“Acqua minerale” cioè come tradurre i giochi di parole di Achille Campanile
Abstrakt
Achille Campanile remains one of the greatest humorists of the twentieth century and he is generally deemed the precursor of the Theatre of the Absurd. According to Umberto Eco, Campanile’s theatre allows us to learn all the mechanisms of humour. Wordplay is arguably the author’s favourite device; it is a device by means of which he gives a humorous tone to his texts. In the case of one-act plays and “in due battute” tragedies, wordplay frequently determines the structure of the entire text. The article attempts to evaluate the translations of those of Achille Campanile’s texts which are thoroughly based on wordplay. The author tries to discover the criterion of evaluating similar texts on the example of the tragedy Acqua minerale. That is why he evokes the premises of the cognitive theory of translation by E. Tabakowska and K. Hejwowski, as well as J. Henry’s classification of wordplay translation. Extending the classification of the latter is suggested, since arguably another criterion, that of cognitively conceived scene/scripts, should be added. The article demonstrates the groundlessness of the thesis that wordplay is untranslatable. During the process of translation the translator does not work withe words, but with scenes and scripts, and the preservation of those constitutes the basic criterion of translating the texts in question.
Key words: Achille Campanile, wordplay, translation, scene, scripts.
Bibliografia
Bo, Carlo, 2007: “Il manuale senza regole”. Introduzione a: caMPanile, Achille: Manuale di conversazione. Milano, BUR.
Campanile, Achille, 1984: “Atti inediti”. Ridotto. Rassegna mensile di teatro. Speciale Achille Campanile, N. 3, marzo.
Campanile, Achille, 2000: Tragedie in due battute. Milano, BUR.
D’Amico, Masolino, 2000: “Le tragedie in due battute”. Introduzione a: Campanile, Achille: Tragedie in due battute. Milano, BUR.
Gaudio, Alessandro, 2003: “Gioco degli equivoci e processi verdittivi ne L’uomo dalla faccia di ladro di A. Campanile”. Accessibile su: http://www.campanile.it/web/hannoscritto/gaudio/uomofaccialadro.htm.
Hejwowski, Krzysztof, 2006: Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Warszawa, PWN.
Henry, Jacqueline, 2003: La traduction des jeux de mot. Paris, PSN.
Lederer, Marianne, 1994: La traduction aujourd’hui. Le modèle interprétatif. Paris, Hachette.
Osimo, Bruno, 2004: Corso di traduzione. Parte IV: Produzione. Accessibile su: http://www.logos.it/pls/dictionary/linguistic_resources.traduzione?lang=it.
Paliczka, Anna, 2009: “Traduction est un jeu d’oulipien ou sur le caractère ludique et oulipique de la traduction”. [In preparazione].
Skibińska, Elżbieta, 2008: Kuchnia tłumacza. Studia o polsko-francuskich relacjach przekładowych. Kraków, Universitas.
Tabakowska, Elżbieta, 1995: Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego. Kraków, PAN.
Tabakowska, Elżbieta, 2001: Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu. Kraków, Universitas.
Taviani, Ferdinando, 2004: “Commedia corta. Oppure lunga una vita”. Introduzione a: Campanile, Achille: L’inventore del Cavallo e altre quindici commedie. Milano, BUR.
Università della Slesia
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
