Abstrakt

TENDENCJA DO OSZCZĘDNOŚCI W SYSTEME ASPEKTUALNYM CZASOWNIKA ROSYJSKIEGO

Streszczenie

Struktury gramatyczne z wykładnikami aspektualnymi są rozpatrywane w niniejszej pracy w powiązaniu z ich wzorami kognitywnymi. Optymalne struktury gramatyczne wykazują maksymalną zgodność z ich kognitywnymi korelatami. Takie struktury są charakteryzowane przez minimalne obciążenie zdolności językowej nosiciela języka. W zakresie aspektualności gramatycznej optymalne są ikoniczne paradygmaty perfektywacji, które we współczesnym języku rosyjskim wypierają nieoptymalne kontraikoniczne paradygmaty wtórnej imperfek-tywacji i nieikoniczne paradygmaty synkretyczne. W obrębie aspektualności leksykalnej kontekstualne i syntaktyczne wskaźniki aspektualności, które posiadają tylko jedne znaczenie akcjonalne (to znaczy znaczenie rodzaju czynności) są mniej skomplikowane niż wykładniki morfologiczne (to znaczy prefi ksy i sufi ksy), które łączą informację aspektową i informa-cję akcjonalną. Z tego powodu struktury gramatyczne ze wskaźnikami kontekstualnymi i składniowymi są optymalne i dlatego też preferowane. Udział takich struktur optymalnych w zasobie środków wyrażania znaczeń aspektualnych ciągle w języku rosyjskim wzrasta.

THE TENDENCY TOWARDS ECONOMY IN THE ASPECTUAL SYSTEM OF THE RUSSIAN VERB

Summary

Grammatical structures with aspectual markers are considered here in relation to their cog-nitive prototypes. Optimal grammatical structures exhibit maximal correspondence with their cognitive models. Such structures are characterized by a minimal strain on the native speaker’s linguistic abilities. In the sphere of grammatical aspectuality, iconic paradigms of perfec-tivization are optimal. In present-day Russian, they are ousting non-optimal countericonic paradigms of secondary imperfectivization as well as non-iconic syncretic paradigms. In the fi eld of lexical aspectuality, contextual and syntactic markers with a single actional meaning are simpler exponents of aspectuality than morphological markers, the latters combining the information with respect to the aspect and the Aktionsart. That is the reason why grammatical structures with contextual and syntactic indicators of aspectuality are optimal and therefore preferable. As far as the repertoire of the means of expression of aspectuality is concerned, the share of such constructions is constantly increasing in contemporary Russian.