Pożytek z konfliktu: Przyjaciele Jany wobec polityki (samo)reprezentacji Żydów radzieckich w kinie izraelskim
Abstrakt
W wyniku powszechnej fali imigracji, zapoczątkowanej w roku 1989, około miliona Żydów radzieckich trafiło do Izraela. Doświadczenie przesiedleń dla większości repatriantów naznaczone zostało napięciem pomiędzy potrzebą asymilacji w nowych warunkach kulturowych, a chęcią zachowania „rosyjskiej”
tożsamości kulturowej. Niniejszy artykuł analizuje politykę (auto)reprezentacji radzieckich imigrantów w Izraelu na przykładzie filmu Arika Kapłuna Przyjaciele Jany (1999), który wyznaczył nową granicę w kinie rosyjsko-izraelskim. W przeciwieństwie do wcześniejszych filmów tworzonych w Izraelu przez filmowców z byłego ZSRR, w których doświadczenie przesiedlenia z reguły nacechowane było nostalgią, poczuciem utraty I podwójnej alienacji, Kapłun w przedstawianiu tożsamości rosyjsko-żydowskiej rezygnuje z nostalgii za radziecką przeszłością i kultywowania rosyjsko-żydowskiej niepowtarzalności. Chociaż bohaterowie filmu starannie i z pietyzmem zachowują niektóre aspekty kultury rosyjskiej (muzyka, sztuka, kulinaria), to łatwo rozstają się z innymi (akcent, alkoholizm, język rosyjski i radzieckie wzorce męskości). Analiza filmu ujawnia zmiany w strategiach autopozycjonowania tożsamości rosyjsko-żydowskiej w kontekście wielokulturowego Izraela.
Słowa kluczowe
kino; imigracja; tożsamość; Izrael; Żydzi rosyjscy; Przyjaciele Jany
Bibliografia
Adichie, Chimamanda Ngozi. “The Danger of a Single Story.” Ted Talk (July 2009) <https://www.ted.com/talks/chimamanda_adichie_the_danger_of_a_single_story?language=en>.
Boym, Svetlana. Common Places: Mythologies of Everyday Life in Russia. Cambridge: Harvard University Press, 1994.
Dashevski, Liliya. “The Phenomenon of the ‘New Barbizon’ in Israeli Art.” In: E. Nosenko-Stein and D. Sobolev (eds.). Israel: Languages, Society, Culture. Moscow: The Institute of Oriental Studies, Russian Academy of Sciences, 2020.
Deleyto, Celestino. The Secret Life of Romantic Comedy. Manchester: Manchester University Press, 2009.
Elias, Nelly. Coming Home: Media and Returning Diaspora in Israel and Germany. New York: State University of New York Press, 2008.
Gershenson, Olga. “’Is Israel Part of Russia?’ Immigrants on Russian and Israeli Screens.” Israel Affairs 17, no. 1, 2011.
Gershenson, Olga and Hudson, Dale. “New Immigrant, Old Story: Framing Russians on the Israeli Screen.” Journal of Film and Video, 60, no. 3–4.
Hong, Cathy Park. Minor Feelings: An Asian American Reckoning. New York: One World, 2020.
Graham, Seth. “Chernukha and Russian Film.” Studies in Slavic Culture, no. 1, 2000.
Iosseliani, Otar. “Vpechatleniya Nedeli.” Obschaya Gazeta, March 14, 2002 <http://www.pressarchive.ru/obschaya-gazeta/2002/03/14/262658.html>.
Jeffers McDonald, Tamar. Romantic Comedy: Boy Meets Girl Meets Genre. New York: Columbia University Press, 2007.
Katsman, Roman. “The Hebrew Poetry of the Younger Generation of Immigrants from the Former Soviet Union in Israel Part 1: Alex Rif, Nadia-Adina Rose.” Iudaica Russica 1, no. 4, 2020.
Katsman, Roman. “The Hebrew Poetry of the Younger Generation of Immigrants from the Former Soviet Union in Israel. Part 2: Yael Tomashov, Rita Kogan.” Iudaica Russica 2, no. 5, 2020.
Kuznetzov, Sergey. “Kul’turnii Gid.” Russkii Zhurnal, July 30, 1999 <http://old.russ.ru/culture/guide/19990730-pr.html>.
Maslova, Lidia. ”The Immigrant is Singing about Jews.” Kommersant, February 16, 2001 <http://www.kommersant.ru/doc/168662>.
Michael, Sami. “Sadam Hussein ve ima sheli,” Haaretz, 4 June, 2003 <http://www.haaretz.co.il/misc/1.886575>.
Moshkin, Alex. “History, Diaspora, and Geography.” In: K. Platt (ed.), Global Russian Cultures. Madison: University of Wisconsin Press, 2019.
Moshkin, Alex. “Post-Soviet Nostalgia in Israel? Historical Revisionism and Artists of the 1.5 Generation.” East-European Jewish Affairs 49, no. 3, 2019.
Naficy, Hamid. An Accented Cinema: Exilic and Diasporic Filmmaking. New Jersey: Princeton University Press, 2001.
Remennick, Larissa. Russian Jews on Three Continents: Identity, Integration, and Conflict. New Jersey: Transaction Publishers, 2012.
Schatz, Thomas. “Film Genre and the Genre Film.” In: L. Braudy and M. Cohen. Film Theory and Criticism. Oxford: Oxford University Press, 2004.
Schatz, Thomas. “Film Genre and the Genre Film.” In: Film Theory and Criticism. L. Braudy and M. Cohen (eds.). Oxford: Oxford University Press, 2004.
Tolts, Mark. “Demography of the Contemporary Russian-Speaking Jewish Diaspora.” In: Z. Gitelman (ed.), The New Jewish Diaspora, Russian Speaking Immigrants in the United States, Israel and Germany. New Jersey: Rutgers University Press, 2016.
Tsimerman, Dana. “Ha-chaverim shel yana.” Haaretz, 4 November, 1999.
Tsirkin-Sadan, Rafi. “Between Marginal and Transnational: Post-Soviet Immigration in Hebrew Literature.” East-European Jewish Affairs 44, no. 2–3, 2014.
Wakamiya, Lisa Ryoko. “Tell Me Your Story: Recent Russian-American Writing.” In: K. Platt (ed.), Global Russian Cultures, Madison: University of Wisconsin Press, 2019.
Žižek, Slavoj. “Multiculturalism, Or, the Cultural Logic of Multinational Capitalism.” New Left Review I, no. 225, 1997.
“Israel is Our Home.” Yediot Ahronoth, October 29, 1999. In: M. Muchnik (ed.) Lashon, Hevra, Ve’Tarbut. Ra’anana: Open University of Israel, 2002.
Channel One — Pervyi kanal, 9 November, 2001 <http://www.1tv.ru/public/print/pi13081>.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
