Pierwiastek ironiczny w dramaturgii Oli Muchiny
Abstrakt
Artykuł poddaje namysłowi obecność ironii w twórczości Oli Muchiny. Pojęcie to jest w sztukach dramatopisarki nie tylko chwytem literackim, ale przede wszystkim sposobem myślenia człowieka doby postmodernizmu. Wykorzystanie pierwiastka ironicznego i towarzyszących mu kategorii karnawalizacji czy gry służą Muchinie do uwypuklenia wrażenia braku stabilizacji ponowoczesnego świata, między innymi poprzez nielogiczne, pozornie niespójne i ironiczne dialogi bohaterów. Analizie poddane zostały następujące utwory: Tania-Tania, Ju oraz Leci.
Słowa kluczowe
Ola Muchina; współczesna dramaturgia rosyjska; nowy dramat; ironia
Bibliografia
Baudrillard, Jean. Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury. Transl. Królak, Sławomir. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2006.
Charko-Klekot, Paulina. “Teatr.doc i dramat dokumentalny — nowe drogi wolności artystycznej (rys historyczny).” Maski wolności w dramacie i teatrze XX i XXI wieku. Mięsowska, Lidia, Charko-Klekot, Paulina, Tyka, Anna (Eds). Katowice: „Śląsk”, 2019: 325–345.
Charko-Klekot, Paulina. “Technika VERBATIM — przyszłość dramatu dokumentalnego? Jelena Isajewa i jej teatr non-fiction.” Estetyczne modele literatury rosyjskiej. Baczewska-Murdzek, Agnieszka, Biegluk-Leś, Weronika, Pańkowska, Ewa (Eds). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2018: 181–194.
Głowiński, Michał. “Ironia jako akt komunikacyjny.” Ironia. Głowiński, Michał (Ed.). Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2002: 5–16.
Kisielewska, Alicja, Kostaszuk-Romanowska, Monika, Strawińska, Anetta (Eds). Glamour — magia czy mistyfikacja? Dawny urok w nowym wymiarze, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2016.
Łukasza, Agata. Glamour, kobiecość, widowisko. Aktorka jako obiekt pożądania. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2026.
Mięsowska, Lidia. Gra-nie w postmodernizm. Dramaturgia rosyjska na przełomie XX i XXI wieku. Katowice: Oficyna Wydawnicza, 2007.
“Ola Muchina: złoty sen z ‘komunałki’.” Dialog 2001, no. 12: 198.
Osińska, Katarzyna. “Dramaturgia i teatr okresu odwilży i zastoju.” Historia literatury rosyjskiej XX wieku. Drawicz, Andrzej (Ed.). Warszawa: PWN, 2007:513–526.
Pieczyński, Maciej. “Чеховский контекст драмы ‘Таня-Таня’ Оли Мухиной.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica 2014, no. 7: 257–265.
Pieczyński, Maciej, Modele dialogu z tradycją w najnowszej dramaturgii rosyjskiej. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2021.
Poprzęcka, Maria. “Glamour – uwodzi, kusi, urzeka, koi.” Książki 2014, no. 1 (12): 32–35.
Supa, Wanda. “Ironia i jej funkcje w rosyjskiej ‘prozie kobiet’.” Świat wartości w literaturze. Sadzińska, Ewa, Szymańska, Aleksandra (Eds). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2009: 219–231.
Szahaj, Adam. “Co to jest postmodernizm.” Ethos 1996, no. 33–34: 63–78.
Szturc, Włodzimierz. Ironia romantyczna. Warszawa: PWN, 1992.
Bagdasaryan, Ol'ga. “Sad/park kak ‘teatr pamyati’ vdramaturgii Pavla Pryazhko (Sad Afrodity Dubovik, Urozhay, Parki i sady).” Przegląd Rusycystyczny 2015, no. 1: 51–63 [Багдасарян, Ольга. “Сад/парк как «театр памяти» в драматургии Павла Пряжко (Сад Афродиты Дубовик, Урожай, Парки и сады).” Przegląd Rusycystyczny 2015, no. 1: 51–63]
Bol'shaya zhrachka. 20 let spektaklyu.
Goncharova-Grabovskaya, Svetlana. “Topos doma v prostranstvenno-vremennom kontinuume russkoy dramaturgii XX veka.” Przegląd Rusycystyczny 2015, no. 1: 23–41 [Гончарова-Грабовская, Светлана. “Топос дома в пространственно-временном континууме русской драматургии ХХ века.” Przegląd Rusycystyczny 2015, no. 1: 23–41].
