Przestępstwo zdrady ojczyzny jako problem kodyfikacji prawa karnego materialnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Abstrakt
W pracy ukazano kulisy wprowadzenia do kodeksu karnego z 1969 roku przestępstwa zdrady Ojczyzny. Ze względu na wzorce radzieckie oraz art. 79 ust. 2 Konstytucji PRL z 1952 roku, zagadnienie to stanowiło jeden z głównych wątków rozważań nad socjalistycznym prawem karnym materialnym drugiej połowy XX wieku.
Przedstawiona ewolucja zapatrywań w tym zakresie, wykazała, że zmieniały się one wraz z kolejnymi wstrząsami politycznymi lat 1950-1969. Przypadki Józefa Światły czy Pawła Monata stwarzały dla władzy komunistycznej realne zagrożenie, dlatego przeciwdziałanie im – także na gruncie legislacyjnym – stanowiło jeden z priorytetów kodyfikacji prawa karnego Polski Ludowej.
Słowa kluczowe
Polska Rzeczpospolita Ludowa, prawo karne, zdrada ojczyzny
Bibliografia
Archiwalia
Archiwum Akt Nowych w Warszawie
zespół 285 Ministerstwo Sprawiedliwości, sygn. 1/434, 1792, 2758,
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Komitet Centralny, sygn. XI/908, LI/57.
Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie
Gabinet Ministra Obrony Narodowej z lat 1950—1955, sygn. IV. 500.1/B.78.
Akty prawne
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 4.11.1944 r. o środkach zabezpieczających w stosunku do zdrajców Narodu (Dz.U. 1944, nr 11, poz. 54).
Uchwała Prezydium Rządu z dnia 27.09.1950 r. w sprawie opracowania nowych kodek- sów Polski Ludowej — karnego i cywilnego (M.P. 1950, nr A—106, poz. 1339).
Źródła
Projekt kodeksu karnego wraz z uzasadnieniem 16 marca 1968 roku). Sejm Rzeczypo- spolitej Ludowej czwartej kadencji. Druk 115—116.
Literatura
Andrejew I.: Nowy kodeks karny. Z rozważań nad projektem. Warszawa 1963.
Andrejew I., Auscaler G., Winawer W.: Przestępstwo zdrady ojczyzny w świetle Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W: Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Materiały Sesji Naukowej PAN 4—9 lipca 1953 r. T. 3. Warszawa 1954.
Andrejew I., Świda W., Wolter W.: Kodeks karny z komentarzem. Warszawa 1973.
Błażyński Z.: Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii 1940—1955. Łomianki 2012.
Ciopiński Z.: Odmowa powrotu do kraju. Oceny prawne. Warszawa 1988. Dyjakowska M.: Crimen laesae maiestatis: studium nad wpływami prawa rzymskiego w dawnej Polsce. Lublin 2010.
Grzybowski K.: Reform and Codification of Polish Laws. „The American Journal of Comparative Law” 1958, Vol. 7, No. 3.
Kodeks karny RSFRR. Kodeks karnoprocesowy RSFRR. Ustawa o ustroju sądów RSFRR. Warszawa 1961.
Lityński A.: O prawie i sądach początków Polski Ludowej. Białystok 1999.
Lityński A.: Przestępstwa polityczne w polskim prawie karnym XVI—XVIII wieku. Katowice 1976.
Lityński M.: Przestępstwa przeciwko państwu ludowemu. Warszawa 1960.
Mieńszagin W., Wyszyńska Z.: Radzieckie prawo karne. Warszawa 1953.
Pawlikowski L.: Tajny front zimnej wojny. Uciekinierzy z polskich służb specjalnych 1956—1964. Warszawa 2004.
Popławski H.: Zbrodnia zdrady ojczyzny. Zbrodnia szpiegostwa. Warszawa 1983. Projekt kodeksu karnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i przepisy wprowadzające.
Warszawa 1956.
Projekt kodeksu karnego. Część szczególna. Wprowadzenie. Warszawa 1966. Salmonowicz S.: Prawo karne oświeconego absolutyzmu. Z dziejów kodyfikacji karnych przełomu XVIII/XIX wieku. „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”
, R. 71, z. 2.
Wojciechowska J.: Zdrada ojczyzny w polskim prawie karnym na tle porównaw-
czym. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1975.
Źródła internetowe
https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/64955?katalog=4 [dostęp: 24.09.2018].
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
http://orcid.org/0000-0002-7017-0000
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
