Czy do zakresu statutu formy pełnomocnictwa należy udział świadka potwierdzającego czynność mocodawcy własnym podpisem? Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2022 r. (III CZP 22/22)
Abstrakt
Sąd Okręgowy w Kielcach zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego: "Czy do wskazanego na podstawie art. 25 ust. 1 zd. 2 ustawy z dnia 4 lutego 2011 roku Prawo prywatne międzynarodowe (t.j. Dz. U. 2015, poz. 792)[1] statutu formy pełnomocnictwa udzielonego w stanie Illinois (USA) do przeniesienia własności nieruchomości położonej w Polsce należy udział świadka, potwierdzającego czynność mocodawcy własnym podpisem?"Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały rozstrzygającej to zagadnienie prawne wskazując jednocześnie, że w świetle art. 23 i 25 p.p.m. prawem właściwym do oceny udzielonego pełnomocnictwa jest prawo stanu Illinois jako prawo miejsca jego wystawienia (prawo miejsca dokonania czynności prawnej – lex loci actus). Ponadto zwrócił uwagę, że przedstawiając wskazaną wątpliwość do rozstrzygnięcia jako zagadnienie prawne, Sąd Okręgowy nie dokonał wyczerpujących ustaleń w zakresie treści prawa właściwego. Zastrzeżenia budzą rozważania Sądu Najwyższego, w których wskazano, że dla celów rozstrzygnięcia przedstawionego mu zagadnienia prawnego, konieczne jest uprzednie przesądzenie tego, jakie jest znaczenie i jaka jest funkcja rozpatrywanego wymagania oraz przyczyny jego ustanowienia, a także skutki jego niedochowania w prawie właściwym dla formy. Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne można było rozstrzygnąć, opierając się na kwalifikacji dokonanej na tle art. 25 ust. 1 p.p.m. Nie było do tego konieczne poddawanie szczegółowej analizie przepisów Illinois Power of Attorney Act i ustalenie roli świadka obecnego przy udzielaniu pełnomocnictwa regulowanego tymi przepisami. Jego udział w czynności prawnej dokonywanej przez mocodawcę należy do zakresu statutu formy czynności prawnej w rozumieniu art. 25 ust. 1 zd. 1 i 2 p.p.m. Rolą świadka w rozpatrywanym przypadku jest bowiem potwierdzenie swoim podpisem, że w jego obecności doszło do udzielenia pełnomocnictwa i złożenia podpisu przez mocodawcę pod treścią oświadczenia, w którym udziela on tego pełnomocnictwa. Pełni on przy tej czynności prawnej rolę podobną do notariusza (notary public), którego udział przy jej dokonaniu także jest wymagany, co nie jest kwestionowane jako wymóg objęty zakresem zastosowania statutu formy.
[1] Dalej p.p.m.
Słowa kluczowe
pełnomocnictwo; forma pełnomocnictwa; świadek czynności prawnej; statut formy czynności prawnej; kwalifikacja
Bibliografia
Bagan-Kurluta K., Prawo prywatne międzynarodowe, C.H. Beck, Warszawa, 2021.
von Bar Ch., Internationales Privatrecht, Zweiter Band, Besonderer Teil, C.H. Beck, München, 1991.
Celichowski M., Kilka uwag do dyskusji na temat formy pełnomocnictwa z USA, „Rejent” 2017, nr 8.
Czubik P., Kwalifikacja pojęcia „formy” pełnomocnictw amerykańskich (replika w odpowiedzi na teksty dra Wojciecha Kwiatkowskiego w nr 4 i 9 „Rejenta” z 2016 r.), „Rejent” 2017, nr 4.
Czubik P., Uwagi na kanwie tekstów Wojciecha Kwiatkowskiego zamieszczonych w „Rejencie” 2015, nr 6 i 7, dotyczących „notariatu” w USA, „Rejent” 2015, nr 9.
Deixler-Hübner A., Schauer M. (Hrsg.), Kommentar zur EU-Erbrechtsverordnung, MANZ’sche Verlags- und Universitätsbuchhandlung, Wien, 2015.
Dutta A., Weber J. (Hrsg.), Internationales Erbrecht, C.H. Beck, München, 2021.
Fabrowska W., Kwalifikacja pojęcia formy pełnomocnictw z państw obcych — uwagi na marginesie odmowy rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy zagadnienia prawnego w sprawie III CZP 22/22, „Nowy Przegląd Notarialny” 2022, nr 1.
Gołaczyński J., Prawo prywatne międzynarodowe, C.H. Beck, Warszawa, 2017.
Górecki J., Forma umów obligacyjnych i rzeczowych w prawie prywatnym międzynarodowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 2007.
Górecki J., Statut formy a lex fori processualis, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2008, T. 3.
von Hein J. (Hrsg.), Münchener Kommentar, Bürgerliches Gesetzbuch, Bd. 10, Internationales Privatrecht I, C.H. Beck, München, 2015.
Kwiatkowski W., Odpowiedź na tekst Pawła Czubika zamieszczony w nr. 9 „Rejenta” z 2015 r., a dotyczący artykułów opublikowanych przeze mnie w tymże periodyku w nr. 6 i 7, „Rejent” 2016, nr 4.
Looschelders D., Internationales Privatrecht — Art. 3—46 EGBGB, Springer, Berlin—Heidelberg, 2004.
Ludwig I. (Hrsg.), JurisPraxisKommentar, BGB, Bd. 6, Internationales Privatrecht, Juris, Saarbrücken, 2011.
M.M., „Biuletyn Izby Cywilnej Sądu Najwyższego” 2021, z. 3.
Magnus U. (Hrsg.), J. von Staudingers Kommentar zum BGB mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Internationales Vertragsrecht 2, Sellier. De Gruyter, Berlin, 2011.
Mączyński A., Dziedziczenie testamentowe w prawie prywatnym międzynarodowym. Ustawowe i konwencyjne unormowanie problematyki formy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa—Kraków, 1976.
Pazdan J., Pełnomocnictwo w prawie prywatnym międzynarodowym, Zakamycze, Kraków, 2003.
Pazdan M. (red.), Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa, 2018.
Pazdan M. (red.), System Prawa Prywatnego, T. 20A, Prawo prywatne międzynarodowe, C.H. Beck, Warszawa, 2014.
Pazdan M., Prawo prywatne międzynarodowe, Wolters Kluwer, Warszawa, 2017.
Poczobut J. (red.), Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa, 2017.
Schotten G., Schmellenkamp C. (Hrsg.), Das Internationale Privatrecht in der notariellen Praxis, C.H. Beck, München, 2007.
Szewczyk J., Forma prawna zagranicznego pełnomocnictwa, „Monitor Prawa Handlowego” 2015, nr 2
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-0812-1654
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
