СИНКРЕТИЗМ ЧАСТЕЙ РЕЧИ: СУБСТАНТИВАЦИЯ ИМЕН ПРИЛАГАТЕЛЬНЫХ
Abstrakt
W przedstawionym powyżej artykule autor opisuje system części mowy (rzeczownik i przymiotnik), skupiając się na zjawiskach synkretycznych w języku. Główną przyczyną wyboru tego podejścia do opisu systemu części mowy jest założenie, iż zawsze niektóre zjawiska z trudnością udaje się ściśle klasyfikować. Stosując teorię synkretismu, analizowane części mowy podzielono na typowe i synkretyczne na podstawie ich cech syntaktycznych i semantycznych. Autor skupia się przede wszystkim na jednostkach synkretycznych, znajdujących się na skali gdzieś pomiędzy rzeczownikiem i przymiotnikiem i z punktu widzenia funkcjonalnego należących do kategorii rzeczownika. Zjawisko substantywacji przymiotników opisuje się na tle języków rosyjskiego oraz czeskiego w ich komparacji.
Bibliografia
В. Г. Адмони, О многоаспектном доминантном подходе к грамматическому строю, „Вопросы языкознания“ 1961, № 2, с. 5.
O. С.Ахманова, Словарь лингвистических терминов, Едиториал УРСС, Москва, 2004, 571 с.
В. В. Бабайцева, Гибридные слова в системе частей речи современного русского языка, „Русский язык в школе“ 1971, № 3.
В. В. Бабайцева, Зона синкретизма в системе частей речи современного русского языка, НДВШ Филол. науки 1983, № 5.
В. В. Бабайцева, Синкретизм, // гл. ред. В. Н. Ярцева, Лингвистический энциклопедический словарь, Советская энциклопедия, Москва, 1990, с. 446.
В. В. Бабайцева, Явления переходности в грамматике русского языка, Дрофа, Москва, 2000, 640 с.
Т. К. Бардина, Проблема лексико-грамматической переходности частей речи в современном русском языке : диссерт. на соискание уч. ст. кандидата фил. наук, Волгоградский государственный педагогический университет, Волгодрад, 2003, 193 с.
А. М. Барзилович, Субстантивация прилагательных в русском и украинском языках, „Филологический сборник“ (Киевский национальный университет имени Тараса Шевченко) 1954, № 13, с. 263–274.
А. М. Барзилович, Типы субстантивированных прилагательных в русском языке, „Вестник Киевского национального университета имени Тараса Шевченко“ 1962, №5, с. 62–67.
А. Я. Баудер, К лингвистической интерпретации явлений переходности в грамматическом строе русского языка, „Филологические науки“ 1980, №5, с. 80.
В. А. Береснева, Теоретические аспекты лингвистического синкретизма как категории общего языкознания : диссерт. на соискание уч. ст. доктора фил. наук, Вятский государственный гуманитарный университет, Киров, 2012, с. 20.
С. Н. Бройтман, Историческая поэтика: Учеб. Пособие, РГГУ, Москва, 2001, с. 19.
Н. С. Валгина, Активные процессы в современном русском языке: учеб. пособие для студентов вузов, обучающихся по филол. направлениям и спец., Логос, Москва, 2003, 303 с.
Н. С. Валгина и др., Современный русский язык: учебник для вузов, 6-е изд., перераб. и доп., Логос, Москва, 2003, 527 с.
В. В. Виноградов, Е. С. Истрин., С. Г. Бархударов (ред.), Грамматика русского языка. Том 1. Фонетика, морфология, Изд. Академии наук СССР, Москва, 1960.
И. В. Высоцкая, Синкретизм в системе частей речи современного русского языка: монография, МПГУ, Москва, 2006, 304 с.
И. В. Высоцкая, Субстантивация в свете теории синхронной переходности: монография НГПУ, Новосибирск, 2009, 192 с.
Е.Ф. Губский и др., Философский энциклопедический словарь, ИНФРА-М, Москва, 2009, 569 с.
Л. Ельмслев, Пролегомены к теории языка, пер. с английского Ю. К. Лекомцева // Л. Ельмслев, Новое в лингвистике, В. 1, Издательство иностранной литературы, Москва,1960, 464 с.
А. А. Зализняк, Грамматический словарь русского языка: словоизменение: около 110 000 слов, Изд. 6-е, стер., АСТ-ПРЕСС, Москва, 2009, 795 c.
Г. Г. Инфантова, Синкретизм в синтаксисе русской разговорной речи (на материале экономии сегментных средств) // Явления синкретизма в синтаксисе русского языка, Изд-во РГУ, Ростов н/д., 1992, с. 113.
