Starzec-mnich-cudotwórca jako bohater współczesnej prozy rosyjskiej
Abstrakt
W niniejszym artykule przedstawiono wybrane utwory literackie autorów współczesnej literatury rosyjskiej, których bohaterem jest starzec, mnich lub cudotwórca. Pisarze reprezentujący różnorodne poetyki, jak Ludmiła Petruszewska, Jewgienij Wodołazkin, Tichon Szewkunow i Maja Kuczerska w swoich utworach odwołują się do gatunków literatury religijnej: pateryku, żywotu świętych i apoftegmatu. Zainteresowanie współczesnych autorów bohaterem, nawiązującym bezpośrednio do tradycji starca Zosimy z powieści „Bracia Karamazow” Fiodora Dostojewskiego, może stanowić wyraz tęsknoty za wartościami narodowymi, utożsamianymi z kulturą duchową rosyjskiego prawosławia oraz jest odzwierciedleniem, odbywającego się aktualnie dialogu pomiędzy literaturą świecką i religijną.
Słowa kluczowe
Słowa kluczowe: mnich, starzec, duchowość, prawosławie, hagiografia, współczesna literatura rosyjska, Pietruszewska, Szewkunow, Kuczerskaja, Wodołazkin
Bibliografia
Arkhimandrit Tikhon, «Nesvyatyye svyatyye» i drugiye rasskazy, OLMA Media grupp, Moskva [Архимандрит Тихон, «Несвятые святые» и другие рассказы, ОЛМА Медиа групп, Москва 2012].
Bakulin A., Chuzhebesiye [Бакулин А., Чужебесие. http://www.pravpiter.ru/pspb/n155/ta019.htm (30.11.2021)].
Basinskiy P., Svetyashchayasya t'ma, «Rossiyskaya gazeta» [Басинский П., Светящаяся тьма, «Российская газета» 26.11.2021, https://rg.ru/2012/11/26/basinskij.html (30.11.2021)].
Bychkov D., Agiograficheskiy diskurs v sovremennoy russkoy proze, Astrakhan' 2015 [Бычков Д., Агиографический дискурс в современной русской прозе, Астрахань 2015].
Gromyko M, Obrashcheniye k startsam v dukhovnoy zhizni russkikh XX VEKA, Palomnik, Moskva 2015 [Громыко М, Обращение к старцам в духовной жизни русских XX века, Паломник, Москва 2015].
Il'yunina L., Zolotaya tsep' starchestva. Russkoye starchestvo XX VEKA, Iskusstvo Rossii, Sankt- Peterburg 2012 [Ильюнина Л., Золотая цепь старчества. Русское старчество XX века, Искусство России, Санкт-Петербург 2012].
Jacobi J., Psychologia C. G. Junga, przedm. C. G. Jung, tłum. G. i G. Glodek, Poznań 2014.Kamalova A., Dukhovnost' i svyatost' v romane Yevgeniyavodolazkina „Lavr”, «Actapolono- Ruthenica», № XXIII/4, Olsztyn 2018, с. 19-32 [Камалова А., Духовность и святость в романе Евгения Водолазкина „Лавр”, «Acta Polono-Ruthenica», № XXIII/4, Olsztyn 2018, с. 19-32].
Kovtun N., Russkaya traditsionalistskaya proza XX–XXIVV: genezis, mifopoetika, konteksty: ucheb.posobiye, Flinta: Nauka, Moskva 2017 [Ковтун Н., Русская традиционалистская проза XX–XXI вв: генезис, мифопоэтика, контексты: учеб. пособие, Флинта: Наука, Москва 2017].
Kucherskaya M., «Nesvyatyye svyatyye: Arkhimandrit Tikhon podarilchitatelyam skazku, Vedomosti 28.12.2012 [Кучерская М., «Несвятые святые: Архимандрит Тихон подарил читателям сказку, Ведомости 28.12.2012]. https://www.vedomosti.ru/lifestyle/articles/2012/12/28/nalevo_skazki_govorit (30.11.2021).
Kucherskaya M., Sovremennyy paterik: Chteniye dlya vpavshikh v unyniye,AST, Moskva 2008 [Кучерская М., Современный патерик: Чтение для впавших в уныние, АСТ, Москва 2008].
Kuffel J., Hezychazm Rusi Moskiewskiej. Metoda interpretacji na podstawie wybranych zabytków literatury przekładowej i oryginalnej, Kraków 2013.
Lebedushkina O, Shekherekhada zhiva, poka..., «Druzhba narodov» 2007, №.3 [Лебедушкина O., Шехерехада жива, пока..., «Дружба народов» 2007, №. 3. http://magazines.russ.ru/druzhba/2007/3/le12.html (30.11.2021)].
