Traduction est un jeu d’oulipien ou sur le caractère ludique et oulipique de la traduction
Abstrakt
The article is a theoretical consideration on translation perceived as a game. The aforementioned game, whose constituents were brought up at the beginning of the article, bears features typical of the practice of writing texts during the Thursday meetings of the OuLiPo members.
The author assumes that every literary text is a result of the game proposed by the writer. The translator faces the challenge posed by the original text, and by translating it into a different cultural and linguistic reality, he makes his next move in the game. During the analysis of his actions, it occurs that translation resembles writing texts under strict rules.
The ludic character of translation is also confirmed in the article by selected translators, who share their experiences related to the art of translation. The translator, just like an Oulipian, draws from the richness of language and literature, creating new texts based on those which have already been created. A translation’s level of difficulty depends on the source text’s type and characteristic, its cultural origin, as well as the culture of the target text. These elements constitute a sort of constraints, determining the choices made by the translator, nonetheless giving him some freedom as well. Translations are similar to OuLiPo practices, relying on intellectual exercise and the joy of creation, the purpose of which is to ensure that there is a continuity and freshness in literature and to provide it with new tools and structures.
Key words: Game, translation, Oulipian works.
Bibliografia
Balcerzan, Edward, Rajewska Ewa, red., 2007 : Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440—2005. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie.
Barilier, Étienne et al., 2000 : Actes des dix-septièmes assises de la traduction littéraire. Arles, Actes Sud.
Barthes, Roland, 1973 : Plaisir du texte. Paris, Seuil.
Bens, Jacques, 1966 : « Littérature potentielle ». Arc, no 28 : 43—51.
Bens, Jacques, 1980 : Oulipo 1960—1963. Paris, Bourgois.
Berman, Antoine, 1995 : Pour une critique des traductions : John Donne. Paris, Gallimard.
Caillois, Roger, 1967 : Les jeux et les hommes. Paris, Gallimard.
Cartano, Françoise, 1992 : « La traduction littéraire, un métier ». In : Barret-Ducrocq, Françoise : Traduire l’Europe. Paris, Payot : 151—165.
Chateau, Jean, 1967 : Le jeu de l’enfant. Paris, Vrin.
Colignon, Jean-Pierre, 1979 : Guide pratique des jeux littéraires. Gembloux, Duculot.
Derrida, Jacques, 2005 : Qu’est-ce qu’une traduction « relevante » ? Paris, Cahier de l’Herne.
Durastanti, Sylvie, 2002 : Éloge de la trahison. Paris—New York, Éditions Le Passage.
Eco, Umberto, 1983 : « Introduzione ». In : Queneau, Raymond : Esercizi di stile. Trad. Eco, Umberto. Torino, Einaudi.
Hutchinson, Peter, 1983 : Games, authors play. London, Methuen.
Johnson, Bryan Stanley, 2008 : Nieszczęśni. Przeł. Bazarnik, Katarzyna. Kraków, Korporacja Ha!art.
Lapprand, Marc, 1998 : Poétique de l’Oulipo. Amsterdam—Atlanta, GA, Rodopi.
Lescure, Jean, 1999 : « Petite Histoire de l’Oulipo ». In : Oulipo : La littérature potentielle. Paris, Gallimard [1re éd., 1973].
Le Tellier, Hervé, 2006 : L’Esthétique de l’Oulipo. Bordeaux, Le Castor Astral.
Magné, Bernard, 1989 : Perecollages. 1981—1989. Toulouse, Presses Universitaires de Mirail-Toulouse.
Olczyk, Jacek, 2006 : „Tłumaczę, bo w życiu bym się nie doczekał, że zrobi to kto inny”. Arte, no 2 (6).
Olczyk, Jacek, Mikurda, Kuba, 2006 : „Corpus delicti”. Nowy Wiek, Nr 10 : 112—123.
Oulipo, 2005. Paris, adpf.
Perec, Georges, 2002 : Romans et récits. Paris, Hachette.
Queneau, Raymond, 1962 : Entretiens avec Georges Charbonnier. Paris, Gallimard.
Queneau, Raymond, 1965 : Bâtons, chiffres et lettres. Paris, Gallimard [1re éd., 1950].
Rancière, Jacques, 2000 : Le Partage du sensible. Paris, La fabrique.
Roubaud, Jacques, 1981 : « La mathématique dans la méthode de Raymond Queneau ». In : Oulipo : Atlas de littérature potentielle. Paris, Gallimard.
Roubaud, Jacques et al., 1987 : Actes des troisièmes assises de la traduction littéraire. Arles, Actes Sud.
Sinaceur, Allal, 1992 : « Histoire, culture et traduction ». In : Barret-Ducrocq, Françoise, éd. : Traduire l’Europe. Paris, Payot.
Université de Silésie
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
