Comment jouer aux codes littéraires ? (À l’exemple des contes insolites français du XXe siècle)
Abstrakt
One of the essential features of the twentieth century French uncanny tales is a play with literary conventions. According to the postmodern aesthetics, these short fictions give priority to all kinds of transgressions on the level of both the content and the form.
The aim of the study is to describe the play with the literary codes on the basis of short fictions of G. Apollinaire, M. Aymé, B. Vian, P. Gripari, J. Supervielle, M. Tournier, Ph. Dumas and B. Moissard, P. Fleutiaux. The authors invite the readers to take part in the ludic activity and let the perception of the uncanny tales depend on their familiarity with the related categories of the marvellous and the fantastic, and on their knowledge of intertextuality rules.
Key words: Short fiction, the uncanny, the fantastic, the marvellous, literary conventions, cultural code.
Bibliografia
Apollinaire, Guillaume, 1936 : « La disparition d’Honoré Subrac ». In : idem : L’Hérésiarque et Cie [1910]. Paris, Librairie Stock.
Aymé, Marcel, 1987 : « Le cerf et le chien ». In : idem : Les Contes bleus du chat perché [1963]. Paris, Éditions Gallimard.
Aymé, Marcel, 2002 : « Le passe-muraille », « Les Sabines ». In : idem : Le Passe-muraille [1943]. Paris, Éditions Gallimard.
Dumas, Philippe, Moissard, Boris, 1977 : « La belle histoire de Blanche-Neige », « Le Petit Chaperon Bleu Marine », « Le don de la fée Mirobola », « La belle au doigt bruyant ». In : idem : Contes à l’envers. Paris, L’École des loisirs.
Fleutiaux, Pierrette, 1995 : « En courant ». In : eadem : Sauvée ! [1993]. Paris, Éditions Gallimard.
Fleutiaux, Pierrette, 1984 : « Petit Pantalon Rouge, Barbe-Bleue et Notules ». In : eadem : Métamorphoses de la reine. Paris, Éditions Gallimard.
Gripari, Pierre, 1965 : « Kurt von Dupont », « L’ours ». In : idem : Diable, Dieu et autres contes de menterie. Éditions de la Table Ronde.
Gripari, Pierre, 1978 : « La sorcière de la rue Mouffetard ». In : idem : Contes de la rue Broca [1967]. Éditions de la Table Ronde.
Supervielle, Jules, 1958 : « Les suites d’une course ». In : idem : L’Enfant de la haute mer [1931]. Paris, Éditions Gallimard.
Tournier, Michel, 1978 : « La fugue du petit Poucet ». In : idem : Le Coq de bruyère. Paris, Éditions Gallimard.
Vian, Boris, 1997 et 1998 : « Le plombier ». In : idem : Les Fourmis. Société Nouvelle des Éditions Pauvert.
Andrès, Philippe, 1998 : La Nouvelle. Paris, Ellipses / Édition Marketing S.A.
Aron, Paul, et all., dir., 2002 : Le Dictionnaire du littéraire. Paris, Presses Universitaires de France.
Bernard, Jean-Louis, 1971 : Le Dictionnaire de l’insolite et du fantastique. Paris, Éditions du Dauphin.
Caillois, Roger, 1975 : « De la féerie à la science-fiction ». In : idem : « Obliques » précédé de « Images, images ». Paris, Éditions Stock.
Castex, Pierre-Georges, 1951 : Le Conte fantastique en France de Nodier à Maupassant. Paris, Librairie José Corti.
Cathelin, Jean, 1958 : Marcel Aymé ou le paysan de Paris. Paris, Nouvelles Éditions Debresse.
De Palacio, Jean, 1993 : Les Perversions du merveilleux. Ma Mère l’Oye au tournant du siècle. Nouvelles Éditions Séguier.
Dufays, J.-L., 1994 : Stéréotype et lecture. Liège, Pierre Mardaga.
Dumont, J., dir., 1975 : Histoire de la littérature française du XXe siècle. Genève, Éditions Famont.
Eco, Umberto, 1985 : Lector in fabula [1979]. Éditions Grasset et Fasquelle.
Guiomar, Michel, 1957 : « L’insolite ». In : Revue d’Esthétique. Paris, Presses Universitaires de France.
Kristeva, Julia, 1969 : Sémeiotikè : recherches pour une sémanalyse. Paris, Le Seuil.
Picard, Michel, 1986 : La Lecture comme jeu. Paris, Les Éditions de Minuit.
Université de Silésie
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