Gromova, Margarita. Russkaya dramaturgiya kontsa XX–nachala XXI veka. Moskva: Flinta, 2009 [Громова, Маргарита. Русская драматургия конца XX–начала XXI века. Москва: Флинта, 2009].
Yemel'yanov, Fëdor. “Igra i ironiya kak simulyativnaya model' postmoderna.” Sovremennaya gelotologiya 2015, no. 1.
Konovalova. Oksana. Ironiya kak atribut kul'tury epokhi postmoderna: Filosofskiy analiz. autoreferat dysertacji.
Korotych, Polina. Ya doma. https://drive.google.com/drive/folders/1l5w0EJgei5nhjIUsmIubgjWCXoegQa1E [Коротыч, Полина. Я дома].
Lipovetskiy, Mark, Boymers, Birgit. Performansy nasiliya: literaturnyye i teatral'nyye eksperimenty 'novoy dramy'. Moskva: NLO, 2012 [Липовецкий, Марк, Боймерс, Биргит. Перформансы насилия: литературные и театральные эксперименты «новой драмы». Москва: НЛО, 2012].
Lipovetskiy, Mark. Russkiy postmodernizm. (Ocherki istoricheskoy poetiki). Yekaterinburg: Ural. gos. ped., 1997 [Липовецкий, Марк. Русский постмодернизм. (Очерки исторической поэтики). Екатеринбург: Урал. гос. пед. ун-т., 1997].
Likhachev, Dmitriy. Poeziya sadov. K semantike sadovo-parkovykh stiley. Sad kak tekst. Moskva: Soglasiye, OAO Tipografiya ‘Novosti’, 1998 [Лихачев, Дмитрий. Поэзия садов. К семантике садово-парковых стилей. Сад как текст. Москва: Согласие, ОАО Типография «Новости», 1998].
Likhina, Natal'ya. Aktual'nyye problemy sovremennoy russkoy literatury: Postmodernizm. Uchebnoye posobiye. Kaliningrad: Kalingradskiy universitet, 1997 [Лихина, Наталья. Актуальные проблемы современной русской литературы: Постмодернизм. Учебное пособие. Калининград: Калинградский университет, 1997].
Makarova, Valeriya. Chekhovskiy intertekst v sovremennoy rossiyskoy dramaturgii (1980-2010gg). autoreferat dysertacji.
Mozheyko, Marina. “Ironiya.” Postmodernizm. Entsiklopediya. Gritsanov, Aleksandr, Mozheyko, Marina (Eds). Minsk: Interpresservis, Knizhnyy Dom, 2001
Mukhina, Olya. “Zhizn' kak figurnoye kataniye. Besedu vela Yelena Koval'skaya.” Colta 2.06.2017,
Mukhina, Olya. Letit.
Mukhina, Olya. Pyat' p'yes. Moskva: GITIS, 2020 [Мухина, Оля. Пять пьес. Москва: ГИТИС, 2020].
Mukhina, Olya. Yu.
Mukhina, Olya. “Tanya-Tanya.” Matviyenko, Kristina, Koval'skaya, Yelena (Eds). Novaya drama [p'yesy i stat'i]. Sankt Peterburg: Seans, Amfora, 2008: : 297–364 [Мухина, Оля. “Таня-Таня.” Матвиенко, Кристина, Ковальская, Елена. Ред. Новая драма [пьесы и статьи]. Санкт Петербург: Сеанс, Амфора, 2008: 297–364].
Pigulevskiy, Viktor. Ironiya i vymysel: ot romantizma k postmodernizmu. Rostov-na-Donu: Foliant, 2002
Rudnev, Pavel. Drama pamyati. Ocherki istorii rossiyskoy dramaturgii. 1950-ye–2010-ye. Moskva: NLO, 2018 [Руднев, Павел. Драма памяти. Очерки истории российской драматургии. 1950-е–2010-е. Москва: НЛО, 2018].
Skoropanova, Irina. Russkaya postmodernistkaya literatura. Moskva: Flinta, Nauka, 2001 [Скоропанова, Ирина. Русская постмодернисткая литература. Москва: Флинта, Наука, 2001].
Folomeyeva, Anastasiya, ‘Obshchiy uroven' tusovki byl povyshe, chem segodnya'. Ol'ga Mukhina, Maksim Isayev i drugiye — o rossiyskom teatre 90-kh. 13.07.2020.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-1265-6934
Mgr, asystentka w Instytucie Literaturoznawstwa Wydziału Humanistycznego UŚ. Zainteresowania i badania naukowe: najnowsza dramaturgia rosyjska, feminizm, gender studies, polityczność teatru i dramatu.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).