Odmowa uznania w Polsce rozwodu talaq na tle prawnoporównawczym
Abstrakt
The article deals with the recognition of talaq divorces (repudiation) in Poland and discusses reasons to oppose thereto. There are no doubts that repudiation of a wife, as known in Islamic legal systems, is contrary to fundamental principles of the Polish legal system. First, talaqs are discriminatory since they are available only for the men. The equality of spouses is thus violated. Second, the principle of the stability of marriage is infringed, given that repudiation does not often require to satisfy any conditions or requirements (other than repeating three times the word talaq). The author argues, however, that despite being in clear violation of the Polish public policy, talaq divorces should sometimes be recognized. In each and every case, the court must assess the individual circumstances of the case at hand. In particular, the recognition might be justified if the links of the case with the forum are weak. Likewise, if considerable time has passed since the divorce and the spouses to the repudiated marriage started new lives (especially entered new marriages), might the court refrain from enforcing Polish public policy. The court should also investigate the details of the talaq in question, because the
laws and practice of the various Muslim countries differ considerably. Not all talaqs are of the same kind. It is relevant to what extent the given talaq was unilateral or whether the woman has somehow consented to divorce and the degree of financial protection offered to the repudiated spouse. The involvement of the public authority which ensures that due process is observed and women’s rights are protected, might also justify recognition of the talaq divorce.
Słowa kluczowe
talaq; divorce by repudiation; islamic legal systems; sharia law; recognition of divorces in Poland; recognition of foreign judgments; ecognition of decisions of foreign authorities in civil matters
Bibliografia
Anthimos A.: No recognition of an Egyptian talaq on public policy grounds. „International Civil Litigation in Greece”, 3.08.2018, icl-in-greece.blogspot.com.
Anthimos A.: Talaq v Greek public policy: Operation successful, patient dead…, 3.08.2018, conflictoflaws.net.
Bantekas I.: Transnational Talaq (Divorce) In English Courts: Law Meets Culture. „Journal of Islamic State Practice in International Law” 2013, no. 2.
Borkowski P., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 506—1217. T. 2. Red. T. Szanci ło. Warszawa 2019, kom. do art. 11491, pkt 2.
Büchler A ., L atif A .: Judicial encounters with Islamic and Middle Eastern family law in Switzerland from a private international law perspective — marriage and divorce. In: Muslim Family Law in Western Courts. Ed. E. Giunchi. Abingdon 2014.
Carlier J.-Y.: Quand l’ordre public fair désordre. „Tijdschrift voor Belgisch Burgerlijk Recht” 2008, no. 9.
Carlier J.-Y., Henricot C.: Belgique, de l’exception d’ordre public aux accomodements réciproques? „Cahiers du CEDIE working papers” 2011, no. 3.
Dąbrowski Ł.D.: Moc dowodowa zagranicznych dokumentów urzędowych. Wybrane zagadnienia procesowe. „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2016, vol. 14.
Deif F.: Divorced from Justice: Women’s Unequal Access to Divorce in Egypt. „Human Rights Watch” 2004, vol. 16, no. 8.
Enright M.: The Beginning of the Sharpness: Loyalty, Citizenship and Muslim Divorce Practice. „International Journal of Law in Context” 2013, vol. 9, no. 3.
Ereciński T ., Ciszewski J ., Weitz K .: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa 2009.
Fiorini A.: The Codification of Private International Law: The Belgian Experience. „International Comparative Law Quarterly” 2005, vol. 54.
Fournier P.: Please divorce me! Subversive agency, resistance and gendered religious scripts. In: Muslim Family Law in Western Courts. Ed. E. Giunchi. Abingdon 2014.
Fournier P.: The reception of Muslim family laws in western liberal states. „Women Living Under Muslim Law Dossier” 2005, vol. 27.
Frańczuk M.: Finanse w małżeństwie muzułmańskim i po jego ustaniu. Porównanie z regulacjami prawa polskiego. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2013, nr 901.
