„Zaprzeczyć sobie aby móc wykładać zgodnie z sobą” — Juliusz Makarewicz o metodzie prowadzenia wykładu z prawa karnego państw burżuazyjnych w 1949 r.
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest ostatnim latom życia wybitnego polskiego prawnika Juliusza Makarewicza. Po 1944 r. pozostał on we Lwowie, mimo zachęt aby wyjechał do Wrocławia. Ze wspomnień uczniów i listów do rodziny wynika, że niw widział różnicy w powojennej Polsce i w sowieckim Lwowie. W 1946 r. podjął starania aby wykładać na Wydziale Prawa zsowietyzowanego Uniwersytetu Lwowskiego. Został przyjęty jako profesor nieetatowy. Wykładał prawo karne państw burżuazyjnych. Wkrótce wszczęto przeciwko niemu postępowanie zarzucając brak oceniania prawa karnego burżuazyjnego przez pryzmat prawa karnego komunistycznego. Juliusz Makarewicz w liście skierowanym 7 kwietnia 1947 r. do ministerstwa Oświaty w Moskwie wyjaśnił dlaczego wykład metodą encyklopedyczną a nie porównawczą. Przez całe życie prowadził badania porównawcze prawa karnego, prowadził wykłady metodą porównawczą, a w sowieckim Lwowie encyklopedycznie przedstawiał prawo karne tzw. burżuazyjne, czyli demokratycznego zachodu. W ten sposób tylko mógł pozostać wiernym swoim poglądom.
Załącznik do artykułu stanowi treść listu Juliusza Makarewicza do Ministerstwa Oświaty w Moskwie.
Słowa kluczowe
Juliusz Makarewicz, prawo karne, sowieckie prawo karne, Uniwersytet Lwowski po 1944. r., metody wykładania prawa karnego.
Bibliografia
Archiwalia
Archiwum Lwowskiego narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie (ALNUIF), fond R-119, opis 3, sprawa 175 –Akta osobowe Juliusza Makarewicza
Państwowe Archiuwm Obwodu Lwowskiego (DALO), fond R-119 (Uniwersytet Lwowski po 1939 r.), opis 22, sprawa 108.
Literatura
Bojańczyk A., Czy Juliusz Makarewicz został uczonym radzieckim?, „Palestra” 1995, Nr 11–12, s. 106–112.
Fedynskyj J., Prominent Polish legal scholars of the last one hundred years, [w:] Polish law throughout the ages, Hoover Institution Press 1970.
Janicka D., Hube - Makarewicz - Wolter: trzy koncepcje karania na przestrzeni stu lat, „Archiwum Kryminologii” 2017, t. 39, s. 5-25.
Janicka D., Kodeks Makarewicza w opiniach niemieckich autorów, [w:] Nil nisi veritas: księga dedykowana profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, pod red. Marcina Głuszaka i Doroty Wiśniewskiej-Jóźwiak, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2016, s. 501-516.
Janicka D., Makarewicz a Liszt: próba analizy porównawczej, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, T. 67, z. 1 (2015), s. 107-128.
Janicka D., Makarewicz und von Liszt: ein Beitrag zum Einfluss der soziologischen Strafrechtsschule auf die polnische Strafrechtslehre, „Rechtskultur”, H. 6, 2017, s. 22-29.
Janicka D., Polska myśl prawnokarna XIX-XX wieku : autorzy i ich dzieła: od szkoły klasycznej do socjologicznej, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2017.
Kardas P., Juliusza Makarewicza filozofia prawa karnego, a podstawowe zasady odpowiedzialności karnej we współczesnym prawie karnym, [w:] Dziedzictwo prawne XX wieku. Księga pamiątkowa z okazji 150-lecia Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001, s. 511–533.
Karnopolityczne koncepcje Profesora Juliusza Makarewicza – wczoraj i dziś (W 50. rocznicę śmierci), red. I. Nowikowski, P. Strzelec, Lublin: Wydawnictwo Morpol 2006.
Koredczuk J., Poglądy Juliusza Makarewicza na zmiany w prawie karnym niemieckim po 1933 roku, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” 2005, t. 28, s. 379–397.
Koredczuk J., Prawo karne a społeczeństwo obywatelskie (kilka refleksji na kanwie poglądów Juliusza Makarewicza), [w:] Społeczeństwo obywatelskie, red. J. Blicharz, J. Boć, Wrocław 2009, s. 53–65.
Kowalski G. M., O miejsce historii prawa w programie studiów uniwersyteckich : polemika między Oswaldem Balzerem a Juliuszem Makarewiczem (1919-1923), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, T. 56, z. 2 (2004), s. 345-362.
Lityński A., Dwa kodeksy karne 1932. W osiemdziesiątą rocznicę, „Roczniki Administracji i Prawa” 2012, T. 12, s. 207-218.
Lityński A., Wydział Karny Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej. Dzieje prac nad częścią ogólną kodeksu karnego, Katowice 1991.
