Postholokaustowa twórczość Anny Langfus (1920–1966): pozycjonowanie czytelnika i empatyczny niepokój
Abstrakt
Urodzona w Polsce francuskojęzyczna pisarka żydowskiego pochodzenia — Anna Langfus (1920–1966) — jest autorką wielu tekstów o wysokiej wartości referencyjnej, literackiej, epistemologicznej i etycznej. Bohaterami jej trzech nowatorskich powieści, opartych na osobistym doświadczeniu utraty i wyobcowania, są osoby skrajnie wyalienowane. W utworach tych centralnym zagadnieniem jest tożsamość po Holokauście, a uwaga skupia się na wypowiedziach i doświadczeniach ocalałego. Jednocześnie stanowią one próbę nawiązania etycznego kontaktu z czytelnikiem, któremu, w odróżnieniu od bohaterów Langfus, obce są tego rodzaju traumatyczne przeżycia. Autor artykułu, korzystając z wprowadzonego przez Dominicka LaCaprę pojęcia „empatycznego niepokoju”, i przywołując opinie Langfus na temat literatury, omawia niektóre ze stosowanych przez nią chwytów narracyjnych (rezygnacja z patosu, luka, milczenie, elipsa), służących etycznemu apelowi do czytelnika.
Słowa kluczowe
Anna Langfus; reakcja odbiorcy; charakteryzacja; Dominick LaCapra; empatyczny niepokój
Bibliografia
References
Cottenet-Hage, Madeleine. “Anna Langfus et les risques de la mémoire.” Engel, Vincent (ed.). Les Lettres Romanes. Special issue: “La Littérature des camps : la quête d’une parole juste entre silence et bavardage. Louvain-la-Neuve 1995.
DeKoven Ezrahi, Sidra. By Words Alone: The Holocaust in Literature. Chicago: University of Chicago Press, 2008.
Delpech, Jeanine. “Interview Anna Langfus.” Les Lettres françaises, 22 November 1962.
Dufiet, Jean-Paul. Le Premier théâtre de la Shoah. Udine: Forum, 2012.
Friedemann, Joë. Langages du désastre. Robert Antelme, Anna Langfus, André Schwarz-Bart, Jorge Semprun, Elie Wiesel. Saint-Genouph: Librarie Nizet, 2007.
Galabru, Sophie. “Paul Ricœur and Emmanuel Levinas: vulnerability, memory and narrative.” Études ricœuriennes, vol. 10, no. 1, 2019.
Insdorf, Annette. Foreword by Wiesel, Elie. Indelible Shadows: Film and the Holocaust. Cambridge: Cambridge University Press, 1983.
Koopman, Emy. “Reading the Suffering of Others. The Ethical Possibilities of Empathic Unsettlement.” Journal of Literary Theory, vol. 4, no. 2, January 2010.
LaCapra, Dominick. Writing History, Writing Trauma. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2001.
Langfus, Anna. Les Lépreux [The Lepers]. Dufiet, Jean-Paul. Le Premier théâtre de la Shoah. Udine: Forum, 2012.
Langfus,Anna. Le Sel et le soufre. Paris: Gallimard, 1960.
Langfus,Anna. Les Bagages de sable. Paris: Gallimard, 1962.
Langfus,Anna. Saute, Barbara. Paris: Gallimard, 1965.
Langfus,Anna. “Un Cri ne s’imprime pas.” Speech given to the Women’s International Zionist Organization (WIZO) in March 1963. Reproduced in Les nouveaux cahiers, vol. 115, 1993.
Langfus, Anna. “Les écrivains devant le fait concentrationnaire.” L’Arche, vol. 50, 1961.
O’Flaherty, Angela. “Anna Langfus’s Les Bagages de sable.” Atack, Margaret; Lloyd, Christopher. Framing Narratives of the Second World War and Occupation in France, 1939–2009. Manchester: Manchester University Press, 2012.
Patterson, David. The Shriek of Silence: A Phenomenology of the Holocaust Novel. Lexington: University Press of Kentucky, 1992.
Potel, Jean-Yves. Les Disparitions d’Anna Langfus. Paris: Les Éditions Noir sur Blanc, 2014.
Ricœur, Paul. Temps et récit 1-‘L’intrigue et le récit historique’. Paris: Le Seuil, 1991.
Ricœur, Paul. La Mémoire, l’histoire, l’oubli. Paris: Le Seuil, 2000.
Ruszniewski-Dahan, Myriam. Romanciers de la Shoah. Si l’écho de leur voix faiblit… Paris: L’Harmattan, 1999
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
