Artykuł stanowi próbę stworzenia nowej teorii literatury rosyjsko-izraelskiej w oparciu o współczesne idee dotyczące złożonych zjawisk emergentnych. W szczególności autor przyjmuje za punkt wyjścia niektóre ustalenia sformułowane i uzasadnione przez brytyjskiego filozofa Davida Deutscha. W toku analizy formułowana jest hipoteza na temat tego, jakie elementy stanowią rdzeń i charakterystyczną strukturę literatury rosyjsko-izraelskiej, która może służyć jako punkt wyjścia do stworzenia metody badania cech ideologicznych i poetyckich, zarówno samej tej literatury, jak i procesu literackiego oraz społeczności na nim opartej. Artykuł przedstawia wyniki pierwszego, wstępnego etapu projektu teoretyczno-metodologicznego, którego kontynuacji oczekuje się w kolejnych pracach.

W październiku 1892 roku Simon Dubnow, przedstawiciel ruchu Haskali, opublikował na łamach „Woschodu”, liberalnego żydowskiego miesięcznika wydawanego w Odessie, gdzie pełnił funkcję dziennikarza i redaktora literackiego, list otwarty. Adresatami listu byli zarówno maskilim (intelektualiści), jak i mitnagdim (tradycjonaliści) ówczesnej społeczności żydowskiej. Dubnow zaapelował do nich o podjęcie wspólnego wysiłku na rzecz opracowania historii Żydów rosyjskich, uznając ją za odrębną i wartościową dziedzinę badań, niezależną od ogólnej historii światowego żydostwa. Odpowiedzi na list Dubnowa, stanowiące świadectwo procesu kształtowania się nowej historiografii, zostały zgromadzone w archiwum „The Simon Dubnow Papers, 1632–1938”, będącym częścią cyfrowych zbiorów Edward Blank YIVO Vilna Online Collections. W ramach zespołu akt 87 odnaleziono niedawno dziesięć teczek zawierających korespondencję z żydowskich ośrodków miejskich, rozciągających się na obszarze od Białegostoku po Kiszyniów. Teczki te dokumentują reakcje społeczności z Białegostoku, Homla, Lipowca, Lublina, Łucka, Międzyboża, Mohylewa Podolskiego, Ostroga i Stepana oraz Kiszyniowa. Niniejszy artykuł analizuje inskrypcje zawarte w tych listach, koncentrując się na odpowiedzi na następujące pytania badawcze: Jakie kryteria kierowały osobami dokonującymi transkrypcji epitafiów dla Dubnowa przy wyborze konkretnych inskrypcji? Jaką wartość dla żydowskiej historiografii, zarówno ówczesnej, jak i współczesnej, posiadają te dokumenty nagrobne?

W artykule zostaje przedstawiona postać Mieczysława Wajnberga, kompozytora o żydowskich korzeniach, urodzonego w Polsce, a zamieszkałego w Związku Radzieckim oraz jego osobliwe podejście do spuścizny Fiodora Dostojewskiego. Opera według powieści Idiota była jedynym z wielkich dzieł, które zostało wystawione na scenie za życia kompozytora. Nieuniknione jest pytanie, czemu bez uwagi Weinberga pozostają antyżydowskie i antypolskie poglądy Dostojewskiego. Artykuł jest próbą zrozumienia tej ważnej kwestii przez analizę faktów z biografii, twórczości i realiów historycznych.

Artykuł poświęcony jest analizie dyskursu antysemickiego w dramacie Fryderyka Gorensztejna Spory o Dostojewskim, będącym intelektualnym dramatem idei. Głównym tematem jest postrzeganie Dostojewskiego jako symbolu „rosyjskości” i obiektu ideologicznych projekcji w społeczeństwie radzieckim. Badaniu poddano sposób, w jaki postać pisarza wykorzystywana jest przez bohaterów do wyrażania ksenofobicznych nastrojów, w szczególności antysemityzmu — nie jako wynik poglądów samego Dostojewskiego, lecz jako symptom napięć społecznych i osobistych. Szczególna uwaga poświęcona została postaci Czernokotowa — marginesowi społecznemu, który swoją agresję i życiowe niepowodzenia ukrywa za autorytetem wielkiego pisarza. Dramat ukazuje się jako satyra na radziecką cenzurę, konformizm kulturowy i uprzedzenia etniczne, w której antysemityzm jawi się jako uboczny, lecz niepokojący efekt kryzysu ideologicznego. Artykuł porusza kwestię granic interpretacji symboli kulturowych w warunkach presji politycznej.

The new Russian-language publication of Iulii Margolin’s Puteshestvie v stranu zeka; Doroga na Zapad; Poeziia, Part 1 of a three part edition that includes his correspondence and articles is a welcome addition to his published output. With compassion, philosophical insight, and a keen eye for detail, Margolin describes the plight of Polish Jews caught between the pincers of Nazi and Soviet invasions in 1939; life in the Soviet Gulag from 1940-1945; exile in the USSR; and his return to life in post-Holocaust Europe and Mandate Palestine. His camp poetry provides an emotional complement to the prose.