Moskwa schodzi pod ziemię. O jednym z motywów współczesnego polskiego reportażu
Abstrakt
Artykuł traktuje na temat obrazu moskiewskiego metra we współczesnym polskim reportażu. Nie chodzi tu jednak o aspekt stricte użytkowy moskiewskiej kolei podziemnej. Istotna jest historia metra, budowanego ze względów polityczno-prestiżowych oraz propagandowa wymowa wystroju poszczególnych stacji. Kolejne zagadnienie dotyczy „podziemnej mitologii” wpisującej się w miejski folklor. Autorka omawia też kwestie związane ze specyficznym kolorytem metra, które jest swego rodzaju miastem podziemnym.
metro w Moskwie
muzeum sztuki socrealistycznej
legendy miejskie
miasto podziemne i kapitalizm
marginalne grupy społeczne
Москва уходит под землю. Об одном из мотивов современного польского репортажа
Статья рассказывает об образе московского метро в современном польском репортаже. Но речь не идет исключительно о пользовательском аспекте московской подземки. Существенной является история метро, построенного по политическим и престижным соображениям, а также пропагандистская специфика отделки отдельных станций. Следующий мотив касается «подземной мифологии», которая вписывается в городской фольклор. Автор также описывает вопросы, связанные с особым колоритом метро, которое является своеобразным подземным городом.
метро в Москве
музей соцреалистического искусства
городские легенды
подземный город и капитализм
маргинальные социальные группы
Moscow goes underground. About one of the motives of the contemporary Polish reportage
The article focusses on the image of the Moscow Metro in the contemporary Polish reportage. It is not, however, about its utility aspect in strict terms. The key here is its history (as the Metro was built for political-prestige reasons) as well as the propaganda significance of its individual stations and their interiors. Another issue refers to the "underground mythology" fitting into the urban folklore. The author also discusses issues related to the specific colouring of the Metro which can be perceived as a kind of an underground city.
Moscow metro
socialist realist art museum
urban legends
underground city and capitalism
marginal social groups
Bibliografia
Andrzejewski M., Od Londynu do Warszawy. Zarys dziejów metra, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2011.
Augé M., Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, przeł. R. Chymkowski, przedm. W. J. Burszta, PWN, Warszawa 2010.
Barber M., Legendy miejskie, przeł. K. Berger-Kuźniar, P. Błoch, Wydawnictwo RM, Warszawa 2007.
Brzozowska B., Spadkobiercy flâneura. Spacer jako twórczość kulturowa – współczesne reprezentacje, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009.
Brzozowska B., W podróży miejskimi środkami transportu. Artystyczne projekty Pierre’a Nadilona i Patrica Corrillona w kontekście antropologii metra Marca Augé, https://www.researchgate.net/publication/273759243_W_podrozy_miejskimi_srodkami_transportu_Artystyczne_projekty_Pierre'a_Nadilona_i_Patricka_Corillona_w_kontekscie_antropologii_metra_Marca_Auge [data dostępu: 6.02.2017].
Brzozowska B., Wędrówki po mieście podziemnym – powieściowe uniwersum. Metro i antropologia metra jako inspiracje flânerie, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2015, nr 4.
Czaja D., Nie-miejsca. Przybliżenia, rewizje, w: D. Czaja (red.), Inne przestrzenie, inne miejsca. Mapy i terytoria, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2013
Filipowicz S., Mit i spektakl władzy, PWN, Warszawa 1988.
Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak i P. Śpiewak, oprac. i wstęp. J. Szacki, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000.
Hope Ch., Moskwa! Moskwa!, Dom Wydawniczy REBIS, przeł. M. Bilińska, Poznań 1994.
Kacewicz M., Zaucha A. Moskiewskie metro kończy 70 lat, „Newsweek. Polska” 2005, nr 15.
Kalder D., Dziwne teleskopy, Wydawnictwo Czarne, przeł. M. Ignaczak, Wołowiec 2010.
Kibirow T., Linia okólna, „Literatura na Świecie” 2001, nr 10-11.
Klimowicz T., [Hasło] Metro, w: tenże, Przewodnik po współczesnej literaturze rosyjskiej i jej okolicach (1917-1996), Wrocław 1996.
Łotman J., Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury, przekł. i przedm. B. Żyłko, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008.
Ostałowska L., Bezprizorni,
http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,12667665,Bezprizorni.html?disableRedirects=true [data dostępu: 11.02.2017].
Pessel W.K., I. Piotrowski, Wsiąść do tramwaju nie byle jakiego, „Kultura Współczesna. Teorie. Interpretacje. Krytyka”, 2012, nr 2.
Polak A., Metro 2033, czyli postapokaliptyczna przestrzeń labiryntu, „Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze” 2013, nr 23.
Prilepin Z., Czarna małpa, przeł. E. Rojewska-Olejarczuk, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2013.
Reistschuster B., Ruski ekstrem do kwadratu. Co zostało z mojej miłości do Rosji, przeł. S. Miłkowska, Carta Blanca, Warszawa 2012.
Schlögel K., Terror i marzenie. Moskwa 1937, przeł. I. Drozdowska-Broering, J. Kałążny, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012.
Schlögel K., W przestrzeni czas czytamy. O historii cywilizacji i geopoetyce, przeł. I. Drozdowska, Ł. Musiał, posł. H. Orłowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.
Ślubowski G., Podziemna Moskwa, „Wprost”, 2009, nr 42.
Terentowicz-Fotyga U., Tożsamości miejskiej mobilności – w poszukiwaniu następcy flâneura, „Kultura Współczesna: Teorie. Interpretacje. Krytyka”, 2012, nr 2 (73).
Tomasik W., Ikona nowoczesności. Kolej w literaturze polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2007.
Tomasik W., Inżynieria dusz. Literatura realizmu socjalistycznego w planie „propagandy monumentalnej”, FNP, Wrocław 1999.
Tymieniecka-Suchanek J., O psich kloszardach w przestrzeni miejskiej. Na materiale opowiadania Oczy bezdomnego psa Anatolija Kima, „Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze” 2013, nr 23.
Uniwersytet Marii-Curie Skłodowskiej, Wydział Humanistyczny, Instytut Filologii Polskiej, Lublin Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
