Tendencja do oszczędności w systemie aspektualnym czasownika rosyjskiego
Abstrakt
TENDENCJA DO OSZCZĘDNOŚCI W SYSTEME ASPEKTUALNYM CZASOWNIKA ROSYJSKIEGO
Streszczenie
Struktury gramatyczne z wykładnikami aspektualnymi są rozpatrywane w niniejszej pracy w powiązaniu z ich wzorami kognitywnymi. Optymalne struktury gramatyczne wykazują maksymalną zgodność z ich kognitywnymi korelatami. Takie struktury są charakteryzowane przez minimalne obciążenie zdolności językowej nosiciela języka. W zakresie aspektualności gramatycznej optymalne są ikoniczne paradygmaty perfektywacji, które we współczesnym języku rosyjskim wypierają nieoptymalne kontraikoniczne paradygmaty wtórnej imperfek-tywacji i nieikoniczne paradygmaty synkretyczne. W obrębie aspektualności leksykalnej kontekstualne i syntaktyczne wskaźniki aspektualności, które posiadają tylko jedne znaczenie akcjonalne (to znaczy znaczenie rodzaju czynności) są mniej skomplikowane niż wykładniki morfologiczne (to znaczy prefi ksy i sufi ksy), które łączą informację aspektową i informa-cję akcjonalną. Z tego powodu struktury gramatyczne ze wskaźnikami kontekstualnymi i składniowymi są optymalne i dlatego też preferowane. Udział takich struktur optymalnych w zasobie środków wyrażania znaczeń aspektualnych ciągle w języku rosyjskim wzrasta.
THE TENDENCY TOWARDS ECONOMY IN THE ASPECTUAL SYSTEM OF THE RUSSIAN VERB
Summary
Grammatical structures with aspectual markers are considered here in relation to their cog-nitive prototypes. Optimal grammatical structures exhibit maximal correspondence with their cognitive models. Such structures are characterized by a minimal strain on the native speaker’s linguistic abilities. In the sphere of grammatical aspectuality, iconic paradigms of perfec-tivization are optimal. In present-day Russian, they are ousting non-optimal countericonic paradigms of secondary imperfectivization as well as non-iconic syncretic paradigms. In the fi eld of lexical aspectuality, contextual and syntactic markers with a single actional meaning are simpler exponents of aspectuality than morphological markers, the latters combining the information with respect to the aspect and the Aktionsart. That is the reason why grammatical structures with contextual and syntactic indicators of aspectuality are optimal and therefore preferable. As far as the repertoire of the means of expression of aspectuality is concerned, the share of such constructions is constantly increasing in contemporary Russian.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