Fredriksen K.J.: The recognition of transnational Muslim marriages and divorces by Norwegian courts and other competent authorities: dynamics between legislation and legal practice. In: Muslim Family Law in Western Courts. Ed. E. Giunchi. Abingdon 2014.
Gavalda A.: Remarques sur l’arrêt Rivière. „Travaux du Comité français de droit international privé” 1955, vol. 14.
Goldstein G.: The Recognition and Enforcement of Foreign Decisions in Québec. „Yearbook of Private International Law” 2013/2014, vol. 15.
Isailovic I.: La reconnaissance politique en droit transnational: les identités, les marginalisations et le droit international privé. In: Droit international et reconnaissance. Eds. H. Muir Watt, E. Tourme Jouannet. Paris 2015.
Joubert N.: La notion de liens suffisants avec l’ordre juridique (Inslandsbeziehung) en droit international privé. Paris 2007.
Kamarad E.: Kolizyjnoprawne aspekty małżeństw dzieci. „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2019, vol. 24.
Kozioł A., w: Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz. Red. M. Pazdan. Warszawa 2018.
Kozioł A., w: „System Prawa Prywatnego”. T. 20C: Prawo prywatne międzynarodowe. Red. M. Pazdan. Warszawa 2015.
Krüger H.: Prawo małżeńskie i spadkowe w dzisiejszym świecie orientalnym. „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2016, T. 19.
Krzysztofek K.: Dopuszczalność stosowania prawa szariatu w zakresie spraw rozwodowych i spadkowych w prawodawstwie Unii Europejskiej. „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2016, vol. 19.
Lagarde P.: Public Policy (chapter 11). In: International Encyclopedia of Comparative Law. Vol. 3: Private International Law. Part 1. Ed. K. Lipstein. Tübingen 1986.
Lagarde P.: Recherches sur l’ordre public en droit international privé. Paris 1959.
Lindbekk M .: Inscribing Islamic Shari‘a in Egyptian Divorce Law. „Oslo Law Review” 2016, vol. 3, no. 2.
Łączkowska M.: Zasada trwałości małżeństwa w polskim prawie rodzinnym — aspekty materialne i procesowe. „Studia Prawnoustrojowe” 2014, nr 24.
Margoński M.: Skutki w Polsce poświadczenia dziedziczenia dokonanego przez notariusza holenderskiego. Glosa do postanowienia Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 5 lutego 2015 r. (II CA 1533/14, II CZ 1784/14). „Nowy Przegląd Notarialny” 2015, nr 3.
Mączyński M.: Kodyfikacyjne zagadnienia części ogólnej prawa prywatnego międzynarodowego. W: Studia i rozprawy. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Andrzejowi Całusowi. Red. A. Janik. Warszawa 2009.
Moosa Al.-R., Helly D.: An analysis of British judicial treatment of Islamic divorces 1997—2009. In: Muslim Family Law in Western Courts. Ed. E. Giunchi. Abingdon 2014.
Nader S.D.: Twenty Years After Gutierrez v. Collins: Public Policy And Conflict Of Laws Analysis In Texas Tort Cases. „Baylor Law Review” 2000, vol. 52.
O’Brien J.: Conflict of Laws. 2nd ed. London 1999.
Pazdan M.: Prawo prywatne międzynarodowe. Warszawa 2017.
Pietrzykowski K.: Zawarcie małżeństwa i przesłanki jego ważności w prawie międzynarodowym prywatnym. Warszawa 1985.
Pilich M.: Zasada obywatelstwa w prawie prywatnym międzynarodowym. Warszawa 2015.
Pisarek J.: Stosunek władz Bawarii do mniejszości muzułmańskich. „Studia Oecumenica” 2014, nr 14.
Piwko A.M.: Muzułmańskie prawo rodzinne: sposoby rozwiązania małżeństwa w islamie oraz zasady dziedziczenia majątku. „Nurt SVD” 2013, nr 1.