Ю. Н. Караулов (ред.), Русский язык: Энциклопедия, Научное издательство «БСЭ», Mосква, 2003, 704 с.
Б. А. Ларин, История русского языка и общее языкознание, Просвещение, Москва, 1977, 224 с.
П. А. Лекант, Н. Г. Гольцова, П. В. Жуков и др. Современный русский литературный язык, Высшая школа, Москва, 1988, 416 с.
А. М. Пешковский, Русский синтаксис в научном освещении, Москва, 1956, с. 134–136.
М. В. Пименова, Лексико-семантический синкретизм как проявление формально-содержательной языковой асимметрии, „Вопросы языкознания 2011, № 3, с. 19–48.
М. В. Пименова, О лексико-семантическом синкретизме, // L. Vobořil (ред.), Rossica Olomucensia LIII. Синкретизм и полифункциональность в языке, Univerzita Palackého v Olomouci, Olomouc 2014, 98 с.
О. В. Редькина, Субстантивация как семантическое явление : Языковой и функциональный аспекты : диссертация кандидата филологических наук, Киров, 2003, 207 с.
М. В. Резунова, Переходность и синкретизм причастий в лексикографическом и художественном дискурсе в русском, английском и немецком языках, АКД, Орел, 2004, с. 10.
Д. Э. Розенталь, М. А. Теленкова, Словарь-справочник лингвистических терминов, Москва, 2001, 624 с.
Е. Н. Сидоренко, Очерки по теории местоимений современного русского языка, Лыбидь, Киев-Одесса, 1990, с. 102.
Я. Г. Тестелец, Эллипсис в русском языке: теоретический и описательный подходы, Конференция „Типология морфосинтаксических параметров“: доклад, МГГУ, Москва, 2011.
Д. Н. Ушаков, Толковый словарь русского языка: в 4 т., Сов. энцикл.: ОГИЗ, Москва, 1935–1940.
У. Н. Фысина, Субстантиваты в русском языке : стилистический и семантический аспекты : диссертация кандидата филологических наук, Москва, 2007, 196 с.
Н. Ю. Шведова, Русская грамматика I., Издательство «Наука», Москва, 1980, 783 с.
Н. Ю. Шведова, Русская грамматика II., Издательство «Наука», Москва, 1980, 783 с.
Н. Ю. Шведова, В. В. Лопатин, Русская грамматика, 2-е изд., исправл., Рус. яз., Москва, 1990, 639 с.
К. Э. Штайн, Переходность и синкретизм в свете деятельностной концепции языка // К. Э. Штайн, Языковая деятельность: переходность и синкретизм, Ставрополь, Москва, 2001, с. 19.
Л. В. Щерба, О частях речи в русском языке // Л. В. Щерба, Избранные работы по русскому языку, Государственное учебно-педагогическое издательство Министерства Просвещения РСФСР, Москва, 1957, 188 с.
Л. В. Щерба, Современный русский литературный язык // Л. В. Щерба, Избранные работы по русскому языку, Аспект Пресс, Москва, 2007, с. 70.
В. Н. Ярцева, Лингвистический энциклопедический словарь. Сов. энциклопедия, Москва, 1990, с. 446.
А. Г. Яцкевич, О субстантивной транспозиции русских прилагательных в речи. Научные доклады высшей школы, „Филологические науки“ 1977, Высшая школа, Москва, № 4, с. 101–106.
Л. Г. Яцкевич, Категориальные значения частей речи. Функционально-типологическое исследование, изд-во «Русь», Вологда: ВГПУ, 2004, 158 с.
V. Barnetová, H. Běličová-Křížková, O. Leška, Z. Skoumalová, V. Straková, Русская грамматика 1, Academia, Praha, 1979.
J. Bauer, R. Mrázek, S. Žaža, Příruční mluvnice ruštiny pro Čechy II, SPN, Praha, 1996, 483 s.
M. Grepl, P. Karlík, Skladba češtiny, Votobia, Olomouc, 1988, 503 s.
B. Havránek a kol., Příruční mluvnice ruštiny pro Čechy I, SPN, Praha, 1961, 529 s.
P. Karlík, M. Nekula, Z. Rusínová, M. Grepl, Příruční mluvnice češtiny, Vyd. 2., opr. [i.e. 4. vyd.], Nakladatelství Lidové noviny, Praha, 2012, 799 s.
F. Štícha, Akademická gramatika spisovné češtiny, Academia, Praha, 2013, 974 s.
L. Vobořil, Синкретизм и полифункциональность в языке // Vobořil L. a kol.: Синкретизм и полифункциональность в языке. Univerzita Palackého v Olomouci, Olomouc, 2014, 235 s.
Univerzita Palackého v Olomouci Czechia
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
