La traversée du Kala pani chez Ananda Devi : entre espace-temps tragique et renaissance symbolique
Abstrakt
Les références à la notion du Karma abondent dans l’œuvre romanesque d’Ananda Devi, figure féminine majeure de la francophonie littéraire de l’océan Indien. Ces références évoquent un destin tragique en rapport avec l’idée d’exil pour la communauté indienne installée à l’île Maurice à la faveur de la traversée du Grand Océan. Or, cette traversée des « eaux obscures » (Kala pani) est un tabou, une malédiction dans l’hindouisme. Installés dans l’espace insulaire de Maurice, les indo-descendants que présentent les œuvres de Devi vivent une sorte d’éternel retour de cette malédiction originelle, la communauté se sentant châtiée par un sentiment de déracinement, qui rappelle sans cesse le lien indéfectible avec la mère patrie la culture ancestrale. À partir de deux romans du cycle dit hindouisant d’Ananda Devi, et en prenant appui sur les travaux de Mircea Eliade (2009) sur les symboles et les structures mythiques, cette étude ambitionne de montrer que la mort est une figure de réincarnation dans une nouvelle vie. L’analyse conduit ainsi à comprendre que le Kala pani est un espace-temps tragique, en même temps, qu’il est un espace-temps d’immersion purificatrice, et de renaissance symbolique dans l’imaginaire des exilés que la romancière met en scène.
Bibliografia
Abada Medjo, J.-Cl. (2012). Poétique de la ville dans l’oeuvre d’Ananda Devi. Loxias, 37. Consulté le 13 juillet 2021, sur http://revel.unice.fr/loxias/index.html?id=7044
Abada Medjo, J.-Cl. (2014). L’inscription du tragique dans le roman contemporain. Essais sur Patrick Modiano, Ahmadou Kourouma et Ananda Devi. Paris, Presses Académiques Francophones.
Appanah, N. (2003). Les Rochers de Poudre d’Or. Paris, Gallimard.
Bachelard, G. (1993). L’eau et les rêves. Paris, José Corti.
Bragard, V. (2002). Eaux obscures du souvenir. Femme et mémoire dans l’oeuvre d’Ananda Devi. In K. Gyssels, I. Hoving & M. A. Bowers (Eds.), Convergences and Interferences (vol. 8, p. 187‒199). Amsterdam et New York, Rodopi.
Devi, A. (1993). Le Voile de Draupadi. Paris, L’Harmattan.
Devi, A. (1997). L’Arbre fouet. Paris, L’Harmattan.
Devi, A. (2000). Moi, l’interdite. Paris, L’Harmattan.
Devi, A. (2001). Pagli. Paris, Gallimard.
Eliade, M. (1963). Aspects du mythe. Paris, Gallimard.
Eliade, M. (1965). Le sacré et le profane. Paris,Gallimard.
Eliade, M. (1969). Mythe de l’éternel retour. Paris, Gallimard.
Eliade, M. (1971). Nostalgie des origines : Méthodologie et histoire des religions. Paris, Gallimard.
Rafiu, I. B. (2014). Rôle et symbolisme de l’eau dans « Les Bergers » et « Le Chercheur d’or » de Jean-Marie Gustave Le Clézio. [Mémoire de Master of Arts]. Université de Zaria, Nigéria.
Torabully, K. (1992). Cales d’étoiles. Coolitude. Azalées Éditions, Sainte-Marie (La Réunion).
Véronique, G. D. (2020). Kala pani, « les eaux noires » de la traversée, et boat people : De Souza, Appanah et Confiant. Écrire le voyage centrifuge : actualité des écritures migrantes, 7(1), 179‒194.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
