Мировой человек – миф или концепт? К образу Всечеловека в творчестве Михаила Пришвина
Abstrakt
Мировой человек – миф или концепт? К образу Всечеловека в творчестве Михаила Пришвина
Статья посвящена изучению концепта «всечеловек» в творчестве русского писателя Михаила Пришвина. Идея всечеловеческого единства, свойственная русской мысли, нашла выражение в символе Весьчеловек. Образ-символ рассматривается через соотношение коллективных форм и личности, исследуется его языковая форма, концептуальное наполнение, развитие образа в корпусе дневников Пришвина. Попутно автор касается проблемы сектантства в русской культуре и радикализации коллективной жизни в начале XX века в большевизме. В качестве метода привлекаются герменевтические разработки Вардана Айрапетяна в области русского фольклора. Весьчеловек соотносится с мифологемой первочеловека и с герменевмой «мировой человек», воплощающей архаичную идею спасения.
Wszechświatowy człowiek – mit czy koncept? Wobec postaci wszechświatowego człowieka w twórczości Michaiła Priszwina
Artykuł jest poświęcony badaniu konceptu Wszechczłowieka (ros. всечеловек) w twórczości rosyjskiego pisarza Michaiła Priszwina. Idea wszechjedności, wszechludzkiej jedności jest właściwa rosyjskiej myśli filozoficznej i ukształtowała się jako postać-symbol „cały człowiek” (ros. Весьчеловек). Ten symbol rozpatruje się przez ścisły związek kolektywizmu i osobowości, indywidualizmu, ponadto bada się rozwój postaci we wszystkich tomach dzienników Priszwina oraz konceptualne napełnenie symbolu. Autor porusza problem między innymi sekt (chłystów) i radykalizacji kolektywizmu w bolszewizmie. Jako metodę badawczą autor wykorzystuje główne tezy hermeneutyki Wardana Hayrapetyana dotyczące rosyjskiego folkloru i rosyjskiej samoświadomości. Pojęcie „cały człowiek” koreluje z hermeneumą „wszechświatowego człowieka”, która wskazuje na archaiczną ideę ocalenia.
The world of man – the myth or a concept? To the Allman's image in Mikhail Prishvin's creativity
Article is devoted to studying of a concept all-unity, all-man (rus. всеединство, всечеловек) in works of the Russian writer Mikhail Prishvin. The idea of All-unity, of unity common to all mankind peculiar to the Russian thought has found expression in a symbol All-man (rus. Весьчеловек). The image-symbol is considered through a ratio of collective forms and personalitys, his language form, conceptual filling, development of an image in the case of diaries of Prishvin is investigated. In passing the author concerns a sectarianism problem in the Russian culture and radicalization of collective life at the beginning of the 20th century in the Bolshevism. As a method hermeneutical developments of Vardan Hayrapetyan in the field of the Russian folklore are attracted. The symbol of the Allman corresponds to a mytheme of a first-man and with hermeneum the man of world (the world person), embodying the archaic idea of rescue.
Bibliografia
Библиография:
Художественные источники и условные обозначения:
Дневники I – М. М. Пришвин, Дневники. 1914-1917. Книга первая, Московский рабочий, Москва 1991.
Дневники II – М. М. Пришвин, Дневники. 1918-1919. Книга вторая, Московский рабочий, Москва 1994.
Дневники III – М. М. Пришвин, Дневники. 1920-1922. Книга третья, Московский рабочий, Москва 1995.
Дневники IV – М. М. Пришвин, Дневники. 1923-1925. Книга четвертая, Русская книга, Москва 1999.
Дневники V – М. М. Пришвин, Дневники. 1926-1927. Книга пятая, Русская книга, Москва 2003.
Дневники VI – М. М. Пришвин, Дневники. 1928-1929. Книга шестая, Русская книга, Москва 2004.
Дневники VII – М. М. Пришвин, Дневники. 1930-1931. Книга седьмая, Росток, Санкт-Петербург 2006.
Дневники VIII – М. М. Пришвин, Дневники. 1932-35. Книга восьмая, Росток, Санкт-Петербург 2009.
Дневники IX – М. М. Пришвин, Дневники. 1936-1937, Росток, Санкт-Петербург 2010.
Дневники X – М. М. Пришвин, Дневники 1938-1939, Росток, Санкт-Петербург 2010.
