Contre-postcolonialité de Chateaubriand et Victor Hugo Discours littéraire et altérité minimale
Abstrakt
The present article examines the works of Chateaubriand (Itinéraire de Paris à Jérusalem) and Victor Hugo (Les Orientales and Bug-Jargal), focusing on what they reveal about Eastern and Caribbean “Otherness.” In other words, these two authors build a vision of the Other that can be positioned against postcolonialism, as the discourse they inscribe themselves in is characteristic of domination whose effects are a form of violence.
Key words: Postcolonial studies, French literature, sociology of literature, philosophy of literature.
Bibliografia
Aron, Paul, viala, Alain, 2006 : Sociologie de la littérature. Paris, PUF, coll. « Que sais-je ? ».
Bourdieu, Pierre, 1982 : Leçon sur la leçon. Paris, Éditions de Minuit.
Bourdieu, Pierre, 1998 : Les règles de l’art. Genèse et structure du champ littéraire. Paris, Seuil, coll. Points-Essais.
Bourdieu, Pierre avec Wacquant, Loïc J.D., 1992 : Réponses. Pour une anthropologie réflexive. Paris, Seuil.
Casanova, Pascale, 1999 : La République mondiale des Lettres. Paris, Seuil.
Chakrabarty, Dipesh, 2007: Provincializing Europe: Postcolonial Thought and Historical Difference. Princeton, Princeton University Press, coll. Princeton Studies in Culture, Power, History.
Chateaubriand, René-François de, 1968 : Itinéraire de Paris à Jérusalem. Chronologie et introduction par Jean Mourot. Paris, GF Flammarion.
Cohen, William B., 1981 : Français et Africains : les Noirs dans le regard des Blancs : 1530—1880. Traduit de l’anglais par Camille Garnier. Paris, Gallimard, coll. Bibliothèque des histoires.
Couloubaritsis, Lambros, 2005 : La Proximité et la question de la souffrance humaine. En quête de nouveaux rapports de l’homme avec soi-même, les autres, les choses et le monde. Bruxelles, Ousia, coll. Ébauches.
Denis, Benoît, KlinKenBerg, Jean-Marie, 2005 : La Littérature belge. Précis d’histoire sociale, Bruxelles, Labor.
Derrida, Jacques, 1999 : L’Écriture et la différence. Paris, Seuil, coll. Points-Essais.
Durand, Pascal, 2005 : L’Art d’être Hugo. Lecture d’une poésie siècle. Arles, Actes Sud, coll. Un endroit où aller.
Gruzinski, Serge, 2006 : Les quatre parties du monde. Histoire d’une mondialisation. Paris, Seuil, coll. Points Histoire.
Guillemin, Henri, 1988 : Hugo. Paris, Seuil.
Hugo, Victor, 1985 : Les Orientales. In : idem : Œuvres complètes. Poésie 1. Paris, Robert Laffont.
Hugo, Victor, 1985b : Bug-Jargal. In : idem : Œuvres complètes. Roman I. Notion et notes de Jacques Seebacher. Paris, Robert Laffont, « Bouquins ».
Hugo, Victor, 1987 : Œuvres complètes. Voyage. Présentation de Claude Gély. Paris, Robert Laffont.
Lazarus, Neil, dir., 2006 : Penser le postcolonial : une introduction critique. Trad. de l’anglais par Marianne Groulez, Christophe Jaquet et Hélène Quiniou. Paris, Éditions Amsterdam.
Lévinas, Emmanuel, 1982 : Éthique et Infini. Dialogues avec Philippe Nemo. Paris, Fayard.
Mallarmé, Stéphane, 1893 : Vers et Prose. Morceaux choisis. Paris, Perrin & Cie.
Manceron, Gilles, 2003 : Marianne et les colonies. Une introduction à l’histoire coloniale de la France. Paris, La Découverte.
Moussa, Sarga, dir., 2003 : L’Idée de « races » dans les sciences humaines et la littérature (XVIIIe et XIXe siècles). Paris, L’Harmattan, coll. Histoire des sciences humaines.
Quaghebeur, Marc, 2000 : Balises pour l’histoire des lettres belges en langue française. Bruxelles, Labor, coll. Espace Nord.
Saïd, Edward W., 2000 : Culture et Impérialisme. Traduit de l’anglais par Paul Chemla. Paris, Fayard/Le Monde diplomatique.
Saïd, Edward W., 2005 : Orientalisme : l’Orient créé par l’Occident. Traduit de l’américain par Catherine Malamoud, préface de Tzvetan Todorov, postface de l’auteur traduit par Claude Wauthier. Paris, Seuil, « La couleur des idées ».
Segalen, Victor, 1995 : Essai sur l’exotisme. Une esthétique du Divers (Notes). Œuvres complètes. Cycle des apprentissages. Cycle polynésien. Cycle musicale et orphique. Cycle des ailleurs et du bord du chemin. Paris, Robert Laffont.
Spivak, Gayatri C., 2009 : Les subalternes peuvent-elles parler ? Traduit de l’anglais par Jérôme Vidal. Paris, Éditions Amsterdam.
Tadié, Jean-Yves, dir. avec la collaboration de M. Delon, F. Mélonio, B. Marchal, J. Noiray, A. Compagnon, 2007 : La Littérature française. Dynamique & histoire : tome II. Paris, Gallimard, « Folio essais ».
Université de Silésie
Buata B. Malela, comparatiste et historien des intellectuels de la diaspora afro-antillaise, s’inté- resse aux lettres francophones d’Afrique, des Caraïbes et d’Europe, à la théorie de la littérature (sociologie de la littérature, études postcoloniales, relation entre philosophie et littérature) et aux relations entre art musical, médias et littérature. B. Malela est l’auteur de trois monographies
consacrées aux Écrivains afro-antillais à Paris (1920—1960). Stratégies et postures identitaires (Paris, Karthala, coll. Lettres du Sud, 2008) ; à Aimé Césaire. Le fil et la trame : critique et figurations de la colonialité du pouvoir (Paris, Anibwe, 2009) ; à Michael Jackson. Le visage, la
musique et la danse. Anamnèse d’une trajectoire afro-américaine (à paraître).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
