Poemas al servicio de los grupos dominados: la identidad (afro)cubana y la poesía de Nicolás Guillén
Abstrakt
What characterizes Latin American literature starting from the 19th century, after gaining independence, is, without a doubt, the search for its own unique features. Scientists, thinkers, novelists and poets have been trying to provide Latin American people with the consciousness of their own identity, defined, in most cases, in terms contradictory to those used in Europe or the United States. The aim of this paper is to present how, in this context, Nicolás Guillén, an Afro-Caribbean poet, builds a concept of (Afro)Cubanism (or Americanism, as his theses apply to the entire region). Given the assumption that identity is a project of a reflexive character (Giddens), and that discourse determines the relation between power, knowledge and identity (Foucault), the paper analyzes the poetry of Nicolás Gullén in the light of various concepts from the field of cultural studies, including ethnic absolutism, creative geographies, transculturation/acculturation, ideology, hegemony and symbolic violence.
Key words: Nicolás Guillén — identity — (Afro)Cuban — cultural studies.
Bibliografia
Anderson, Benedict, 2006 [1986]: Imagined Communities. London / New York, Verso.
Augier, Ángel, 1974: “Prólogo. La poesía de Nicolás Guillén”. En: Guillén, Nicolás: Obra poética 1920—1972. T. 1. La Habana, Editorial de arte y literatura: X—LX.
Baldwin, Elaine, Longhurst, Brian, McCracken, Ccott, Ogborn, Miles, Smith, Greg, 2007 [2004]: Wstęp do kulturoznawstwa. [Introducing Cultural Studies]. Przeł. M. Kaczyński, J. Łoziński, T. Rosiński. Poznań, Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Bolívar, Simón, 1993 [1815]: “Carta de Jamaica”. En: Zea, Leopoldo, comp.: Fuentes de la cultura latinoamericana. Vol. 1. México, Tierra Firme: 17—32.
Diccionario de la Real Academia Española. En: [fecha de la consulta: 22 de febrero de 2011].
Epps, Brad, 2010: “Al sur y al este: la vertiente africana de los estudios transatlánticos postcoloniales”. En: Rodríguez, Ileana, Martínez, Josebe, eds.: Estudios transatlánticos postcoloniales. I. Narrativas comando / sistemas mundos: colonialidad / modernidad. Barcelona / México, Anthropos Editorial / Universidad Autónoma Metropolitana — Iztapalapa: 121—159.
Foucault, Michel, 2009 [1975]: Vigilar y castigar. Nacimiento de la prisión. Madrid, Siglo XXI Editores de España.
Fuentes, Carlos, 1991 [1969]: “La nueva novela hispanoamericana (selección)”. En: Klahn, Norma, Corral, Wilfrido H., comps.: Los novelistas como críticos. T. 1. México, Fondo de Cultura Económica: 76—94.
Galeano, Eduardo, 2010 [1971]: Las venas abiertas de América Latina. México, Siglo XXI Editores.
Gruppi, Luciano, 1978: El concepto de Hegemonía en Gramsci. México, Ediciones de Cultura Popular. En: http://www.gramsci.org.ar/12/gruppi_heg_en_gramsci.htm [fecha de la consulta: 25 de febrero de 2011].
Guerrero Arias, Patricio, 2002: La cultura. Estrategias conceptuales para comprender la identidad, la diversidad, la alteridad y la diferencia. Quito-Ecuador, Ediciones Abya-Yala.
Guillén, Nicolás, 1974: Obra poética 1920—1972. T. 1 y 2. La Habana, Editorial de arte y literatura.
Hall, Stuart, 2004 [1973]: “Codificación y descodificación en el discurso televisivo”. Trad. A.I. Segovia, J.L. Dader. En: CIC (Cuadernos de Información y Comunicación), 9, 2010—236. En: http://revistas.ucm.es/inf/11357991/articulos/CIYC0404110215A.PDF [fecha de la consulta: 20 de febrero de 2011].
Martí, José, 1894: “El plato de lentejas”. En: Proyecto Ensayo Hispánico. En: http://www.ensayistas.org/antologia/XIXA/marti/marti6.htm [fecha de la consulta: el 23 de febrero de 2011].
Martí, José, 1993 [1891]: “Nuestra América”. En: Zea, Leopoldo, comp.: Fuentes de la cultura latinoamericana. Vol. 1. México, Tierra Firme: 121—127.
O’Gorman, Edmundo, 1993 [1958]: La invención de América. Investigación acerca de la estructura histórica del Nuevo Mundo y del sentido de su devenir. México, Fondo de Cultura Económica.
Ortiz FernÁndez, Fernando, 1987 [1940]: Contrapunteo cubano del tabaco y el azúcar. Caracas — Venezuela, Fundación Biblioteca Ayacucho.
Panorama Demográfico Cuba 2009, por la Oficina Nacional de Estadísticas. República de Cuba. En: http://www.one.cu/publicaciones/cepde/panoramademografico2009/pan_dem_2009_0_datos_generales_y_poblacion.pdf [fecha de la consulta: 25 de febrero de 2011].
Rojas Mix, Miguel, 1993: “La cultura hispanoamericana del siglo XIX”. En: Madrigal, Luis Íñigo, coord.: Historia de la literatura hispanoamericana. T. 2: Del Neoclasicismo al Modernismo. Madrid, Cátedra: 55—74.
Said, Edward, 2005 [1978]: Orientalizm. [Orientalism]. Przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska. Poznań, Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Williams, Raymond, 2000 [1977]: Marxismo y literatura. Trad. P. di Masso. Barcelona, Ediciones Península.
Valdés Acosta, Gema, 2002: “Las lenguas africanas en Nicolás Guillén. Notas introductorias”. Islas, 44 (134), octubre—diciembre 2002, 120—125.
Voyages: The Transatlantic Slave Trade Database, por Emory University. En: http://www.slavevoyages.org [fecha de la consulta: 20 de febrero de 2011].
Universidad de Silesia
Ewelina Szymoniak es Doctora en Humanidades por la Universidad de Silesia en Katowice. Trabaja en el Departamento de Hispánicas de la Universidad de Silesia: imparte clases de literatura española e hispanoamericana. Su trabajo de investigación se centra en la literatura hispanoamericana y, en especial, en las nuevas generaciones de escritores hispanoamericanos, con el énfasis puesto en los conceptos de compromiso e identidad. En el año 2010 publicó el libro titulado Los
manifiestos y la cuestión del compromiso literario en las nuevas generaciones de escritores hispanoamericanos.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