Дневники XI – М. М. Пришвин, Дневники. 1940-1941, Российская политическая энциклопедия, Москва 2012.
Дневники XII – М. М. Пришвин, Дневники. 1942-1943, Новый хронограф, Москва 2012.
Дневники XIII – М. М. Пришвин, Дневники. 1944-1945, Новый хронограф, Москва 2013.
Дневники XIV – М. М. Пришвин, Дневники. 1946-1947, Новый хронограф, Москва 2013.
Дневники XV – М. М. Пришвин, Дневники. 1948-1949, Новый хронограф, Москва 2014.
Дневники VI – М. М. Пришвин, Дневники. 1950-1951, Росток, Санкт-Петербург, 2016.
Сочинения I – М. М. Пришвин, Собрание сочинений, т, 1, Художественная литература, Москва 1982.
Сочинения II – М. М. Пришвин, Собрание сочинений, т, 2, Художественная литература, Москва 1982.
Сочинения III – М. М. Пришвин, Собрание сочинений, т, 3, Художественная литература, Москва 1983.
Сочинения IV – М. М. Пришвин, Собрание сочинений, т, 4, Художественная литература, Москва 1983.
Сочинения V – М. М. Пришвин, Собрание сочинений, т, 5, Художественная литература, Москва 1983.
Сочинения VI – М. М. Пришвин, Собрание сочинений, т, 6, Художественная литература, Москва 1983.
Сочинения VII – М. М. Пришвин, Собрание сочинений, т, 7, Художественная литература, Москва 1984.
Сочинения VIII – М. М. Пришвин, Собрание сочинений, т, 8, Художественная литература, Москва 1986.
Научно-критическая литература:
В. Айрапетян, Толкование на анекдот про девятых людей (АТ 1280), Языки славянских культур, Москва 2010.
В. Айрапетян, Толкуя слово. Опыт герменевтики по-русски, Институт фило¬софии, теологии и истории св. Фомы, Москва 2011.
М. Бахтин, Собрание сочинений в 7-ми томах, Москва 1997—2012.
А. Варламов, Пришвин, Молодая гвардия, Москва 2003.
Б. Гройс, Поиск русской национальной идентичности, “Вопросы философии” 1992, № 9.
Ф. Достоевский, Полное собрание сочинений, т. 26, Наука, Ленинград 1984.
Ф. Достоевский, Полное собрание сочинений, т, 10, Наука, Ленинград 1974.
Р. В. Иванов-Разумник, Великий Пан [w:] Его же, Творчество и критика. Статьи критические. 1908-1922, ImWerdenVerlag, Munchen 2007.
В. Колесов, Русская ментальность в языке и тексте, Санкт-Петербург 2007.
Мифы народов мира, т. 2, Советская энциклопедия, Москва 1992.
Н. Тамарченко, Категории самосознания и «родового тела» у Бахтина, Андрея Белого и Фридриха Ницше W: Bachtin, Europa, wiek dwudziesty, Cборник статей под редакцией Василия Щукина, Kraków 2006, с. 55-64.
В. Н. Топоров, Мировое дерево: Универсальные знаковые комплексы, т. 1., Рукописные памятники Древней Руси, Москва 2010.
С. Семенова, Метафизика русской литературы, т. 2, ПоРог, Москва 2004.
А. Эткинд, Хлыст: Секты, литература и революция, Новое литературное обозрение, Москва 2013.
Franciszek Apanowicz, Народная жертва. Образ революции в повести М. Пришвина Мирская чаша, Studia Rossica XII. Literatura rosyjska na rozdrożach XX w., Ossolineum, Warszawa 2001.
Dictionary of the History of Ideas: Studies of Selected Pivotal Ideas. Ed. in chief Ph.P. Weiner, vol.1-5, New York 1973-74, Charles Scribner’s Sons, Volume IV.
Idee w Rosji. Leksykon rosyjsko-polski-angielski pod redakcją Andrzeja de Lazari, т. 4, Ibidem, Łódź 2001.
Karl F. Morrison, I Am You. The Hermeneutics of Empathy in Western Literature, Theology, and Art, Princeton university, Princeton 1988.
UAM Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Neofilologii. Instytut Filologii Rosyjskiej i Ukraińskiej. Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
