Polski Październik 1956 r. a reforma rolna
Abstrakt
W 1944 r. nowa „ludowa” władza w Polsce wydała dekret o przeprowadzeniu reformy rolnej. Przejmowanie własności ziemi odbywało się często z naruszeniem przepisów tego aktu prawnego. Po śmierci Stalina, w ramach politycznej „odwilży” bezprawnie pozbawieni własności zaczęli domagać się zwrotu ziemi. Wydana w 1958 r. ustawa przekreśliła te próby i zalegalizowała wszystkie, w tym bezprawne zabory ziemi przez państwo. Okoliczności uchwalenia ustawy wskazują wyraźnie, że jej celem było ostateczne pozbawienie właścicieli ziemskich prawa do wszelkich roszczeń wobec państwa. Ustawa ta blokuje do dzisiaj starania reprywatyzacyjne podejmowane wobec majątków, które zostały przejęte z naruszeniem prawa na podstawie dekretu o reformie rolnej.
Słowa kluczowe
reforma rolna 1944, ustawa 1958, konstytucja PRL, październik 1956, reprywatyzacja
Bibliografia
Archiwalia
Archiwum Zakładowe Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, sygn. 1291/1.
Akty normatywne i sprawozdania
Dekret z dnia 26.04.1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz.U. 1952, nr 4, poz. 31).
Dekret z dnia 28.11.1945 r. o przejęciu niektórych nieruchomości ziemskich na cele reformy rolnej i osadnictwa (Dz.U. 1945, nr 57, poz. 321).
Obwieszczenie Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 20.10.1989 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 12.03.1958 r. o sprzedaży nieruchomości Państwowego Funduszu Ziemi oraz uporządkowania
niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa
rolnego (Dz.U. 1989, nr 58, poz. 348).
Sprawozdanie Stenograficzne z 16 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 12 marca 1958 r., Warszawa 1958.
Uchwała Rady Ministrów nr 52 z dnia 6.03.1958 r. niepublikowana.
Ustawa z dnia 13.07.1957 r. o uchyleniu dekretu z dnia 9.02.1953 r. o całkowitym zago-
spodarowaniu użytków rolnych (Dz.U. 1957, nr 39, poz. 173).
Ustawa z dnia 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Pań-
stwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. 1991, nr 107, poz. 464).
Ustawa z dnia 23.01.1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników
i ich rodzin (Dz.U. 1968, nr 3, poz. 6).
Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów nr 193 z dnia 23.09.1958 r. w sprawie zasad
i trybu przyznawania dotacji osobom szczególnie zasłużonym dla Polski Ludowej w związku z ustawą z dnia 12.03.1958 r.
Źródła
Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. II Kadencja — II Sesja, druk nr 115. Literatura
Breyer S.: Sprzedaż i przejmowanie nieruchomości rolnych przez państwo. „Nowe Prawo” 1958, nr 9.
Jastrzębski R.: Reforma rolna po drugiej wojnie światowej. Ustawodawstwo państwa polskiego. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2018, T. 70, z. 1.
Korzeniewska-Lasota A.: Państwo, właściciele i ich spadkobiercy wobec mienia pozostawionego przez obywateli polskich w województwach wschodnich między- wojennej Rzeczypospolitej. Gdańsk 2018.
Kulicki T.: Przejmowanie zespołów pałacowo-parkowych na cele reformy rolnej. „ePalestra” 2016, poz. 38/A.
Machnikowska A.: Prawo własności w Polsce w latach 1944—1981. Studium historycznoprawne. Gdańsk 2010.
Paliwoda J.: Przebudowa ustroju rolnego. Zakres działania administracji rolnej. Warszawa 1964.
Świątkowski H.: Niektóre zagadnienia z zakresu uporządkowania i zakończenia reformy rolnej i osadnictwa rolnego. „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1958, nr 5.
Świątkowski H.: Prawo rolne. Warszawa 1966.
Uniwersytet w Białymstoku Polska
http://orcid.org/0000-0001-5456-0394
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