Piwko A.M.: Rozwód w islamie. „Nurt SVD” 2013 [wyd. specjalne].
Podkowik J.: Prawo rzeczowe, spadkowe i rodzinne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2017, z. 4.
Przybyłowski K.: Prawo prywatne międzynarodowe. Część ogólna. Lwów 1935.
Sadowa K.: Islam religią pokoju czy zagrożeniem dla Europy? Recenzja książki Marka Orzechowskiego „Mój sąsiad islamista. Kalifat u drzwi Europy”. „Wrocławskie Studia Erazmiańskie” 2015, T. 9.
Sadowa K.: Oddziaływanie szariatu na orzecznictwo europejskie i europejski porządek prawny na przykładzie Niemiec i Wielkiej Brytanii — zarys problematyki. W: „Acta Erasmiana”. T. 7: Z badań nad prawem i administracją. Red. M. Sadowski. Wrocław 2014.
Sadowski M.: Kontrakt małżeński w prawie islamu. „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2017, T. 103.
Sadowski M.: Małżeństwo w prawie islamu. Poznań 2015.
Sadowski M.: Rozwód według procedury „talaq” w prawie islamu. „Radca Prawny — Zeszyty Naukowe” 2017, nr 3.
Salem N.: The Impact of the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women on the Domestic Legislation in Egypt. Leiden—Boston 2018.
Sapota A.: Wybór prawa w międzynarodowym prawie rodzinnym. Warszawa 2016.
Schwab D.: Jak małżeństwo trafiło do sądu. „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2017, z. 2.
Sinay-Cytermann A.: Les tendances actuelles de l’ordre public international. In: Mélanges en l’honneur du Professeur Bernard Audit: Les relations privées internationals. Paris 2014.
Smyczyński T.: Prawo rodzinne i opiekuńcze. Wyd. 9. Warszawa 2018.
Sośniak M.: Klauzula porządku publicznego w prawie międzynarodowym prywatnym. Warszawa 1961.
Sośniak M.: Zasada równorzędności płci w zakresie zawarcia, unieważnienia i rozwiązania małżeństwa w socjalistycznych systemach prawa międzynarodowego prywatnego ze szczególnym uwzględnieniem prawa polskiego. „Studia Prawnicze” 1978, nr 3.
Sportel I.: Divorce in Transnational Families: Marriage, Migration and Family Law. Palgrave Mcmillian 2016.
Strumi ł ło T., w: Kodeks postępowania cywilnego. T. 2: Komentarz. Art. 730—1217. Red. J. Jankowski. Wyd. 2. Warszawa 2015, kom. do art. 11491.
Symeonides S.: Choice of Law in the American Courts in 2015: Twenty-Ninth Annual Survey. „American Journal of Comparative Law” 2016, vol. 64.
Tomaszewski M.: W sprawie skuteczności w Polsce zagranicznych rozwodów administracyjnych. „Państwo i Prawo” 1979, z. 8—9.
Torbus A., w: Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego. T. 4. Red. K. Piasecki, A. Marciniak. Warszawa 2017, art. 1098.
Vrellis S.: Conflit ou coordination de valeurs en droit International privé. „Receuil des Cours” 2007, vol. 328.
Wojewoda M.: Moc dowodowa zagranicznych dokumentów urzędowych. W: „System Prawa Prywatnego”. T. 20C: Prawo prywatne międzynarodowe. Red. M. Pazdan. Warszawa 2015.
Zachariasiewicz M.: Klauzula porządku publicznego jako instrument ochrony materialnoprawnych interesów i wartości fori. Warszawa 2018.
Zachariasiewicz M., w: Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz. Red. M. Pazdan. Warszawa 2018.
Zekić M.: Status kobiety w islamskiej teorii i praktyce. „Ways to Religion” 2018, T. 2.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
