T. 7.
Łysko M.: Problem chuligaństwa w orzecznictwie karno-administracyjnym Polski Ludowej (1952—1989). „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2008, T. 60, z. 2.
Łysko M.: Prokuratorski nadzór ogólny w akcji dostaw obowiązkowych w Polsce Ludowej. „Miscellanea Historico-Iuridica” 2003, T. 1.
Łysko M.: Prokuratorski nadzór ogólny w Polsce w latach 1950—1967. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2005, T. 57, z. 2.
Łysko M.: Udział przedstawicieli nauki w pracach nad kodyfikacją materialnego prawa wykroczeń w Polsce Ludowej. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2015, T. 67, z. 1.
Łysko M.: Wykroczenia drogowe w praktyce orzecznictwa karno-administracyjnego okresu gomułkowskiego. „Miscellanea Historico-Iuridica” 2012, T. 11.
Łysko M.: Zasady obsady personalnej kolegiów karno-administracyjnych Polski Ludowej. „Miscellanea Historico-Iuridica” 2013, T. 12.
Łysko M., Maksimiuk D.: Pierwsze lata ludowej sprawiedliwości. Uwagi o książce Anny Machnikowskiej, Wymiar sprawiedliwości w Polsce w latach 1944—1950. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2009, T. 61, z. 1.
Makarewicz J.: Powrotna fala (projekt ustawy o wykroczeniach). „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1930, nr 4.
Makowski W.: W sprawie ujednostajnienia ustawodawstwa. „Gazeta Sądowa Warszawska” 1919, nr 2—3.
Pasek A.: Juliusz Makarewicz — wybitny uczony i kodyfikator polskiego prawa karnego. W: Wybitni prawnicy na przestrzeni wieków. Red. M. Marszał, J. Przygodzki. Wrocław 2006.
Płaza S.: Historia prawa w Polsce na tle porównawczym. Cz. 3: Okres międzywojenny. Kraków 2001.
Pol K.: Poczet prawników polskich XIX—XX w. Wyd. 2 przejrzał i uzupełnił A. Redzik. Warszawa 2011.
Rappaport E.S.: Zagadnienia kodyfikacji wykroczeń w ustawodawstwie polskim. „Gazeta Sądowa Warszawska” 1929, nr 22.
Redzik A.: Profesor Juliusz Makarewicz — życie i dzieło. W: Prawo karne w poglądach Profesora Juliusza Makarewicza. Red. i słowo wstępne A. Grześkowiak. Lublin 2005.
Rejman G.: Juliusz Makarewicz — polski uczony na przełomie XIX i XX wieku (1872—1955). W: Prawo karne w poglądach Profesora Juliusza Makarewicza. Red. i słowo wstępne A. Grześkowiak. Lublin 2005.
Skupiński J.: Model polskiego prawa o wykroczeniach. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1974.
Świda Z.: Zarys polskiego prawa o wykroczeniach. Wrocław 1995.
Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu Polska
https://orcid.org/0000-0003-0860-0740
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