Makarewicz J., Przyczynek do zagadnienia winy w angielskim prawie karnym, „Nowe Prawo” 1951, nr 1, s. 16-19.
Milewski S., Juliusz Makarewicz (1872-1955), „Prawo i Życie” nr 11 (1767) listopad 1999.
Mohyluk M., Juliusz Makarewicz o radzieckim prawie karnym, „Miscellanea Iuridica” 2005, t. 7, s. 218–231.
Papierkowski J., Juliusz Makarewicz, „Prawo Kanoniczne”, R. 20 (1977), nr 3–4, s. 237–243.
Pławski S., Juliusz Makarewicz, PiP 1955, z. 7–8, s. 252–255.
Pol K., Poczet prawników polskich XIX i XX w., wyd. 2, przejrzał i uzupełnił A. Redzik, Warszawa 2011, s. 841–865.
Prawo karne w poglądach Juliusza Makarewicza, red. Alicja Grześkowiak, Lublin 2005.
Redzik A., Działalność dydaktyczna Profesora Juliusza Makarewicza, [w:] Karnopolityczne koncepcje Profesora Juliusza Makarewicza – wczoraj i dziś, op. cit., s. 71-99.
Redzik A., Janina Makarewicz czy Juliuszowa Makarewiczowa – literatka i działaczka społeczna czy profesorowa? [w:] Kobieta w Galicji, nowoczesność i tradycja, redaktorzy naukowi J. Kamińska-Kwak, Sz. Kozak, D. Opaliński, seria wydawnicza „Galicja i jej dziedzictwo”, t. 24, Rzeszów 2016, s. 342-363.
Redzik A., Juliusz Makarewicz o amerykańskim systemie penitencjarnym, Ameryce i Amerykanach (na podstawie relacji z podróży do USA w latach 1928-1929) [w:] Kamień, chleb i frak, nie Księga pamiątkowa, a uczony podarek od przyjaciół i uczniów, mający WPanu Profesorowi Michałowi Porowskiemu de Sokoły uprzyjemnić 70. urodziny, ze specjalnym udziałem WPani Profesor Barbary Kowalskiej-Ehrlich, która ów podarek słowem przewodnim opatrzyła, całość zredagowali A. Redzik, M. Tygielski, Warszawa 2015, s. 265-304.
Redzik A., Profesor Juliusz Makarewicz – życie i dzieło, [w:] Prawo karne w poglądach Profesora Juliusza Makarewicza, red. A. Grześkowiak, Lublin 2005, s. 23–92.
Redzik A., Przedmowa [w:] Juliusz Makarewicz, Polskie prawo karne. Część ogólna, reprint wydania z 1919 r., Warszawa 2017, s. 5-14.
Skrętowicz E., Ostatnie lata życia Profesora Juliusza Makarewicza we Lwowie, PiP 1989, nr 8, s. 106–109.
Sochacki O., Aktualność „Przebudowy społecznej” Juliusza Makarewicza, „Miscellanea Sociologica et Philosophica”, Nr 8 (2007), s. 222-229.
Waltoś S., Sztuka Legislacji – w hołdzie Juliuszowi Makarewiczowi, (w:) I. Nowikowski, P. Strzelec (red.) Karnoprawne koncepcje profesora Juliusza Makarewicza – wczoraj i dziś (w 50.rocznicę śmierci), Lublin 2006, s. 13-27.
Warylewski J., Juliusz Makarewicz – uczony, kodyfikator i polityk (1872–1955), „Palestra” 1999, Nr 5–6, s. 76–86.
Wąsowicz M., Poglądy Juliusza Makarewicza na niektóre problemy społeczno-ustrojowe II Rzeczpospolitej, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. XXXV, z. 2 (1983), s. 97–109.
Widacki J., Szkice z dziejów prawa karnego i kryminologii w Krakowie. Myśli i ludzie, Kraków 2014, s. 167–178.
Wojciechowska J., Juliusz Makarewicz (1872–1955). Kariera naukowa i polityczna, „Przegląd Prawa Karnego” 1992, nr 7, s. 5–22.
Zoll A., Juliusz Makarewicz (1872–1955), [w:] Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Prawa i Administracji, red. J. Stelmach, W. Uruszczak, Kraków 2000, s. 276–279.
Żukowski P. M., Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. II: 1780-2014, red. D. Malec, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2014, s. 313-315.
Ю.С. Макаревич, К вапросу о вине в английском уголовном праве, [в:] Учене Записки Юрыд. Ф-ту Л. Г. У. им. Ивана Франка, Львов 1949, s. 51-57.
Uniwersytet Warszawski Polska
http://orcid.org/0000-0001-7908-6457
Właścicielami praw autorskich do nadesłanego tekstu są Autor i Wydawnictwo. Czytelnik otrzymuje prawo do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
- Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY 4.0.
- Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
- Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
- Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