Magliy A., Zhanrovoye svoyeobraziye romana Yevgeniya Vodolazkina «Lavr», «Vestnikmoskovskogo universiteta», Ser. 9. Filologiya, 2015, № 1, с. 181 [Маглий А., Жанровое своеобразие романа евгения водолазкина «Лавр», «Вестник московского университета». Сер. 9. Филология, 2015, № 1, с. 181].
Neklyudova O., Karta kontekstov. Roman Ye. Vodolazkina «Lavr», «Voprosy literatury» 2015, № 4, s. 119-130 [Неклюдова О, Карта контекстов. Роман Е. Водолазкина «Лавр», «Вопросы литературы» 2015, № 4, с. 119-130].
Nikolayev E. Rotach N., Sotsiokul'tyrnyye aspekty starchestva i starcheskogosluzheniya, «Otechestvennyy opyt» 2010, № 7, с. 140-143 [Николаев Э. Ротач Н., Социокультырные аспекты старчества и старческого служения, «Отечественный опыт» 2010, № 7, с. 140-143].
Petrushevskaya L., Volshebnyye istorii. Zaveshchaniye starogo monakha, Eksmo, Moskva 2018 [Петрушевская Л., Волшебные истории. Завещание старого монаха, Эксмо, Москва 2018].
Rodnyanskayai., Knizhnaya polka Iriny Rodnyanskoy, «Novyy mir» 2004, № 8 [Роднянская И., Книжная полка Ирины Роднянской, «Новый мир» 2004, № 8. https://magazines.gorky.media/novyi_mi/2004/8/knizhnaya-polka-iriny- rodnyanskoj- 4.html (30.11.2021)].
Rozanov V., Okolotserkovynykh sten, Moskva 1995 [Розанов В., Около церковыных стен, Москва 1995].
Sinyavskiy A., Ocherkrusskoy narodnoy very, Agraf, Moskva 2001 [Синявский А., Очерк русской народной веры, Аграф, Москва 2001].
Solntseva A., Bol'shaya kniga: uvenchannyy «Lavr», RIA novosti 27.11.2013 [Солнцева А., Большая книга: увенчанный «Лавр», РИА новости 27.11.2013. https://ria.ru/20131127/980106974.html (30.11.2021)].
Thompson E., Zrozumieć Rosję. Święte szaleństwo w kulturze rosyjskiej, tłum. E. Litak, Teologia Polityczna, Warszawa 2019.
Top 10 novels about God, The Guardian. Электронный ресурс: https://www.theguardian.com/books/2017/dec/06/top-10-novels-about-god (дата обращения 30.11.2021).
Varlamov A., Dumayu, etot uspekh bol'she nikem ne mozhet byt'povtorën, «Russkaya narodnaya liniya» 26.12.2012 [Варламов А., Думаю, этот успех больше никем не может быть повторён, «Русская народная линия» 26.12.2012, http://www.bigbook.ru/smi/detail.php? ID=14935 (30.11.2021)].
Vodolazkin E., Lavr. Neistoricheskiy roman, AST, Moskva 2017 [Водолазкин Е., Лавр. Неисторический роман, АСТ, Москва 2017].
Vodolazkin E., Parizhya lyublyu beskonechno — kak vsyakiy russkiy, Besedovalak. Gulina, RFI 19.03.2018 [Водолазкин Е., Париж я люблю бесконечно — как всякий русский, беседовала К. Гулина, RFI 19.03.2018. ttps://www.rfi.fr/ru/rossiya/20180319-pisatel- evgenii-vodolazkin-parizh (30.11.2021)].
Vodolazkin E., «Shkola zlosloviya», Efir 26.06.2013 [Водолазкин Е., «Школа злословия», Эфир 26.06.2013. https://www.youtube.com/watch?v=EbIZtY31bD8 (30.11.2021)].
Jacobi J., Psychologia C. G. Junga, przedm. C. G. Jung, tłum. G. i G. Glodek, Poznań 2014.
Kuffel J., Hezychazm Rusi Moskiewskiej. Metoda interpretacji na podstawie wybranych zabytków literatury przekładowej i oryginalnej, Kraków 2013.
Woźniak A., „Russkij inok”, czyli o monastycyzmie w prozie Aleksego Riemizowa, „Roczniki humanistyczne”, Lublin 1996, t. XLIV, z. 7, с. 269-271.
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0002-0074-2827
Adiunkt w Katedrze Literatury Rosyjskiej na Wydziale Neofilologii Uniwerystetu Pedagogicznego. Autorka monografii Rosyjska bajka literacka na przełomie XX i XXI wieku. Zainteresowania badawcze: relacje literatury końca XX i początku XXI wieku z gatunkami folkloru oraz nawiązania do mitologii słowiańskiej, duchowość prawosławna, bajki i baśnie, literatura dziecięca polska i rosyjska.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
